……………………………………..

ربیدگی بدلی دیمروئی ءِ ضامن

………………………………………

علم ِ چاگردءِ زانت کار گشنت کہ وہدے یک دودمانے گوں دومی دودمانءَ دوچار کپیت گڑا یکّے چہ دومی اثر زوریت۔ہما دودمان کہ سیریں دودانی ہدابند ابیت گڑانزوریں دودمانءِ سرا ربیدگی اُرش کنتءُ وتی دوداں آئیءِ سرا مُشیت۔ ربیدگی بدلی یک انچیں عمل ایت کہ چریشیءَ یک دودمانےءِ شَرّی دومی دودمانءِ نیمگ داں یک دراجیں مُدّتےءَ سفرکنانءَ جُنزان بنتءُ دوئیں یکّے دومی ءِ تہاداں حدّےءَ منگنیءِ وڈیں کسانیں بدلی بگر داں اُشترءِ جاگہءَ گاڑی ءِ وڑیں مزنیں بدلی کاراَنتءُ مزنیں دودمانانی سُورءُ سانگءُ مرگ ءُ میرانءِ وڈیں دودانی مہکمیں گلمیہاں چہ بُنءَ گوْتک دؤر دات نہ کن اَنت۔بلے ہماچاگردکہ سکّ نزور بہ بیت ءُ آئیءِ سرا یک زورمندیں دودمانےءِ اُرش ہردمان برجاہ بہ بیت گڑانوں کسانیں چاگردءِ دوداناںیکدم پتائیتءُ گار کنت ءُ آئیءَ را سرجمءَ وتی دودانی باہوٹ کنت۔

علم ِ چاگردءِ زانتکارانی رِدءَ اے یک شَرّیں عمل ایت ءُ انسانی دیمرؤئیءِ ضامِن اِنت داںیک دودمانے گوں دگہ دومانےءَ دوچارمہ کپیت ءُ چرآئیءَ اثرمہ زوریتءُ دیمءَ مہ رؤتءُ چیزے وتی دود مہ بکشائیتءُ چیزے چرآئیءَ مہ پُلیت گڑا چاگردانی تہا بدلیءُ دیمرؤئی نئیت۔ربیدگی بدلیءَ چہ راجانی تہاشعورکئیتءُ آ دیمرؤئی کن اَنت۔ انڈینءُ عرب ءُ فاسیانی ماڈرن بوہگءُ دیمرؤئی کنئگءِ مستریں راز ربیدگی بدلی اِنت۔دودمانی اُرشءِ دگہ مستریں ترسے ہمیش اِنت کہ راجانی جندءِ دودءُ ربیدگ گار بنتءُ وتی بجّار برجاہ دارگ نہ بیت ءُ راجءِ اَستمانی تاوانءَ کپیت۔داں مزنیں دودمانی اُرشے بلوچستانءِ سرامہ ئیت گڑا بلوچستانءِ دودءُ ربیدگ چو ارزانیءَ گارنہ بنت، پرچاکہ بلوچستان وت یک سیریں دودمانےءِ واہنداِنت۔ ترس دیم ترءَ ہمیش اِنت کہ بلوچستانءِ گوریچانی سیمسرانی ہنداں افغانستانءِ دودمانی ارُشے اُدءِ دوداں پروش مہ دنت۔

ربیدگی بدلی یک قدرتی عمل ایت کہ پریشیءَ کسّے میاربارکنئگ نہ بیت، پرچاکہ وہدے کلّگانی مردم دیم پہ مزنیں شہراں سفرکن اَنت گڑاآہاں وتی ربیدگءِ امبارے گون بیت،بلے ہردیں کہ آشہرءِ چاگردءَ ڈیکّ وراَنت گڑاوتی دوداں برجاہ داشت نہ کن اَنتءُ زوت ربیدگی پروش وراَنتءُ ہما شہرءِ دودمانءَ وتی زندگی ءِ تہا ہوارکن ءُ دیمرؤئی کن اَنت۔اگاں دشتءِ بلوچے کراچیءِ تہاپَس بچارینیت یا افغانی یے جرمنیءَ یک چادرے بڈّا بکنتءُ یکّے پاگ،گڑامردم آئیءِ سرا کندنت، چریشیءَ آکم مارِشتیءِ آماچ بنتءُ بِھ دیمرؤئی نہ کنت۔ماں دگرءِ چاگردءَ وتی دودانی شموشگ پہ دیمروئیءَ بنی لوٹے ءُ اَلمّی اِنت۔

نوں ما بچاریں ہما بلوچ کہ خلیجءَ نشتگ اَنت آہاں عربک دودمانءِ تہا بدلی آؤرت نہ کتگءُ ربیدگی پروش وارتگ گڑاہماہانی دودمانءِ تہاوتی ربیدگ گارکتگ اَنتءُ ہماہانی دودوتی کتگ اَنت ءُ وتی پسگاّں عربک نام ہم پرکتگ چش کہ رِیم ، ریماس، مرواہءُ دگہ ،ءُ آدودمانءَ چہ فائدگ زرتگ مرچی چتوردیمرؤئی کتگ۔

ہندوستانءِ ریاست گجراتءِ شہر راج کوٹ، بروڈاءُ واپی، مہاراشٹراءِ شہرممبئیءُ عقل کنواںءُ راجستانءِ شہراودھے پورءِ بازیں بلوچانی گومامنی نزیّکی اَست کہ آگجراتیءُ ہندی زبانءَ گپّ جن اَنتءُ بلوچی نہ زان اَنت بلے انگت وتی نامءِ دیمءَ بلوچءُ مکرانی نبشتہ کن اَنتءُ بلوچستانءِ بابتءَ کم سرپداَنت۔اے بابتءَ منی آن لائن سروے ریسرچ یے جاری اِنت کہ من دیمتراایشیءَ سرجمیءَ شنگ کناں، سہیل بلوچ ءَ موسیقی ءَ ماسٹرکتگ راج کوٹءِ کالج یے ءَ موسیقی ءِ لیکچراراِنت ،آئیءَ گجراتیءَ البمے ہم ریکارڈکتگ ، آ گشیت کہ’’من بلوچ ءُ بلوچستانءِ بابتءَ سرپد نیاں‘‘ممبئیءِ رومین مکرانی نامیں جنکے منا گشیت کہ’’ من کدی نزانتگ کہ مئے پیرُک ءُ بُن پیرُک چہ بلوچستانءِ ہندمکران ادا اتکگ اَنت۔من بس انڈین یے اوں ءُ مکرانی چے واستہ مئے خاندانءِ نام اِنت، من اے بابتءَ ہچ نزاناں‘‘۔ بروڈاءِ لیاقت بلوچ ہم بلوچی نزانت بلے آسرپداِنت کہ مئے تعلق چہ بلوچستانءَ اِنت، آئیءَ منءَ گشت کہ’’ مئے سیادتربت ءُ بلنگورءَ نشتگ اَنت ءُ من پانزدہ سالءَ ساری شتگوں،ریڈیواسٹیشنءِ کرّا آہانی لوگ بوتگ اَنتءُ آہاناں تربت شہرءَ یک فوٹواسٹوڈیوہماوہدءَ بوتگءُ نوں مئے درمیانءَ رابطہ نیست‘‘۔وہدے آئیءَ مردمانی نام گپت اَنت گڑا من ایشانی درمیانءَ رابط کنائینت۔اویس مکرانی اودھے پورءِ بلوچے بلے کینڈاءَ نشتگ آگشیت کہ ’’ منی مزن پیرک چہ بلوچستانءِ دمگ نصیرآبادءَ چہ ہندوستانءَ اتکگ ءُ آ دلمرادبوتگ ،بلے ما وتی پیرکءِ ہندءُ آدگہ مردمانی بابتءَ ہچ نزاناں اگاں تو آہاں زانئے گڑا مارا بگش گوںءُ تو مارا اے ہم بگش کہ دلمراد جاگہ یا خاندان یا دگہ چیزےءِ نام اِنت ؟‘‘ ایشیءَ ابیدرضوان مکرانی کہ واپیءَ نشتگ آمنی گوماساپیں کراچی ءِ مکرانی لہجہ ءَ بلوچیءَ گپّ جنت آ گشیت ’’کہ مئے علاقہءَ پنجاہ بلوچی خاندان اَست اے دراہ انگت بلوچی گپّ جن اَنتءُ جنین بلوچی پوشاک ہم پوش اَنت‘‘۔آ گشیت کہ’’ مئے سیاد گوادرءُ ملیرءَ نشتگ اَنت ءُ مئے گوما آہانی رابطہ است‘‘۔آئیءَ لہتیں بلوچی جنکی نام ہم منی کرّا لوٹ اِت ءُ وتی کسانیں گوہارزتکےءِ عکس ہم منی سرا دیم دات اَنت کہ بلوچی گدے گْوراَت۔نوں من حیرانوں کہ ایشاں چوں اودا وتی ربیدگ زندگ داشت اَنتءُ انڈین دودمانءِ اثر قبول نہ کتگ۔

بازیں مردم لیاریءَ را نشہءِ بنجاہءُ ترسءِ علامتے سرپد بیت بلے اے ہرکسی وتی فہمءِ دیداِنت پرچاکہ ہرمردم وتی نگاہءِ حدّءَ چیزءَ چاریت ءُ وتی زانتءِ حدّءَ فیصلہ کنت۔بلے وہدے من وتی چمّاں گوں لیاریءَ چاراں گڑامن فخرکناں کہ لیاریءَ بلوچی زبانءُ ادبءُ موسیقیءُ فلم سازیءِ پڈا گراں بھائیں زانتکارءُ دانشورپیداک کتگ کہ آہاں وت ہونِ جگر وارتگ بلے بلوچی زبانءُ لبزانک ءُ موسیقی ءُ فلم سازی پہ بلوچستانءِ راجءَ اشتگ کہ آہانی تہا مولانا خیرمحمدندوی، استاد ستار بلوچ، شفیع محمد بلوچ،جاڈوک، پیزک،بانل دشتیاری، عباس علی زیمی، نورمحمدنورل،صباء دشتیاری،سیدظہورشاہ ہاشمی،بیگ محمد بیگل،استاد عمربلوچءُ دگہ بازیں زبان زانتءُ شاعرءُ موسیقار تری آہانی سیادی چہ بلوچستانءِ کجام ہندےءَ بہ بیت بلے آہانی علم ءُ زانتءِ مکتب ہر وڈءَ لیاری بوتگ۔پمشکہ من لیاریءَ بلوچیءِ قلات گشاں۔بانک زاہدہ رئیس راجی ہم لیاریءِ نندوکے، بلوچی ءُ اردوءَ شاعری ہم کنت ، مئے دیمءَ زندگیں مثالے کہ آماں انٹرنیٹءَ پہ بلوچی زبانءُ دودءُ ربیدگ،لبزانکءُ موسیقیءِ دیمرؤئیءِ ہاترا وتی ویب سائیٹ باسک ءِ وسیلہ ءَ جہد کنئگءَ اِنت۔آئیءِ ویب سائیٹ یک درسگاہءُ ریسرچ سینٹرےءِ بستارءَ داریت۔چشیں عملے مارا دگہ ہچ جاگہءَ گندگ ءَ نئیت۔بانک زاہدہ رئیس راجیءِ ہمے عمل ربیدگی بدلیءِ نوک تریں مثال ایت کہ آئیءَ دگہ زبانانی ویب سائیٹاں چہ اثر زورتگءُ بدلی قبول کتگ۔ہمے واستہ منءَ لیاریءُ آئیءِ زانتکارانی سرا فخراِنت ءُ من پہ پہرگشاں کہ لیاری پہ من بلوچی دودمانءِ مکتب ایت۔

اگاں کراچی ءِ بلوچاں مہاجرانی دودمانی ارشءِ دیمءَ وتی زبان رکھینت نہ کتگءُ اردوءَ چہ اثرزُرتگ پریشیءَ آ میاری نہ اَنت۔پرچاکہ آہاں چہ ہندوستانءَ اتکگیں سیریں چاگردءِ دودانی دیم داشت نہ کتگ ءُ وت پروش وارتگ۔اے یک فطری عمل ایتءُ کراچیءِ تہا ایوکءَ بلوچانی جیڑھ نہ اِنت۔بلکیں پشتون،بنجابی،سندھی، کشمیری،میمن، گوےَن، ہندوءُ دگہ بازیں کسانیں راجی کہولاں ہندوستانی دودمانءِ دیم ءَ سلاہ دؤر داتگ اَنت ءُ پروش وارتگ،ءُ وڈے نہ وڈےءَ ہماہانی اثرقبول کتگ اَنت۔

بلوچستانءِ موسیقی یک ازگارءُ شیرکنیں موسیقی ایت ایشیءِ مستریں سبب ہمے مئے چاگردءِ فطرتءُ مئے دودمانءِ سنگینی اِنت،زیمرءِ علم ءُ زیمرزانتءِ نہ بوہگءِ سببءَ لہتیں کم علم گوں ایشیءَ نہ بوتگیں کنئگءَ اَنتءُ چہ وتی موسیقیءَ پائدگ چست کنئگءَ نہ اَنت ءُ ایشیءَ را چہ وتی بے زانتیءَ تاوان بار کنئگءَ اَنت۔بلے پداہم ظہورخان زیبیءَ وتی زانتءُ مارِشتءِ حدّءَ ایشیءِ روایتی آہنگءِ برجاہ دارگءَ جہدکتگ،اگاں روچے ظہورخان زیبی بہ مریتءُ بلوچی موسیقی مہاجرےءِ دستءَ بہ کپیت گڑا بلوچ راج بلوچی ءِ توکءَ پاپ میوزک گوش بہ داراَنت پرچاکہ ہرکس پہ دیم زیمرءِ روایتی آہنگءَ سرپدنہ بیت۔پہ پراہیں دپءِ پچ لگوشگءُ سنگتانی حقّءِ ادا کنئگ منی فہمءِ دِیدءَ موسیقیءُ لبزانکءِ خدمتءِ بستارے نداریت۔ بلوچی موسیقی ءَ نونیں دؤرءَ مزنیں تاوانے ہماوہدءَ رست کہ ورناہیں زیمرزانت ءُ گشندہ استاد نورخان بزنجو کہ باشعوریں ذہنےءِ ہدابنداَت ءُ وتی ازمءِ تہا نوکیں نوکیں تجربہ کنئگ اَت ءُ آئیءِ واہگ اَت کہ لہتیں سالءَ پدآوت میوزک ڈائریکشن ءَ بندات کنت بلے بدواہیں وہدءَ گوں آئیءَ ہمراہ داری نہ کتءُ آیک ناشناسیں مَرگےءِ ارجان بوت۔

دری مردماں بلوچی موسیقی ءَ چہ اثرزورتگءُ آئیءِ سرا ہم پائدگ چست کتگ لالی وڈءَ ہم بلوچی موسیقیءِ بازیں دُہن زرتگ اَنت وتی انڈسٹریءِ بہرجوڈکتگ اَنت،ہمے وڈابالی وڈءِ فلم حناءِ یک سؤتےءِ تہا وش ملّے ءُ I See U ءِ یک سؤتےءِ تہا ہالو ہلوءِ لبزہم زورگ بوتگ اَنت ۔سال 2004ءَ ماں کینڈاءَ کل پاکستانءِ میوزک شوے بوتگ کہ آئیءِ تہا پاکستانءِ اردو گلوکار رحیم شاہءَ بلوچی موسیقیءِ نمائندگی کتگءُ اے شوءِ تہاآئی ءَ نامداریں بلوچی گیدی سؤت لیلیٰءُ لیلیٰ بیاترا براں سئیلءَ گشتگ ۔ رحیم شاہ ءِ گشگ اِنت کہ بلوچی موسیقی ہمے شوءِ تہا اوّلی نمبربوتگءُ آئیءِ ایوارڈمن گپتگ۔پدا سالے ءَ رند رحیم شاہءَ ہمے بلوچی گیدی سؤت وتی یک البمے ءِ تہا ہم ریکارڈ کتگ۔لالی وڈءُ بالی وڈءِ زیمرزانتانیءُ رحیم شاہءِ ہمے عمل ماں بلوچی موسیقیءَ چہ ربیدگی بدلی ایت۔ زانتکارچہ ربیدگی بدلیءَ فائدگ زوراَنتءُ بے زانت تاوان بار بنت۔

بلوچءِ دودمان یک انچیں سیریں ربیدگی مڈّیءِ واہنداِنت کہ دگرے دوداں وتی تہا پُترگ نےئلیت چوگْورمءَ دُور چنڈیتءُ لیپگ کنت۔ما وتی دودانی تئیل مہکمیءَ داشتگءُ دگرے چاگردی تجربہاں چہ فائدگ نہ زوریں ما تنیگہ پدمنتگیءِ آماچیںءُ ہچ فیلڈءِ تہا گون نہ ایں گوں،بلے چریشیءَ ابیدہمابلوچ کہ چہ بلوچستانءَ ڈَنّ شتگ اَنتءُ دگرءِ دودمانءِ تجربہانی سرا فائدگے چست کتگ ،نوں آمارا نزان اَنت ءُ وتی ہم درورنہ لیک اَنت۔ایشیءِ مستریں علّت ہمیش اَنت کہ ماتنگیتءَ وتی دودمانءِ زندانءَ چہ درنیاتکگ ایںءُ دومی مارا چشیں آسراتی پہ ارزانیءَ دست نہ کپتگ بلے بازیں انچیں چیزاست اَنت کہ مئے دست رسءَ اَنت ما پہ کزدن آہاں دست نہ جنیں کہ ما بلوچیںءُ اے کار گوما نہ بیت۔سنگتے گشیت کہ منی واہگ بوتگ کہ من پائیلٹءِ کورس بکناں،گڑامنی آدگہ سنگتاں مناکلاگ گپتگ کہ’’ تو بلوچے ایت اے کارءَ کت نہ کنئے ءُ دومی کنچتیءَ ایرپورٹ نیست ،گڑاتو وتی جہازءَ کجانادین ئے؟تو بروانگت ہشترے بچارین تئی واستہ شرتراِنت‘‘۔

اے گپّءَ چہ پدّربیت کہ ماذہنی صورتءَ انگت ءَ چاگردءِ زندان ءَ بندیںءُ ہرچیزءَ چہ وتی دزرَسءَ دُورگندیںءُ وتاراچہ دگرءَ کم ترلیکیںءُ ماگشیں کہ ہرچی ماراوتی دودمانءَ چہ بہ رسیتءُ مادگہ بدلی قبول نہ کنیں۔بلے اے گپّ چو روچءَ پدّراِنت کہ اگاں کسے چشیں واہگے داریت گڑاآیک باشعوریں مردمے بیتءُ آئیءِ چمّ وتی راہءِ کپتگیں ڈوکاں ناں بلکیں برزیں ماتکوہاں سکّ بنت۔

منی لہتیں سنگت چہ مکرانءَ اتکگ اتاں آہاں وفاقی وزیرِ وردن اسرارزہریءِ کرّا کاراست ات۔ ما ہماہانی کارءِ درگتءَ اسرارءِ دفترءَ نشتگ اتاں کہ مردے گوں وتی دو جنیں چکّاں اتک ءُ گشتے کہ ما چہ نصیرآبادءَ اتکگاں ءُ منی اے دوئیں جنیں چکّاں کراچیءَ ونتگ ءُ ائیرہوسٹسءِ کورس کتگ۔ ہردوکاں انّوں یک پرائیویٹ ائیرلائن کمپنی یےءَ ائیرہوسٹسءِ انٹرویوہم داتگ تو ایئرلائن کمپنیءِ ڈائریکٹرءَ فون بہ کن ءُ منی چکاّنی سفارشءَ بہ کن داں کہ ایشاں ایئرلائن کمپنیءَ نوکری بہ ریست۔اسرارزہریءَ آئیءِ دیماگشت کہ تو بے فکربہ بو نمبرءَ منی سیکرٹریءِ گورا نبشتہ بہ کنائین من تئی کارءَ الّم کناں ۔ وزیرءِ ہمے گپّانی اشکنگءَ مردگوں وتی دوئیں جنکاں سکّ باز گل بوت ءُ پہ وشِّی واجہ ءِ دست اش گپت انت ءُ گوں وتی جنکاں چہ واجہءِ دفترءَ دراتک۔گوں مردءِ درآہگءَ اسرارزہریءَ گشت ’’ تئی جنکانی حیرءَ حدا بہ کنت ، بلوچ ءِ جنک کدی ائیرہوسٹس بوتگ؟‘‘یک بلوچیں وزیرےءِ دپءَ وہدے من اے گپّ اش کتاں گڑا وتی دل ءَ گشت کہ وہدے بلوچانی رہبرشمے وڑیں قدامت پسندءُ جاہل بہ بنت، گڑا بلوچ دیمروئی دروگے۔

منی دگہ سنگتےءَ وتی واہگ منی کرّادرشان کت کہ’’ من وتی کسانیں جنکءِ تعلیمءِ سراسکّ باز جہدکنئگءَ اوںءُ منی واہگ ہمیش اِنت کہ آ اوّلی بلوچ جنک پائیلٹ بہ جوڑبیت،من اے واہگ ہمے واستہ داشتگ کہ باندا بگندئے گوادرانٹرنیشنل ایرپورٹ جوڑبہ بیت گڑا دگرے بلوچءِ بُنکی حقّءَ مہ جنتءُ مارااے شگانایرجیگ مہ کنت کہ شمئے کرّءَ پائیلٹ نہ بوتگ‘‘ راجءِ نوکیں نسلءِ چشیں واہگانی من قدرءَ کناں کہ آہانی چمّ پہ بانداتءِ بلوچستانءَ سکّ اَنتءُ مہلہءَ اے بابتءَ جیڑگءَ اَنت۔چوناہاہمے ربیدگی بدلیءِ مستریں نشانی اِنت۔ نوکیں نسلءَ اے بابتءَ مہلہ جیڑگی اِنت کہ بانداتءِ بلوچستانءَ آہانی ضررورت بیت ،گڑاآربیدگی بدلیءَ قبول بکن اَنتءُ وتاراپہ بلوچستانءِ بانداتءِ ہورکیں ہندانی واستہ تیاربکن اَنت وہدے راج وتی پادانی سرا وت اوشتگءِ لائق بیت گڑادرآمدوت تچیت۔پریشیءَ ربیدگی بدلی ءِ قبول کنئگ اَلّمی اِنت۔اگاں ناں گڑاہما شوانگیءُ ہما گدان نندی ہچ وڈءَ دیمرؤئی ءِ ضامن نہ نبیت

http://baask.com/diwwan/index.php?topic=7724.0