آزمانک بُنکی لوٹ شانزدہ. انت. شاٹ کٹ اِش انت
1-نام
2-بندات
3-بُنگپ
4-بنجاھی ھیال
5-کسّہ
6-پلاٹ
7-کارست
8-ندارگ کشی
9-چاگردی مارشت
10-اندری مارشت
11-بیان
12- گپءُ ٹال
13-اشارہ
14-یکیءِ گُمان (وھدت تاثر)
15-کلائمکس آسر
16- ھلاسی
کتاب شھدین بلوچی

بُنُکّی پھنات
1. سرھال یا نام
ھر آزمانک ءَ, آئی ءِ بُنگپ, بُنجاھی ھیال, پلاٹ ءُ کارستانی متابک ءَ, یک ھاسیں سرھال یا نامے پر کنگ بیت, بلے ھر آزمانک نبیسّ وتی آزمانکانی سرھال یا ناماں چرے چیزّاں ابید, وتی جند ءِ پکر, دوستی, جاور ءُ دَور ءِ مَیلانی رُو ءَ ھم, پِر کنت, چو کہ ڈاکٹر نیامت اللہ گچکی ءِ یک آزمانکے ءِ سرھال “استالے سست” اِنت, کرشن چندر ءِ یک آزمانکے ءِ سرھال “لندن کی تیسری شام” اِنت, مزھرالسلام ءِ یک آزمانکے ءِ سرھال “دی وال” اِنت.
سرشون:- پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک
،‏
. بُنگیج
کلاسیکی بیانی آزمانک ءِ بُنگیج سک دْراج بوتگ. نوکیں بیانی آزمانک ءِ بُنگیج سک لَکّ بیت. وھدے کہ نوک نوکتریں تکنیکی آزمانک ءِ بُنگیج سک لُک بیت. یا بُنگیج ءِ جند ئِے نہ بیت ءُ گوں رسگ ءَ آزمانک ءِ جند دست ءَ گرگ بیت. باز آزمانک نبیسّ وتی آزمانک ءِ بُنگیج ءَ چہ بیان ءَ کنت, باز چہ ھبر ءَ, باز چہ آزمانک ءِ در نیامی سِدرے ءَ, باز چہ گُڈّی سِدرے ءَ, ھر ڈول بیت, بلے آ باید اِنت ڈولدار ءُ دلکَش بہ بیت. چو کہ گَوس بھار ءِ نامدارتریں آزمانک “مھشر” چوش بُنگیج بیت:
“نیمروچ ءِ ٹاک اِنت. روچ یک گْوازے ءِ بُرزی ءَ سر ءِ بان ءَ اوشتاتگ —“
گُلا ابّاس ءِ آزمانک “الپ لیلا 1956” چوش بُنگیج بیت
“بیٹا! پھلی ھی رات ھمیشہ کٹھن ھوتی ھے — بوڑھے بھکاری کے یہ الفاظ مجھے ھمیشہ یاد رھیں گے —“
یا کاپکا ءِ نامدارتریں آزمانک (METAMORPHOSIS) اے ڈول ءَ بُنگیج بیت:
“AS GREGOR SAMSA AWOKE ONE MORNING FROM UNEASY DREAMS HE FOUND HIMSELF TRANSFORMED IN HIS BED INTO A GIGANTIC INSECT”
سرشون:- پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک

،‏ . بُنگپ
ھر تھر ءِ آزمانک ءِ یک نہ یک بُنگپّے بیت. آزمانک انچیں بُنگپّانی سر ءَ نبشتہ کنگ بنت کہ آھانی بارہ ءَ آزمانک نبیسّ شرّی ءِ سر ءَ سرپد بیت. چوشیں بُنگپّانی سر ءَ نبشتگ کنگ ءَ پھریز کنگ بہ بیت کہ آھانی بارہ ءَ آزمانک نبیسّ ھاسیں سرپدی مہ دار اِیت. ءُ اگاں آزمانک نبیسّ انچیں بُنگپّے ءِ سر ءَ آزمانک نبشتہ کنگ لوٹ اِیت کہ آئی ءِ بارہ ءَ ھاسیں سرپدی ندار اِیت گُڑا آئی ءِ واست ءَ الّمی اِنت کہ آئی ءِ بارہ ءَ سرپدی دست ءَ بیار اِیت. پد ءَ ھم سرپدی دارگ, یا دست ءَ آرگ ءِ دْروشم ءَ, آزمانک دنیا ءِ ھر دری ءُ اندری بُنگپّ ءِ سر ءَ نبشتہ کنگ بیت.
سرشون:- پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک

. بُنجاھی ھیال
آزمانک ءِ یک بُنجاھی ھیالے ھم بیت, کہ بُنگپّ ءِ بنیاد ءَ پیداک بیت, ءُ درواھیں آزمانک ھمے ھمے بُنجاھی ھیال ءِ چپّ ءُ چاگرد ءَ چکرّ اِیت- چوش کہ “نیکی” یک بُنگپّے, وھدے کہ “یک نیمگی نیکی ءِ آسر بنّامی ھم بوت کنت” بُنجاھی ھیالے, کہ چہ ھمے بُنگپّ ءَ در کَیت- اے رد ءَ ماھم ءِ نامداریں آزمانک THE RAIN ءِ درور دیگ بیت, کہ یک پادری یے ماں میل Meyl ءَ وتی ھمسپریں بد آدتیں جنین مس سیڈی تامسن ءَ نیکی ءِ سوج ءَ دنت, ءُ وھدے جنین سجّھیں یاراں یلہ دنت ءُ نیک جوڑ بیت, گُڑا پادری ءِ جمد آئی ءِ سر ءَ ناجائیں اُرش ءِ جُھد ءَ کنت. بلے جنین چہ اے گُناہ ءَ ساپ انکار کنت, ءُ پادری چہ وتی بدیں ھرکت ءَ بنّام بیت.
سرشون:- پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک

،‏. کِسّہ
آزمانک ءِ توک ءَ کسّہ ءِ بستار سک باز اِنت. کسّہ اسل ءَ واکیاتانی انچیں چَرّ ءَ گْوش اَنت کہ یک ھاسیں وھدے ءَ سرجم بیت- ایشی ءِ تہ ءَ واکیاتانی یک رد ءُ بندے بیت- چو کہ سباہ ءَ رند نیمروچ بیت, نیمروچ ءَ رند بیگاہ , ءۃ بیگاہ ءَ رند شپ- یا اَرَزبَند ءَ پد سُبارگ کَیت, سبارگ ءَ پد شام, ءُ شام ءَ پد اَرَزبند- یا گُڑا ودی بیگ ءَ رند کساں سالی کَیت- کساں سالی ءَ رند ورنائی, ورنائی ءَ رند پیری, ءُ پیری ءَ رند مرگ- پد ءَ ھم ھر آزمانک ءَ واکیاتانی اسلی رد ءُ بندی الّمی نہ اِنت- بلکیں باز براں ایشانی رد ءُ بندی بدل سدل ھم بیت- ءُ باز براں یکدم چپّی ھم بیت- چہ کْوھنیں بیانی آزمانک ءَ بگر داں دیمروی دوستیں آزمانک ءَ, کسّہ ءِ ارزشت یک ناں یک رنگے ءَ برجاہ بیتگ- بلے لھتیں نوکیں تکنیکی آزمانکاں ایشی ءِ ارزشت کم ترّ اِتگ, کہ چہ آھاں ھاس تریں تکنیک آزاد تلازمِ ھیال, تجریدی, وجودی ءُ چیدگی تکنیک اَنت- اے تکنیکانی توک ءَ اینٹی پلاٹ اسٹوری ANTI PLOT STORY ھم نبشتہ کنگ بوتگ- ءُ یک کچّھے ءَ انگت نبشتہ کنگ بوھگ ءَ اِنت- اے دْروشم ءَ گُڑا کسّہ ءُ آئی ءِ ارزشت ھلاس ھم بنت- اینٹی پلاٹ اسٹوری نبیسّی ءِ نامداری ءِ دور ءَ چہ باز نیمگ ءَ “کسّہ ءِ مرگ” ءِ جار جنگ بوت- پد ءَ ھم وھدے نوکتریں ماباد جدید تکنیک بنا بوت ءُ کمّے دیم ءَ شُت, گُڑا کسّہ پد ءَ ارزشت دیگ ءُ زندگ کنگ بوت. انچو سما بوت کہ نوکی ءِ دَور ءَ کسّہ ءِ سر ءَ کوشی اُرش وَ کنگ بوت اَت, بلے اے ارش ءِ آسر ءَ آ نہ مُرتگ اَت, بلکیں ھالی تُستگ اَت- وھدے ماباد نوکی والایاں آئی ءَ را آکسیجن دات, گُڑا آئی ءَ پد ءَ بود کُت-
سرشون:- پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک

پلاٹ
بیانی آزمانک ءُ ایدگہ گیشتر تکنیکانی آزمانکانی توک ءَ پلاٹ بُنکی بستار دار اِیت. آئی ءِ توک ءَ واکیات , کارست ءُ دگہ ھمے پَیمیں بھر ھوار اَنت, کہ ازمی رنگے ءَ رد ءُ بند دیگ ءُ کمایگ بنت ءُ ھاسیں ڈبّے ءِ دْروشم ءَ پہ ھوری دیم ءَ آرگ بنت. پلاٹ ءِ دگہ دگہ تھر بنت, کہ آھانی تہ ءَ منزّم, گَیر منزّم, سادہ ءُ ھوار توار (مخلوط) ھوار اَنت. منزّم پلاٹ ھما پلاٹ ءَ گْوش اَنت, کہ واکیات ءُ کارست وت ماں وت ءَ نزّیک ءَ سیادی بدار اَنت ءُ بے یکّے دومی ءِ کُمکّ دیم ءَ شُت مکن اَنت. چو کہ بلوچی لبزانک ءَ تاج مھمد تائر ءِ آزمانک “واھگ ءِ مرگ” اِنت. یا پشتو لبزانک ءَ پاروک سرور ءِ آزمانک “لیوہ” (بھیڑیا” اِنت. وھدے کہ گَیر منزّم پلاٹ ھما پلاٹ ءَ گْوش اَنت کہ واکیات ءُ کارست وت ماں وت ءَ نزّیکیں سْیادی مدار اَنت ءُ بے یکّے دومی ءِ کُمکّ ءَ دیم ءَ شُت بکن اَنت. چو کہ بلوچی لبزانک ءَ اللہ بکش کرار ءِ آزمانک “اوستانی بُت” اِنت. یا اردو لبزانک ءَ کرت الاَین ھیدر ءِ آزمانک “آہ! اَے دوست” اِنت. سادھیں پلاٹ ھما پلاٹ ءَ گْوش اَنت کہ آئی ءِ توک ءَ بس یک کسّھے بہ بیت. چو کہ بلوچی لبزانک ءَ ناگمان ءِ آزمانک “اسٹیکر” اِنت. یا سندی لبزانک ءَ جمال ابڑو ءِ آزمانک “پیرانی” اِنت.
وھدے کہ ھوار تواریں پلاٹ ھما پلاٹ ءَ گْوش اَنت کہ آئی ءِ توک ءَ چہ یکّے ءَ گیشتر کسّہ بہ بنت. چو کہ بلوچی لبزانک ءَ سبا دشتیاری ءِ آزمانک “کامریڈ”اِنت.یا مسری اربی لبزانک ءَ نجیب مھپوز ءِ آزمانک “خرابات” اِنت.
پد ءَ ھم لھتیں تکنیکاں پیداواریں پلاٹ الّمی نہ اِنت. چو کہ آزاد تلازمِ ھیال, تجریدی ءُ دگہ ھمے وڑیں تکنیک اَنت. بلکیں اے تکنیکاں “اینٹی پلاٹ اسٹوری” ھم نبشتہ کنگ بیت. چو کہ جرمن زُبان ءِ چیکوسلواکیائی لبزانک ءَ پرانز کاپکا ءِ آزمانک جیانٹ مول” اِنت. یا اردو لبزانک ءَ ھالدہ ھسین ءِ آزمانک “گلی” اِنت.
سرشون:- پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک
“ساچشت لبزانکی دیوان”

کارست ءُ کارست نبیسّی
بیانی آزمانک ءِ توک ءَ ھاسیں دْروشم ءَ کارستی بیانی آزمانک ءِ توک ءَ, کارست ءُ کارست نبیسّی ءِ ارزشت ھم باز اِنت. باز کارستی آزمانکاں یکّ ءُ دو کارست بیت, ءُ باز ءَ گیشتر کارست بیت. آزمانکانی توک ءَ کارستانی اُمر, جنس, نپسیات, ھیل ءُ آدت, تب ءُ مَیل, پگر ءُ ھیال, شرّی ءُ نزوری ءُ دگہ ھمے ڈولیں شرّی بیان کنگ بنت. لس دْروشم ءَ کارست گوں گْواچن ءَ نزّیک بنت. کسانیں کارستی آزمانکاں کارستانی ردوم الّمی نہ اِنت, بلے دْراجیں آزمانکاں کارستی ردوم جاورانی رُو ءَ الّمی بیت.
بلے آزاد تلازمِ ھیال, تجریدی, وجودی, چیدگی, گپّ ءُ رپّی ءُ دگہ چیزّے تکنیکاں ھاسیں کارست, کارست نبیسّی ءُ کارستانی رُدوم الّمی نہ اِنت.

سرشون:- “پکشن ءُ آئی ءِ تکنیک” (گنی پرواز )
٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭
زرتگ چَہ آزمانکانی ایف بی گروپ ءَ ۔ دیم ءَ یاروک عطا کریم