دود ءُ ربیدگ
اسحاق رحیم
چارُمی بَہر
کَول ءُ کَرار / زُبان :
کَول ءُ کرار بزاں زبان دئیگ یا کہ اَھد کنگ اِنت یکّے کہ ھبرے بہ کنت پدا وتی کُتگیں ھَبرے سرا بہ اوشت اِیت پُشت ءَ مہ کِنز ایت۔
بلوچ ءِ گور ءَ وتی کُتگیں ھَبر ءَ، چہ داتگیں زبان ءَ یا کُتگیں کَول ءَ پَد کِنزگ مَزنیں اَیبے زانگ بیت۔کسے کہ کَولے دنت یا زبان کنت گُڈا آ ھَر پیم کہ بیت وتی زبان ءَ الّم موک ایت۔پرے گَپّ ءَ بلوچ ءِ گور ءَ بلوچی زبان موجود اِنت اگاں کَسے ءَ گوشت کہ من ءَ “بلوچی زبان” اِنت گُڈا بزاں کہ آئی ءَ مزنیں سوگندے وارت یا مزنیں عھد ءُ کرارے کُت گوں ھمے گَپّ ءَ دیم ءِ مردم ءِ سِتک ءُ بھیسہ گیش بیت۔
بلوچ ءِ گوْر ءَ اے بتل نام کَپتگ کہ
“بلوچ پہ زبان”
اے راج ءِ گور ءَ چہ زبان ءَ دراتکگیں ھَبر چو دپ ءِ لِبز بزاں تُکّ ءِ ھساب ءَ اِنت کہ وھدے زمین ءَ کَپت پدا دوبر چِنَگ نہ بیت ۔بلوچ گوش ایت ھبرے کہ چہ زبان ءَ دراتک دوبر پدا زیرگ نہ بیت۔پہ داتگیں کول ءُ زبان ءَ ھرپیمیں تاوانے کہ بلوچ ءِ سرا بئیت تہ آ تاوان ءَ وتی سر ءَ زیر ایت۔پہ سوگند ءُ کَول ءِ پیلہ کنگ ءَ بلوچ چہ وتی لَکّی ئیں ساہ ءَ ھم سرگوز ایت۔
راجدپتر ءِ تاکاں اے گَپّ گواہ اِنت کہ میر چاکررند ءِ زمانگ ءَ وھدے میر چاکر ، ھیبتان بیبگر، جاڑو جَلب ءُ شئے مرید وت ماں وت شَرت بَند اَنت کَول ءُ کَرار کَن اَنت گُڈا ھر چاریں وتی زبان ءُ کول ءِ سرا اوشت اَنت ءُ پُشت ءَ نہ کِنز اَنت۔
میر چاکر ءِ دیوان ءَ ھیبتان بیبگر کَول کنت ءُ گوش ایت کہ چہ مرچی ءَ پَد اگاں اُشترے منی بَگّ ءَ بہ کپ ایت گُڈا من ءَ کَول اِنت کہ اے اُشتر پدا دوبر وتی واھُند ءَ نہ رس ایت۔
میر ھیبتان ءَ کَول کُتگ
لوکے منی بَگّ ءَ کپ ایت
کَول اِنت پدا لوک ءَ نہ بارت
ھنچوش جاڑو جَلب ھمے دیوان ءَ کَول کنت ءُ سوگند وارت کہ اگاں چہ مرچیگ ءَ پد کَسے منی ریشّاں بہ گپت گُڈا ھما مردم ءَ من زندگ ءَ نَیلاں
جاڑو جَلب کَولے کُتگ
مردے منی ریشّاں بہ گپت
ریشّ ءِ ھَوزّ مرد ءَ کُشاں
شئے مرید ھمے دیوان ءَ کَول کنت کہ اگاں پَشمبے ءِ سُھب ءَ کسے منی گور ءَ داد بہ لوٹ ایت تہ من داد ءِ دئیگ ءَ پَد نہ کِنزاں
ایش اِنت منی کَول ءُ بِنا
پَشمبے ءِ سُھب ءِ سَرا
من مسجد ءَ واناں نماز
داداں بہ لوٹ ایت گَر کَسے
شَئے دادن ءَ بند نہ بیت
چاکر وت کَول کنت کہ من درچکے ءِ ساھگ ءَ ننداں اگاں کَسے درچک ءَ بہ بُرّ ایت من ءَ کَول اِنت کہ چہ درچک ءِ ساھگ ءَ پاد نیاھاں
ایش اِنت منی کَول ءُ بِنا
ننداں ھمے درْچک ءِ بُن ءَ
کہیر ءِ پَٹَکّیں ساھگ ءَ
اگاں مردے بہ بُرّ ایت ئے سرا
من چہ بُن ءَ چِست نہ باں
چرے کَول ءُ اَھدبَندیاں پَد چہ چاکر ءَ ابید ھیبتان،جاڑو ءُ شئے مرید سئیں تاوان بار بنت بلے چہ وتی کُتگیں کَول ءُ زبان ءَ پَد نہ کِنز اَنت۔
ھیبتان ءِ بَگّ ءَ چاکر وتی اشترے دیم دنت ءُ پدا ھیبتان وتی کَول ءِ پدا اُشتر ءَ نہ دنت گُڈا ھیبتان ءَ مزنیں جنگے سرا کپ ایت ءُ بازیں مردمے کُشگ بیت۔
جاڑو ءِ کسانیں چُکّ ءَ چاکر پِت ءِ رِیشّانی گِرگ پرمائیت ءُ جاڑو وتی کَول ءِ پدا وتی جِند ءِ چُکّ ءَ کُش ایت۔
شئےمرید ءِ گور ءَ چاکر لانگواں پشمبے ءِ سھب ءِ سرا دیم دنت ءُ لانگو چرائی ءَ آئی ءِ دِشتار ھانی ءَ پہ داد لوٹ اَنت۔شئے مرید لاچار بیت ءُ وتی بلوچی کَول ءِ پدا وتی دوستیگیں دشتار ھانی دینّار ءَ چاکر ءَ بکشائیت ءُ وت پہ دیوانگی سرگردان بیت۔
چاکر ھم وتی ھساب ءَ وتی کَول ءِ سرا اوشت ایت بزاں درچک ءِ بیگاہ ءِ ساھگ ءَ نند ایت بلے بیگاہ ءَ درْچک ءِ ساھگ دیر بیت پمیشکہ گوں درْچک ءِ گُڈّگ ءَ چاکر ءَ ھِچّ تاوان نہ رس ایت۔
بلے مئے بُنگَپّ بلے بلوچ ءِ کَول ءُ زبان اِنت کہ اے بلوچ دودانی تہا یک مزن ارشتے دار ایت بے زبانیں بزاں بَدکَولیں مردم اے چاگرد ءَ ھِچّ دوست کنگ نہ بیت۔
پمیشکہ بلوچ گوش ایت کہ
بلوچ ءِ سَر روت بلے کَول نہ روت
بزاں بلوچ وت ءَ کوشارین ایت وتی زند ءَ سر گوْز ایت بلے وتی زبان ءُ کُتگیں کَول ءَ پُشت نہ کنز ایت۔
دگہ بتلے ھَست کہ
بلوچ پہ لبز ، لبز پہ کبز
بلوچ ھما اِنت کہ مُھکمیں زبانے بہ بیت ئے بد لبزے مہ بیت آئی ءِ زبان چو کبز ءُ سَند ءَ پَکّا بہ بیت وتی زبان ءِ سرا بہ اوشت ایت۔
داناگاں چوش ھم گوْشتگ کہ
بلوچ ءِ کَول ھِچبر سَرکُل نہ بیت
بزاں کہ بلوچ وتی کَول ءَ مدام پہ سرجمی ءَ موک ایت کدی ھم وتی کَول ءَ ناسرجم ءُ نیم بُندگ نہ کنت۔
(روان اِنت)