ناٹک (ھپتمی بھر)نسیم عادل

میاں استمانی لبزانک ءِ نامی ئیں ناٹکی شرگدار کلیٹن ھملٹن ءِ رد ءَ “ناٹک یک انچیں کسّھی کالبے کہ ایکٹر (ناٹک ءَ اسٹیج ءِ سر ءِ گیگان گروک) آئی ءَ مھلوک ءَ سر کنت” چرے گپّ ءَ پدّر اِنت کہ ناٹک ءِ ءُ یک انچنائیں گیدی کسّہ یانکہ دگہ کسّھی تھرے ءِ میان ءَ بلاھیں تپاوتے ھست ءُ اے تپاوت ءِ گیشّینوک ناٹک ءِ ھما کارست انت کہ تلو ءِ سرا سر ءُ پُر ءَ انت ءُ مردم اِش دیم پہ دیم دیست ءُ ھما کسّہ ءِ وشّی یانکہ ابیتکی ءَ شرتر مار اِت بیت درگاہ ء لبزانک ءِ دگہ کسّھی کالب ءِ وانگ ءَ….

میاں استمانی لبزانک ءِ سوبمندیں ناٹکی نبشتہ کار سوفو کلینر، شیکسپیئر، مولیر ءُ ابسن انت البت اے لڑ ءَ شیلے، براؤننگ ءُ ٹینی ٹن ھم جوانیں ناٹک نبیس انت بلے ناٹکی شرگدار اشاں شیکسپیئر ءِ لڑ ءِ نامانی رد ءَ نزور انت کہ اے مردمانی نزّیکی گوں تلو نبوتگ ءُ ھمے سوب ءَ اشاں تلو ءِ لوٹ ڈالچار کتگ انت (یانکہ سرپدی اش نبوتگ). تلو ءَ نزّیکی کنوکیں ناٹک نبیس ناٹک نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ تلو ءِ سرا کارکنوکیں مردماں(گیگاں گراں) چار اَنت ءُ ناٹک نبشتہ کن انت، چوش ھم بوتگ کہ ناٹکی نبشتہ کار ءَ ناٹکے نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ تلو ءِ سر ءَ کار کنوکیں یک گیگاں گرے چمّاں کتگ پہ وتی کسّہ ءَ.
“اد ءَ مارا شیکسپیئر پہ درور دست کپ ایت کہ آئی ءَ وتی ناٹک ہیملٹ، رومیو، میکبتھ اتھیلو ءُ کنگ لیئر پہ رچرڈ باربیج (Richard Barbage) نبشتگ انت کہ رچرڈ پرے ناٹکاں وتی ازم ءَ پیش بہ دار اِیت”.
زندمان دو رنگ ءَ اِنت، شات ءُ گل ئے یانکہ غم ءُ اندوھانی دیمپان ئے، ھمے داب ناٹک دو رنگ ءَ گیشّ اِتگ بزانکہ شات ءُ گلی ءُ غم ءُ اندوھی، زندمان ءِ ھمے ھر دو رنگانی ھم دگہ رنگ ھست انت تہ ناٹک ھم باز رنگ ءَ بھر اِنت کہ اشانی لڑ اے پئیم اِنت.
1- اندوھی (tragedy).
2- بیرگری اندوھی (revenege tragedy).
3- پُر دردیں بیرگری (tragedy of blood).
4- چاگردی (dream)
5- سازی ناٹک (melo drama).
6- گْوشکندی (comedy).
7- گْوشکندی مھری ناٹک (romantic comedy).
8- اندوھی گْوشکندی (tragi-comedy).
9-شگلی (farce).
10- اوپیرا (opera).

1ـــ اندوھی (Tragedy). پیشی یونان ءَ ناٹکاں ایکٹر گوں وتی بھت ءَ (بھت ءِ ھدا “ملائک”) وھدے مڑ اتگ انت پہ بدیں جاورانی ترّینگ ءُ وشّیانی رندگیری ءَ تہ ایکٹر ءَ پروش وارتگ ءُ بھت ءِ ھدا گیش بوتگ. مرچیگیں ایکٹر وتی چاگرد ءِ یک نزوری یے ءِ بگیر ءَ چست بیت ءُ ھم پروش وارت . اندوھی ناٹک ءِ گیشّگ چہ ھمے جاہ اِنت کہ آسرال کارست ءِ پروش ورگ اِنت”.
ایڈورڈ اے رائٹ ءِ رد ءَ اندوھی ناٹک ءِ پنچ بُنُکّی لوٹ انت کہ آیانی دلگوشی پہ ناٹک کار الّمی اِنت.
الف ــ ناٹک یک سنگینیں بنگپّے ءِ بابت ءَ بہ بیت.
ب ــ گیگاںگر ءِ وتی ڈیلّ ءُ داب ھم سنگین بہ بیت.
ج ــ رد ءُ بند سند ءُ سید مہ بیت نئیکہ کسّہ ءَ اناگتیں واقعہ مان دیگ بہ بیت.
د ــ اندوھی ءِ بنزہ بزّگی ءُ تُرس اِنت کہ بزّگ بہ کنت پہ گیگاںگر ءِ گزا ءُ مصیبتانی سرا ءُ چاروک اے گپّ ءَ وت ھم بہ مار ایت کہ چشیں جاورانی آ ھم بگندئے دیمپان بیت.
ج ــ اندوھی ءِ گیگاںگر ناٹک ءِ گڈسرا پروش وارت بلے پروش ورگ چاروک ءَ باید تاھیرے ھم بہ دنت.
ارسطو ءِ رد ءَ اندوھی یک انچیں گیگانے کہ راستی ءَ گوں نزّیکی بہ کنت ءُ اے سرجم ھم بہ بیت ءُ یک کساسیں وھدے ءِ تہ ءَ ھلاس بہ بیت، تچک ءُ پلگاریں زبانے ءَ نبیسگ بہ بیت. اندوھی ناٹک ءِ چارگ ءَ پد انسان ءِ اندری پرشت ءُ پروشیں مارشت قرار بہ گر انت.

روان اِنت..