اے بلوچ ءِ راجدپتر ءَ الّم ءَ وان اِت کہ پشومان نہ بَئیت ۔۔۔۔۔
نبشتکار۔۔۔ ڈاکٹر شاہ مھمد مری ۔۔۔۔
رجانکار ۔۔۔ ابدالواھد وداریگ ۔۔۔
رو ایر شتی بلوچستان ءَ آزادی ءِ سروک گل بی بی ۔۔۔۔۔۔

گل بی بی سَد سال پیش اوّلی جَنگ ءِ جھانی ءِ زمانگ ءَ انگریزانی بَگِیر ءَ پہ بلوچستان ءِ آزادی ءَ یک شیر زالیں سالار ئِے اَت ۔ آ رو برکتی بلوچستان ءِ نندوکے اَت سرھدّ ئِے ھم گْوش اَنت کہ انّوں ایرانی بلوچستان ئِے ھم گْوش اَنت ۔ آ دَور ءُ زمانگ ءَ واش ایشانی بُنجَل بوتگ کہ یارمھمد زھیگانی بِنند جاہ بوتگ ۔ ءُ اد ءَ دگہ ٹکّ ھم جَھ مِنند اَنت ۔ بلے گل بی بی گوں دو ٹکّ ءَ سیادی کنت کہ آیاں انگریزانی بَگِیر ءَ آزادی ءِ جَنگ بنگیج کت ۔ یارمھمد زئی ءُ گمشاد زئی ۔۔۔ نی ما 1916 ءِ دَور ءِ گپ ءَ جَنَگ ءَ ایں ۔وھدے بلوچانی یارمھمد زئی ٹکّ ءِ مردماں انگریزانی چیزّ ءُ کاروانانی سر ءَ اُرُشانی یک شلے ءَ گوں بِیڑ اِش دیم ءَ بران کت ۔ اِے ٹکّ وتی دشمن ءِ سر ءَ بِیڑ برگ ءَ سَک تَمَرد اِت اَنت ۔ اِے ٹکّ سردار جِییَند ھان ءِ دَور ءُ زمانگ ءَ گیشتر مھشور بوت اَنت ۔ جییَد ھان ءَ انگریزانی کُوش ءُ پْروش دَیَگ ءِ سَوگند وارتگ اَت ۔ آ پہ دشمنانی بگیر ءَ جَنگ ءَ دائم ءَ کُنگر ءُ ساجو اَت ۔۔۔جییَند ھان مزن سَسّا ءُ کُنگر ءُ مزن ھوش ءُ دانا ئِے اَت ءُ آئی ءَ مدام جَنگی پیسلو گوں شَور ءُ مشوَرت کتگ اِت اَنت آ یک مزن شَرَپ ءُ راج دوست ئِے اَت ۔ اِے جَنگ ءِ تہ ءَ آدگہ مزاریں بامرد ھلیل ھان ءُ شھسوار ھم جییَند ءِ لشکر ءَ ھور اِت اَنت ۔
یاد بہ کن اِت کہ اولی جَنگ ءِ جھانی ءِ میانجی ءَ 1916 ءَ جنرل ڈائر(19 اکتوبر 1864 ، 23 جولائی 1927 ) نامی سِنگ دل ءُ چالاکیں اَپسرے اَت کہ اِے ھند ءُ دمگاں دیم دَیَگ بوتگ اَت تانکہ آ بلوچانی یک شَلیں اُرُشانی دیم ءَ بدار اِیت ءُ بلوچاں ھلاس ءُ بیگْواہ بہ کنت ۔ آئی ءَ اِد ءَ داں ھشت ماہ ءَ وتی دْروگ ءُ پَندل ءُ بد کَولی ءُ دوتَل ءُ زوراکی ءُ لَبّ ءِ بازار گرم کتگ اَت ۔ آئی ءِ دیم پہ دیم ءَ کَول ءُ کرار ءِ پابند راست ءُ تچکین ءُ آجوئی ءِ دوست داروکیں مزاریں بلوچ اِت اَنت کہ وتی الباریں لوگانی تہ ءَ شَرَپ مَندیں زند گْوازینوک اِت اَنت ۔ بے جُست ءُ پُرس ءَ آیانی ملک ءِ سر ءَ انگریزاں اُرُش کتگ اَت کہ پَدّر اِنت بلوچاں کبزا گِیرانی بَگیر ءَ جَنگ بنا کت ۔
نی ھمِد ءَ یک بلوچ شیر زالیں جَنیں آدمے سالار ے دیم ءَ کیت آ نہ تھنا آسگْوار ءَ چِست کنت پہ جَنگ ءَ بلکیں جَنگی سَر ءُ سوجانی ھَرابیاں گند اِیت گُڑا وتی سرداراں ھَکَّل ھم دَنت ۔ آ بلوچ شیر زال ءِ نام اِنت گُل بی بی ۔ اَبدللہ جان جمالدینی ءَ ھم چہ آئی ءَ باز سان زرتگ اَت کہ آئی ءَ آ شَھبانُک ھما دَور ءُ زمانگ ءَ چَہ نزّیک ءَ دیستگ اَت وھدیکہ بانُک آئی ءِ ناکو پکِیر جان ءِ گندگ ءَ آتکگ اَت ۔ اَبدللہ جان گْوش اِیت آ یک جان ءَ پُرّیں جَنین ئِے اَت آئی ءِ بَس گوناپ زاھر اَت دگہ دْرست چادر ءَ گوں مانپوش اِتگ اَت ۔ آئی ءِ سینَگ کتار بند اَت ءُ آسگْوار ئِے بَڈّ ءَ اَت ۔ اَبدللہ جان ءِ گْوشگ ءِ پَد ءَ دگہ ھم بازیں شیر زالاں جَنگ ءَ بھر زرتگ اَت بلے گُل بی بی چَہ دْرستاں دیم ءَ تِراَت پرچَہ کہ گُل بی بی یک نہ ترس ءُ ھوش مَند تریں سالار ئِے اَت کہ سر ءُ سوجانی وھداں ھم بھر ئِے زرتگ اَت ۔
جنرل ڈائر آ بانُکیں سرمچار ءِ رنگ ءُ دْرشم ءُ کدّ ءُ بالاد ءِ بابت ءَ چوش گْوش اِیت ۔
من بے کساس اَجَکّہ ءُ بَھمانگ بوتاں کہ وھدے من گُل بی بی دیست ۔ من دیست کہ گُل بی بی یک شرّنگ ءُ کسانیں جنینے ! ۔۔۔۔۔۔ رژنائیں گوناپ یونانی کَدّ ءُ بالاد مزنیں آھوگی چم کہ آیانی تہ ءَ یک بیمّناکی یے مان اَت ۔ اگاں کہ آئی کدّ باز بُرز نہ اَت بلے شَھبانُک سَکّیں شرّنگ ئِے اَت ۔ بانُک ءِ گُد ءُ پوشاک اسپیت اِت اَنت ءُ دَست دوچیں دوچ اِت اَنت ءُ سر ءَ گشان بزاں سریگ ئِے سَر ءَ اَت ءُ آئی ءَ وتی دیم زاھر کتگ اَت ۔۔۔۔۔۔
اِے گپ پَدّر اِنت کہ ما نزانیں گل بی بی کئی چُکّ بیتگ ءُ آئی ءِ چُنت چُک بیتگ اَنت ءُ تاں چُنت ءَ زندگ بیتگ ءُ گجام سِنّ سال ءَ بیران بیتگ
چوش تھنا گل بی بی نہ اِنت بلکیں مارا وتی بلوچ راجدپتر ءِ بازیں بامرد ءُ باجَنانی مرگ ءُ زند ءِ بابت ءَ ءُ آیانی ودی بَیَگ ءُ مِرَگ ءِ سِنّ ءُ سالانی بابت ءَ ھچ سرپدی نیست اِنت ءُ ھمے پَیم وت جِییَند ءُ ھلیل ھان ءُ شھسوار ءِ زند مان ءِ بابت ءَ ھم ھچ دست نہ کپتگ ۔۔اے درستیں ھبر ءُ ھال مارا چہ انگریزاں رس اِتگ اَنت کہ آ وت تَرَپ ءُ دئینکار بیتگ اَنت ءُ آیاں وتی دلپَسندیں گپ ءُ ھبر نبیسّتگ اَنت پمیشکا پہ سرپدی ءِ واستا مارا دگہ راہ ءُ در نہ بیتگ کہ ابید چہ ھمے انگریزانی راجدپتراں کہ پٹّ ءُ پول اِش بہ کنیں ءُ وتی مول ءُ مرادانی گپ ءُ ھبراں بہ زیریں ءُ ھاس پہ جنین شیر زالانی کار ءُ کارستانی درگیجگ سَکیں مشکلیں کارے ۔۔۔۔۔۔۔۔۔البت ما اِنچو زانیں کہ شھسوار مھشوریں چِرِکّی جَنگول سردار جِییَند ھان ءِ نزّیکیں سْیادے بیتگ آ واش ءِ واھُند ءُ سردار ءُ گورنر بیتگ ۔ آ گل بی بی ءِ واھگدار کہ بوت ۔ گڑا دود ءُ ربیدگانی پد ءَ گل بی بی ءِ وارس مھمد ھسن ءِ گوں ما شھسوار ءَ بازیں گند ءُ نیاد کت ۔ مھمد ھسن ءَ گل بی بی ءِ ھَک مھر ءِ نھاد واش ءِ جِند ایر کت ۔ شھسوار ءِ سر ءَ ھم گل بی بی ءِ رنگ ءُ دْروشم ءِ واھگ نِشتگ اَت آ پہ گل بی بی ءَ گنوک ءُ شَیدا اَت ۔ھمے سَوَب بوت کہ شھسوار ءَ واش گل بی بی ءِ نام ءَ نبشت ءُ کَبز کت ءُ دات آئی ءَ رند واش مھمد ھسن ءَ دَیَگ بوت ۔اگاں ما بچاریں اِے جَنگ ءِ تہ ءَ یک نیمگے گل بی بی ءِ راجی دشمنی ءِ ڈڈّی ءُ تمرد ئِے اَت گڑا دومی نیمگ ءَ بد مستیں ڈائر گوں روباھی رِپک ءُ ھُنَر ءُ مَکّاری ءُ تَمرد ئِے ءَ گوں سرھدّ ءَ آتکگ اَت ۔ ڈائر 1885 ءَ بگر داں 1920 ءَ بِرٹش ءِ آرمی ءِ تہ ءَ ھست ءُ موجود اَت ۔ آئی سیستان ءِ پوج ءُ 25 پنجاپ ءِ پوج ءِ کمان دار اَت ۔ اولی جنگ ءِ جھانی ءَ 18 ، 1914 ءَ آئی ءَ سیستان ءِ کمان داری زرت ءُ منی ماتیں وتن ءِ روبرکتی ءِ سر ءَ اُرش ئِے کت ۔ آ 1915 ءَ دیمروی دَیَگ بوت چہ کرنلی ءَ چے جَنرل بوت ءُ 1916 ءَ پہ ادارکی ءِ واستا بریگیڈیئر جَنرل کت اِش ۔ یاد بہ بیت کہ اے ھما ڈائر اَت کہ بلوچستان ءَ رند ھندوستان ءَ شُت ءُ اود ءَ سَے سال ءَ رند 1919 ءَ اود ءَ جَلیانوالہ باگ ءَ سِکّانی الباریں کُشت ءُ کوش بنگیج کُت ۔
ڈائر ءِ گوں ما دیم پہ دیمی ئیں جَنگ ءَ دو دنتان پْروشین کوم ءُ کبیلہ اِت اَنت ۔یارمھمد زئی کہ آئی ءِ سروک سردار جییَندھان اَت ءُ دومی گمشادزئی کہ آئی ءِ سردار ءُ سروک واجہ ھلیل ھان اَت ۔اِے جَنگ ءَ ڈائر ءَ مزنیں مزنیں جاسوس ءُ سوھو رس اِتگ اَت کہ سوچ اِت اِت من آیانی نام ءَ نہ لوٹاں کہ اد ءَ بگران اِش ۔ ھلیل ھان ءُ جییَند دو نامی ئیں کُنگُریں سانڈ اِت اَنت کہ آیانی سرشونی ءُ رھشونی ءَ بلوچاں وتی ماتیں سر ڈگار پھاز اِت ءُ پھریز اِت ۔ اِے جَنگ ءِ تہ ءَ جییَند ءِ تاسُپین ءُ لاڈُکیں بَچّ ءُ ھلیل ھان ءِ جِند شھید بوت اَنت ۔یک دگہ گپے ءِ کنگ الّمی اِنت کہ روبرکتی بلوچستان ءَ نالُک ءِ جَنگ ھم مزن اَرزشتے دار اِیت بلے من ھیران ءُ بھمانگاں کہ مروچی ما بلوچ لَس مھلوک ءَ نالُک ءِ جَنگ ءِ بابت ءَ ھچ سرپدی نیست ۔ نے نبشانکی دْروشم ءَ ءُ نیکہ لچہ کاری ءِ رنگ ءَ اِے جَنگ دیم ءَ آرگ بوتگ ۔ نالُک ءِ جَنگ ءَ انگریز ءَ سَکّیں تْرندیں پْروشے وارتگ اَت ۔ ھَو یار راجدپتر زوراک اِنت ۔ اود ءَ کہ زوراک سوبین بیت گڑاسرجمیں دنیا ءَ نام وَر بوت بلے اود ءَ کہ آ پْروش وارت سْیاہ گار کنَگ بیت ۔ یاد بہ بیت ۔ نالُک واش ءِ نزّیکّ ءَ کوھی تَنکّی ءِ سرشمیں راھے ۔ تَنکیں راہ بہ بیت ءُ بلوچ ءِ دشمن پہ سلامتی ءَ بروت ؟ چوش نہ بیت ۔ چشیں راھاں دشمن سلامتی ءِ ھچ سَسّا مکنت ۔
جییَد ھان ءَ رند آئی ءِ بْرازتک ءَ جَنگ دیمتر ءَ بران کت ۔۔۔چاگی ءِ راجدپتر ءَ باز دْراجکشّیں ءُ تْرندیں دشمنانی دشمنی ءِ جَنگ بوتگ اَت ۔ اِے جَنگ ءِ تہ ءَ مستریں نام کہ روچ مرچی زانگ بوت اِنت بانُک گُل بی بی ئیگ اِنت کہ آ مزن جَنگّول ءُ مزن ھوش ءُ سَسّا ئین ءُ دانائیں کمانداریں شیر زال ئِے اَت کہ انگریز ءِ بَگِیر ءَ جَنگی بنا کتگ اَت ۔ آئی ءَ انگریز ءِ بَگِیر ءَ اِے جَنگ وتی سروکی ءَ شِیوّار ءُ چالاکی ءَ گوں جَنگ دات ۔ آئی ءَ یک مُشتی ءُ تپاکی ءُ زانتکاری ءَ گوں انگریز ئِے پْروش دات کہ انگریز ءَ وتی پْروش ناں تَھنا مَنّ اِت بلکیں آئی ءَ بانُک گُل بی بی سیلوٹ دات ءُ سلامی کت ۔۔۔ آ جُراَت مَند بھادُر ءُ پوج تپاکی ءِ کنَگ ءَ تا ءُ سوبین اَت ۔۔شھسوار ءَ گُل بی بی نہ تھنا دوست اَت بلکیں آئی ءِ جَنگی سر ءُ سوچ ءُ شِیواری ءُ راج ءِ تپاک کنَگ ءِ سَوَب ءَ آئی ءَ مزن اِزّت ءُ شَرَپ ئِے داتگ اَت ۔اگاں ڈائر ءِ کتاب ءَ شرّ بوان اِت شمارا پہ جْوانی شھسوار ءُ گل بی بی ءِ مھر ءِ داستان دست کپ اِیت کہ آئی ءَ وتی لوگ بانُک ءِ چنچو اِزّت کتگ ۔۔۔
گل بی بی ءَ پابندی ءِ سر ءَ ھرچ سر ءُ سوجی دیواناں بھرزرتگ اَت ءُ جَنگی چیدگ ءُ کِشک رستگ اِت اَنت ءُ جَنگانی سالاری ءُ کمانداری وت کتگ اِت اَنت ۔ آئی ءَ نہ تھنا شھسوار ءِ بلکیں جِییَند ھان ءِ ھم سر ءُ سوجی مھار دست ءَ اَت ءُ گوں آیاں نشتگ اَت جَنگی سر ءُ سوجی داتگ اِت اَنت ۔۔۔۔
تچکیں گپ ایش اِنت کہ بانُک گل بی بی ءَ شھسوار ءُ سردار جِییَند ھان ءِ جَنگی کار ءُ سرءُ سوجانی سر ءَ پہ تْرندی کِچّو گپتگ اَت ءُ آئی مدام گْوشتگ اِت اَنت کہ شما سکّیں سادہ ءُ پاک دل اِت کہ شمارا انگریز ریپین اَنت ۔ ڈائر گْوش اِیت کہ اَئیدو ءَ گوں من ءَ گْوشتگ اَت کہ چے پیم ءَ گل بی بی اِے دویں سردارانی سر ءَ زھر گپتگ ءُ چے وڑ ءَ اِے دویں نادان ئِے گْوشتگ اَنت ءُ گلاگ ئِے گِپتگ اَنت ءُ گْوشتگ اِت ئِے کہ جَنرل ڈائر چِیزّکے نَپَراں گوں آتکگ ءُ گوں ٹَگّی ءُ مَکر مئے مردمانی سِلاہ دَور دَیااِینتگ اَنت بانک گل بی بی ءَ داں اد ءَ بَسّ نہ کتگ اَت بلکیں سردار جِییَند ءَ دیمتر ءَ گْوشتگ اِت ئِے کہ اگاں تئی سینَگ ءَ یک مُشکی دلے ھم بہ بیتیں تو پہ واش ءِ آجوئی ءَ دومی یا سَیمی روچ ءَ انگریز ءِ سر ءَ اُرُش کتگ اَت ءُ واش پد ءَ گپتگ اَت پرچیکہ ڈائر ءِ پوج نیمروچ ءَ داں واش ءَ نہ رس اِتگ اَت ۔
نہ تھنا جَنگ ءِ تہ ءَ بلکیں آ ھوش ءُ سَسّا ءِ بانُکیں کماندار ءَ ھیران کنوکیں اَنچیں کارے وتی کت کہ دْرستیں مردم ئِے ھیران کت اَنت ۔ آئی ءَ دو اسپیت پس ڈائر ءِ واست ءَ پہ سَلاہ کنَگ ءَ راہ دات اَنت آ ھم وتی رازی بَیَگ ءِ اِشارہ ئِے درشان کتگ اَت ۔
انگریز ڈائر اَجَن مَجَن ءَ کَپت کہ اِے دویں گُرانڈاں بہ زِیر اِیت یا اِنّاں ۔ بلے آئی ءِ جاسوس ءُ سَلاہ دَیوک اَئیدُک ءَ گْوشت کہ تو اَنگت ءَ گُل بی بی ءَ سَرپد نہ بیتگ ئے بلے نی تو بزان کہ آ سَرھَدّ ءِ یک نامی ئیں شیر زالے اَگاں کہ آ یک جَنین آدمے ۔ من ءَ پَھِل بہ کن واجہ تو بایَد اِے گُرانڈاں کَبولّ بہ کن پرچیکہ اَگاں تو اِیشاں پَچ بہ تَرّین ئے آئی ءِ باز سُبَکّی بیت ۔۔۔
ھمے پیم ءَ سرھد دار ءَ ھم اِے گپ ءِ سر ءَ تپاک کت ءُ گْوشت اِے کار ءِ تہ ءَ دوستی ءُ نادوستی ءِ گپ نہ اِنت گُرانڈاں پہ اَمن ءُ ایمنی ءِ ھاتر ءَ کَبولّ بہ کن اِت ءُ بہ زیر اِت ۔پہ ھَیر وائی ءِ دیم ءَ بَرَگ ءِ ھاتر ءَ ھمے پَیمیں سوج ءُ سَلاہ ڈائر ءِ سوج دَیوکاں ڈائر سوج دات ءُ گْوشت اِش کہ برو گوں بانُک گل بی بی ءَ گِند ءُ نِندے بہ کن کہ آ شَرَپ دیوکاں باز شَرَپ دَنت ۔۔۔۔۔
گڑا انگریز ءَ گوں گل بی بی ءَ دوچار کپگ ءِ جار پِرّینت ۔۔اد ءَ یک گپے مارا دَست کپ اِیت کہ انگریز ءِ ھیال ھمے بوتگ کہ بلوچانی زالبولیں کماندار مُگُلانی شَھبانکانی وڑ ءَ ھَپت پردہ ءِ پُشت ءَ بیت ءُ گوں من ءَ گپ کنت بلے آئی ءِ دست ءِ راست ءَ گْوشت مئے ھند ءُ مُلک ءَ بلوچ راج ءِ سردار ءِ جَنین بہ باں یا کہ شوانگے یا کوہ ءِ جَھ منند بہ بنت یا دھکان ءُ پوریا کار کس ھَپت پردہ ءِ پُشت ءَ نہ نند ایت ءُ گپ نہ جَنت ۔ بلکیں اِے نہ ترسیں شیر زال دیم پہ دیمی گپ جن اَنت ۔ھمے پَیم ءَ ڈائر گوں وتی جاسوس ءُ سَلاھکار ءُ وتی زیر دستیں کمانڈر میجر لینڈون ءَ زیر اِیت ءُ اِیدگہ روچ ءِ سُھب ءَ وتی موٹَل ءَ جَمّاز بنت ءُ رونت ۔۔ڈائر وتی اِے نیاد ءِ بابت ءَ وت گْوش اِیت ۔ مئے دیم ءَ نیم راہ ءَ شھسوار وت مئے رند ءَ آتک ءُ مارا گوں وتی ھمراھی ءَ بُرت ئِے ءُ یک کَرز ءُ کمباں گوں جوڑینتگیں تُوپے ءِ تہ ءَ بُرت ئِے کہ گل بی بی پیسر ءَ پہ مَڑا ءُ شانے ءَ نشتگ اَت ۔مارا کہ دیست ئِے پہ مَڑا یے پاد اَتک ءُ اوشتات ءُ پہ شَرَپ دَیَگ ءَ سر ئِے جَھل کت ءُ پد ءَ چِست کت ءُ سلام ئِے دات ۔
آئی ءَ یک کشانے مان پوش اِتگ اَت ءُ دیم ئِے ڈنّ ءَ اَت ۔ شھسوار ءَ مئے دوینانی پَجّار چہ یک دگر ءَ کنا اینت ۔۔۔۔شھسوار ءَ آدگہ دْرستانی ھم یک پہ یک ءَ پَجّار کنا اینت ءُ پجّار ءَ رند پہ بانک ءِ گْوشگ ءِ پَد ءَ ما دْرست تُوپّیں لوگ ءِ گِرد ئِے ءَ زمینّ ءِ سر ءَ نِشتیں ۔ نِندگ ءَ رند آئی ءَ وتی بْرھدارین ءُ مَڑا داریں توار ءَ پارسی زبان ءَ گوں گُشتانک ئِے بنگیج کت کہ من ءُ لینڈون سرپد بوتگ اِت اِیں آئی ءِ گشتانک کہ آسَر بوت گڑا من سرھد دار ءِ رجانکداری ءِ کُمَکّ ءَ چے وتی نیمگ ءَ چہ جُھد کت آئی ءَ گچینی ءُ شَرّیں پسّو بہ دیاں ۔۔۔۔وھدیکہ مئے گِند ءُ نِندی مراگش آسر بوت گڑا بانُک ءِ نیمگ ءَ چہ یک ڈولدار ءُ رنگی ئیں گالی یے من ءَ ٹیکی دات اِش ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

اِے بانُک ءِ بابت ءَ مئے زانتکاری ءُ پٹ پول داں ھَمینچک ءَ اَت بلے اَلّم ءَ انگریزانی آ زمانگ ءِ جاسوسی ھالکار ءُ مزنیں کار مَسترانی گوں ما نِمدی ءُ کَرّاچاں چہ چیزّے ناں چیزّے دست بہ کپ اِیت ۔ اِے ھم بوت کنت کہ بلوچ لچہ کاراں بانک ءِ ءُ آئی ءِ دَور ءِ مردمانی بابت ءَ بلکیں چیزّے نِبشتہ کتگ کہ ما سھِیگ نَیں ۔۔۔۔
مئے پٹ پولکارانی واستا باز کار ایر اِنت امیت اِنت پَٹ پولکار ھمے نیمگ ءَ ھم دلگوش ءَ گْور کن اَنت ۔۔۔۔۔

چَہ اِے کتاباں زرتگ اَنت
1 / مری ً شاہ مھمد ۔ عشاق کے قافلے ۔ جلد 25 ۔ 2017،، سنگت اکیڈمی آف سائنسز کوئٹہ صفحہ 20۔۔
2/ جنرل ڈائر /گل خان نصیر ۔ بلوچستان کے سرحدی چھاپہ مار ۔ گوشہ ادب کوئٹہ ۔صفحہ 7،176
3/ جنرل ڈائر / گل خان نصیر ۔ بلوچستان کے چھاپہ مار ۔ گوشہ ادب کوئٹہ ۔ صفحہ 80