رابعہ خضداری
پولکار : فاروق ساکم
رابعہ ، کعب خضداری ءِ جنین چُک گیشتر گوں رابعہ بلخی نامءَ زانگ بیت کہ آئی ءِ پِت پولکارانی گشگ ءِ پَد ءَ چہ تازی نسل ءَ بچ اِتگیں مردمے بیتگ لھتے پولکار ءَ اے ھم گْوشتگ رابعہ یک بلوچے بیتگ ءُ انچوشکہ خضدار ءِ نندوک بیتگ گمان بیت کہ بلوچے بہ بیت بلے اے الم نہ اِنت ءُ چوشیں پکائیں منانک ءُ دلیلے منی چماں نہ گوستگ ، ءُ آ دورءَ ایران ءَ بہ گِر داں ھندوستان ءُ اے ھَد ءُ جاھاں فارسی زبان شنگ ءُ تالان بیتگ ءُ آ ماں قصدار یا خضدار ءِ ءُ فارسی زبان ءِ شاھگانیں پِڑ ءُ پھنات ءِ نندوک بیتگ رابعہ انگت کسان اَت کہ آئی ءِ مات ءَ دگنیا یل دات ءُ شُت ءُ چہ ماتی مھراں بے مھر بیت- بلے آئی ءِ لائکین ءُ مھروانیں پِت ءَ انچش رودینت ءُ مزن کُت کہ پارسی مزن نامیں لچھکارانی تہ ءَ ھوار بیت .
رابعہ ءِ پت کہ سیستان ءُ بلخ ءُ بست ءُ قندھار ءِ ھاکم بیتگ ءُ رابعہ ءَ "زین العرب" ءِ نام ءَ دنت ءُ آئی ءَ تازی کوم ءِ زینت یات کنت .
چہ راجدپتر ءَ پکائیں سالے آئی ءِ پیداگ بیگ ءُ بیرانی ءِ نیست اِنت بلے اے پکا اِنت کہ چارمی سدی ءَ فارسی زبان ءِ مزن نامیں لچھکار رودکی ءِ ھم دور بیتگ ، رابعہ ابید چہ لچھکاری ءَ یک بُت کَش ءُ سوارکار ءُ ماھریں زھم جنیں زالبولے ھم بیتگ.
عطار نیشابوری ءَ بانُک ءِ بابت ءَ ۴۲۸ بند ماں الھی نامہ ءَ آورتگ
رابعہ ءِ لچھکاری
چہ آئی ءِ بچ اِتگیں لچھاں اے گندگ بیت کہ زالبول چہ مردیناں ھچ کمتر نہ بیتگ اَنت ، اے کہ اگاں پارسی زبان ءِ اولی لچھکار ءَ پَٹ ءُ پول بہ کن ایں اے یک گرانیں کارے پولکاراں وتی جھد کتگ ھر کس ءَ یکے ءِ نام آورتگ چوشکہ لھتے ءَ محمد بن وصیف سیستانی ءُ لھتے ءَ بھرام گور ھر کس ءَ یک گپے کتگ زانگ نہ بیت بلے رودکی ءَ پارسی لچہ ءِ تہ ءَ نوکی آورتگ ءُ پارسی ءِ لچھکاری ءِ پت زانگ بیت ءُ انچوش فارسی لبزانک ءِ تہ ءَ زالبولیں لچھکار باز بیتگ اشی ءَ ھم کس گْوشت نہ کنت کہ پارسی ءِ اولی زالبولیں لچھکار کے اِنت اے نام اتکگ اَنت " داریدخت ، تخارستان ءِ بادشاہ ءِ جنین"
ءُ"زبیدہ ھارون الرشید ءِ فارسی گْوشیں جنین " بلے رابعہ خضداری ھما پارسی زبان ءِ زالبولیں لچھکار بیتگ کہ چو رودکی ءَ آئی ءِ لچھاں نوکیں رنگ ءُ دروشم گندگ بیتگ ءُ آ فارسی لچھکارانی مات زانگ بیت
رابعہ ءِ زیبدار ءُ دلکشیں لچھانی تہ ءَ ابید چہ مھر ءُ دوستی ءَ راجدپتر ، دربیشی ، دود ءُ ربیدگ ءُ راجمانی ھر تک ءُ پھنات گندگ بیت گیش ءَ چہ گیش آئی ءِ لچھانی تہ ءَ ڈولداریں مھر پہ بکتاش" آئی ءِ برات ءِ نوکر" زاھر ءُ پدر اِنت.
بانک ءِ لھتے لچہ:
الا ای باد شبگيری پيام من به دلبر بر
بگو آن ماه خوبان را که جان بادل برابر بر
بهقهر از من فگندي دل بهيک ديدار مهرويان
چنان چون حيدر کرار درِ آن حصن خيبر بر
تو چون ماهی و من ماهی همی سوزم بهتابه بر
غم عشقت نه بس باشد جفا بنهادي از بر بر
تنم چون چنبری گشته بدان اميد تا روزی
ز زلفت برفتد ناگه يکي حلقه به چنبر بر
ستمگر گشته معشوقم همه غم زين قبول دارم
که هرگز سود نکند کس بهمعشوق ستمگر بر
اگر خواهي که خوبانرا بهروي خود به عجز آري
يکي رخسار خوبت را بدان خوبان برابر بر
ايا موذن بهکار و حال عاشق گر خبر داري
سحرگاهان نگاه کن تو بدان اللهاکبر بر
مدار اي «بنت کعب» اندوه که يار از تو جدا ماند
رسن گرچه دراز آيد گذر دارد به چنبر بر
زنجير عشق
عشق او باز اندر آوردم به بند
کوشش بسيار نامد سودمند
عشق دريايي کرانه ناپديد
کي توان کردن شنا اي هوشمند؟
عشق را خواهي که تا پايان بري؟
بس که بپسنديد بايد ناپسند
زشت بايد ديد و انگاريد خوب
زهر بايد خورد و پنداريد قند
توسني کردم ندانستم همي
کز کشيدن تنگتر گردد کمند
بهار بلخ
ز بـس گـل کـه در بـاغ مـأويٰ گــرفــت
چــمــن رنــگ ارتنــگ مــــانــــيٰ گــــرفـــت
صـبا نـــافــه مــشـک تـبـت نـداشــت
جـهـان بــوي مـشــک از چــه مـعـنـيٰ گرفت
مگر چشم مجنون به ابــر انــدر است
کـه گـل رنـگ رخـسـار لـيـلــــيٰ گـــــــرفــت
بـه مـي مــانـد انـدر عـقـيـقين قـــــــدح
سـرشـکـي کـه در لالـه مــأويٰ گــــــــرفـت
قدح گير چندي و دنيا مگير
که بدبخت شد آنکه دنييٰ گرفت
سر نرگس تازه از زر و سيم
نشان سر تاج کسريٰ گرفت
چو رهبان شد اندر لباس کبود
بنفشه مگر دين ترسيٰ گرفت
مرا به عشق همي محتمل کني به حيل
چه حجت آري پيش خداي عزوجل
به عشقت اندر عاصي همي نيازم شد
به ذنبم اندر طاغي همي شوي به مثل
نعيم بي تو نخواهم جحيم با تو رواست
که بي تو شکر زهر است و با تو زهر عسل
به روي نيکو تکيه مکن که تا يک چند
به سنبل اندر پنهان کنند نجم زحل
هر آينه نه دروغ است آنچه حکيم گفت
فمن تکبر يوماً فبعد عز ذل
کاشک تنم باز يافتي خبر دل
کاشک دلم باز يافتي خبر تن
کاشک من از تو برستمي به سلامت
اي فسوسا ! کجا توانم رستن
دعوت من بر تو آن شد کايزدت عاشق کناد
بر يکي سنگين دلي نا مهربان چون خويشتن
تا بداني درد عشق و داغ مهر و غم خوري
تا به هجر اندر بپيچي و بداني قدر من
هرگز روزي به بنده پروات نبود
و انديشه اين بي دل شيدات نبود
خورديم ز تو خون و نخوردي غم ما
در پاي تو مرديم و سر مات نبود
خبر دهند که باريد بر سر ايوب
ز آسمان ملخان و سر همه زرين
اگر ببارد زرين ملخ بر او از صبر
سزد که بارد بر من بسي «مگس رويين»
رابعہ ءُ رودکی
سامانیانی دور ءَ سامانیاں گیشتر گوں فارسی لچھاں پھر بستگ ءُ دائم لچہ گْوشی دیوان برجم داشتگ اِش ، امیر نصر سامانی دوم آ وھد ءِ ایران ءِ پادشاہ اَت یک دیوانے برجم داشت ئِے ءُ ابید چہ ادیب ءُ لچھکار ءُ ازمکاراں نزیک ءِ درائیں ھاکم دیوان ءَ لوٹائینت اَنت داں بُخارا ءَ اے دیوان ءِ ھال ھر کجا شنگ بہ بیت اے نیام ءَ گزنی ءِ ھاکم ، امیر اشرف الدین ھرات ءُ سمرقند ءِ ھاکم ءُ حارث بن کعب بَلْک ،سیستان، بست ءُ قندھار ءِ ھم لوٹائینگ بیتگ اِت اَنت
دیوان گوں لچھکارانی لچھاں دیم ءَ روان اَت رودکی ءِ باریگ اَتک رودکی ءَ تمبورگ ماں دست ءَ گپت ءُ چندے لچہ دیوان ءَ ونت بلے امیر نصر ءَ گْوشت کہ دگہ لھتے لچہ دیوان ءَ ندر بہ کن اے بَر ءَ رودکی ءَ رباب زُرت ءُ انچیں پیمے لچھاں وانگ ءَ لگ اِت کہ دیوان ءِ مردم لچھانی زیبداری ءُ درد ءُ رنجانی تہ ءَ گار بیت اَنت امیر نصر ءَ جست گپت رودکی اے تئی وتی لچہ اِت اَنت رودکی ءَ درائینت اناں واجہ اے رابعہ خضداری ، کعب ءِ جنیں چُک ءِ لچہ اَنت کہ وتی عاشق ءِ سر ءَ پر بستگ اَنت ئِے کہ حارث ءِ کارندھے ، حارث ءَ ھمد ءَ کینگ ماں دلءَ زرت.
رودکی سک پیر ، ناتوان ءُ نیزگار اَت ھمے وھد ءَ رابیہ چہ بَلْخ ءَ دیم پہ بُخارا ءَ رَوت داں کہ چہ کور ءُ آجزیں لچھکار ءِ گرمیں توار ءُ تراناں وتی درداں درمان بہ کنت ، رودکی ھم سک رابعہ دیدار ءِ لوٹوک اَت رابعہ ءِ دیم ءَ شُت رابعہ ءَ وھدے رودکی دیت کہ بد ڈولیں زندے گوازینگ ءَ اِنت یک دردے آئی ءِ درداں گیش بیت، آئی ءَ وتی درد ءُ گم ءُ اندوہ پہ رودکی ءَ درشان کُت اَنت ، رودکی پہ شادمانی رابعہ ءَ ساڑائیت ءُ گْوش ایت : دل لوٹ ایت پہ وتی چُک ءَ(رابعہ) کہ دیریں راھے گوں درد ءُ اندوھاں منی گور ءَ اتکگ وتی ساز ءَ ساز بہ کناں بلے نی منی دستاں چوشیں توان نیست اِنت بلے رابعہ ءَ تمبورگ رودکی ءِ دستاں دات ، رودکی ءَ جَت نہ کُت رودکی ءَ گْوشت کہ بل من وتی چندے لچہ واناں بلکیں تئی درد آرام بہ بہ اَنت رابعہ ءَ ھم اجازت دات ءُ پد چہ لچھانی وانگ ءَ رابعہ چہ رودکی ءَ وشی کنت ءُ دیم پہ بلخ ءَ رَوت
رابعہ ءُ بکتاش
پد چہ کعب ءِ بیران بیگ ءَ حارث پت ءِ جاہ ءَ گیپت وھدے حارث یک دیوانے گیپت ھمے دیوان ءَ رابعہ بکتاش ءَ (حارث ءِ یک نوکر ءُ کارندھے عطار نیشابوری ءَ کلیت دارے گْوشتگ) گند ایت ، ھمے یکیں دیدار ءَ آئی ءِ جھلانکیں اِشک ءَ چیر تَرّ ایت ، پیرزالے گند ایت کہ رابعہ سک گمیگ ءُ پریشان اِنت چہ آئی ءَ جست کنت بلے رابعہ چیر دنت گوں بازیں جست ءُ پرس ءَ رابعہ مَنّ ایت درائیں راز ءَ پیرزال ءَ گْوش ایت ءُ پیرزال اے دوئینانی کاسد بیت
رابعہ یک نمدی یے نبشتہ کنت ءُ وتی بُتے کَش ایت ءُ گوں نمدی ءَ پیرزال ءَ دنت پیرزال وھدے نمدی ءَ بکتاش ءَ سر کنت بکتاش نمدی ءَ وان ایت ءُ بُت ءَ گند ایت آ ھم پہ رابعہ ءَ دل بند ایت ءُ آئی ءِ آشک بیت ءُ نمدی ءِ پسو ءَ دنت ءُ ھمد ءَ نمدیانی رو ءُ آ بنگیج بیت
حارث ءَ یک لچہ گْوشی دیوانے برجم داشتگ اَت نزیک گْور ءِ درائیں لچھکار لوٹائینتگ اِت اَنت چوشیں کارے چہ حارث ءَ سک کم گندگ بیتگ اَت چیاکہ آ دائم جنگ ءُ جدال ءُ ھونواری ءِ رند ءُ پداں کپتگ اَت ، لچھے گْوشگ بیت لچھکار ءَ چہ حارث ءِ نیمگ ءَ داد گپت ءُ ھمے نیام ءَ یک بُرز ءُ نازرکیں آوازے چست بیت دیوان ءِ درائیں مردم ھیران بیت اَنت کے اِنت چوشیں سوزناکیں لچھے وانگ ءَ اِنت ، ھو ھمے رابعہ اَت کہ گوں مردینی پُچ ءُ پوشاکاں دیوان ءَ اتکگ ءُ بھر ئِے زرتگ اَت چے ءَ کہ زالبولاں چوشیں اجازت نیست اَت، وھدے بکتاش ءَ گند ایت دل ئِے ڈڈ بیت بلے آئی ءِ ھونواریں برات ءَ گوں ترندیں بیھاراں دیوان سارت کُت ھمے بیھارانی تہ ءَ یکے چست بیت ءُ رابعہ ءَ ساڑایگ ءَ لگ اِت ابید چہ بکتاش ءَ دگہ چوشیں کس نیست اَت پد چہ بکتاش ءِ ستا ءُ ساڑایاں رابعہ چہ دیوان ءَ درکیت چہ ھمد ءَ حارث ، رابعہ ءُ بکتاش ءِ ھلاس کنگ ءِ جھد ءَ بندات کنت
حارث جنگے ءَ گپتگ اَت بکتاش ءَ وتی سپاہ سالار کنت گوں حارث ءِ اے کار ءَ مردم ھیران بہ اَنت بلے آئی ءِ مول ءُ مراد اِش بیت کہ جنگ ءِ تہ ءَ کُشگ بہ بیت اگاں دشمناں کُشت نہ کُت وتی چندے سپاھیگ کہ دشمن ءِ پوشاکاں گوں تیار ءُ ساجو اِت اَنت بکتاش ءِ ساہ ءَ گِر اَنت ، جنگ کہ بندات بیت بکتاش ءِ اپس کشگ بیت ءُ آ وت ٹپیگ ھمینچوک بَچّ ایت آ وت ھم کشگ بہ بیت بلے یک نکابداریں سپاھیگے کہ ھچ کس ناں آئی ءَ زانگ ءَ ات ءُ ناں آئی ءِ دیمءَ داشت کنگ ءَ اَت کیت بکتاش ءَ چرے جنجال ءَ رکین ایت ءُ وتی لوگ ءَ بارت آئی ءِ ٹپاں درمان کنت وھدے بکتاش ھوش ءَ کیت ھیران بیت رابعہ گْوش ایت : رابعہ آں کعبءِ چُک کہ ترا رکینتگ
حارث اے جنگ ءَ سوبین بیت ءُ لھتے سپاھیگ بکتاش ءِ پٹ ءُ پول ءَ راھی کنت ، رابعہ ھم بکتاش ءَ پہ دراہ بیگ ءُ گیشتریں درمان واستا کوہ ءَ بارت ءُ آئی ءَ چیر دنت بلے سپاھیگ گوں بازیں پَٹ ءُ پول ءَ اے دوئیں آشکاں درگیج اَنت، حارث بکتاش ءَ یک بلاھیں چاتے ءَ زندانی کنت ءُ گْوش ایت کہ رابعہ کشگ بیتگ ، سپاھیگ رابعہ ءَ حارث ءِ گْور ءَ بر اَنت ءُ رابعہ گْوش ایت کہ پگر مکن من تئی گْور ءَ اتکگاں داں بہ لوٹاں منی سرءَ رھم بہ کن ئے من چہ مرگ ءَ نہ ترساں تھنا ایشی ءَ بزان کہ منی اُمر ءَ موہ نہ دات تئی نابودی ءَ گوں چماں بہ گنداں بلے تئی ھونواری ءُ ناھکّی یک سیاھیگے بیت ماں راجدپتر ءَ ، پد چہ اے گپاں، رابعہ ءَ بَر اَنت یک گرم ءُ جلیں پسیلے ءِ تہ ءَ ءُ آئی ءِ دستانی شھرگاں بُرّ اَنت ءُ گُش اَنت کہ بکتاش کشگ بیتگ ، رابعہ چہ وتی درداں چہ بیھال بیت ءُ بکتاش ءِ گم ءُ اندوھاں چیر تَر ایت ءُ سپاھیگ دَر ءَ بند کن اَنت رابعہ اے کوڑھیں دگنیا ءَ یلہ دنت ءُ بیران بیت .
وھدے اے ھال مردمانی گوش ءَ کپ ایت شورے چست کن اَنت ھمے نیام ءَ بکتاش وت ءَ چہ چات ءَ رکین ایت ءُ اے شور ءَ گیش ءَ چہ گیشتر کنت ءُ حارث ءُ آئی ءِ ھمراھاں نیست ءُ نابود کنت
بکتاش وھدے پسیل ءَ رَوت ءُ گند ایت کہ رابعہ بیران بیتگ ءُ دیوال ءِ سر ءَ چاربند ءُ چیر ءَ بکتاش گوں وتی دستانی ھوناں نبشتگ ، بکتاش ھمے دمان ءَ کارچ ءَ چہ جُتک ءَ کَش ایت ءُ جنت ماں وتی سینگ ءَ گوں وتی ھوناں رابعہ ءِ نام ءَ نبشتہ کنت ءُ بیران بیت
مردم وھدے اے ندارگ ءَ گند اَنت آھانی ارس چہ چماں درکا اَنت ءُ اے دوئیں آشکاں درائیں هلک ءِ بازار ءَ گردین اَنت ءُ پد ءَ کش ماں کش کَل کن اَنت
آسر
رابعہ بَلخی پارسی زبان ءِ اولی ھما زالبولیں لچھکار یات کنگ بیت کہ آئی ءَ وتی لچھانی تہ ءَ نوکی آورتگ ءُ پارسی لچھکاری ءِ مات زانگ بیت کہ گوں رودکی ءَ یکیں دور ءَ وتی زند ئِے گوازینتگ ءُ آئی ءِ اِشک گوں بکتاش ءَ یک دردناکیں سرھالے کہ ھر کسی زرد ءَ یک آھے چست کنت
بلوچے بیتگ یا نہ بیتگ یک جوانیں لچھکارے بیتگ بانک ءِ بلوچی بابت ءَ چوشیں منانکے منی دیم ءَ نہ گْوستگ امیت کناں دگہ پولکار اے بابت ءَ جوانیں پَٹ ءُ پولے کن اَنت ءُ وتی نبشتانکاں دیم ءَ کار اَنت
منی مول ءُ مراد چہ اے نبشتانک ءَ اے بیتگ کہ پولکار ءُ زانتکاراں پہ بانک رابعہ خضداری ءِ نیمگ ءَ گیشتر ھیال ءَ گْور بہ کن اَنت داں مئے وڑیں نودربراں گیشتر سرپدی بہ رس ایت
سرچمگ:
-گزارش فرھنگستان زبان و ادب فارسی ص۶۳
-رابعہ دختر کعب نبشتہ کار ناصر نجفی
-رابعہ بلخی ، نبشتہ کار احمد فھیم ھنرور -کتابخانہ افغانستان
-دادخواھی برای رابعہ بلخی نبشتہ کار نصیر مھرین