0 Members and 1 Guest are viewing this topic.
وندهاوند حرف يا هجاييست كه معمولاً دارای معنی مستقلی نيست ولی چون به ابتدا و يا انتهای كلمه ای افزوده شود از آن كلمه ای نو با معنی تازه بسازد.Hi Dear Zahida Rajithanks for this Topic but I think I need an online teacher who can answer my Qustions.There are many diffrents in present,past and perfect present verbsپسوندحرف يا هجاييست كه به پايان يك كلمه اضافه ميشود فارسی بلوچی پسوند ريشه rišag ag مردك mardak ak پسرك bačak مستانه، مست mastánk ánk گريان gríwásk ásk گردنبند gardenband band كاهدان káhdán dán نامدار námdár dár محتاج، چشم انتظار čammdár زرگر zargar gar برزگر bazgar بهار bahárgáh gáh سوداگر súdáger ger زيرانداز čírgíj gíj افتتاح bongíj خوردنی waragi i گفتنی gwašagi شمشيرزن zahmjan jan شاعر šeyrjan زيرسری sarjáh jáh سرخ sohrín ín شب بان šowpán pán خواننده wánúk úk čokkok ok پيشوندحرف يا هجاييست كه به ابتدای كلمه ای اضافه ميگردد فارسی بلوچی پيشوند بيهوش bísár bí بی پروا bíparwá بيگانه darámad dar همسايه hamsáheg ham هم سن وسال hamsarúg غيرعمدی náradi ná نادان násarpad sargašt sar فرو آمدن، پياده شدن yírkapten yír (ír) فرو بردن yírborten ----------------------------------------------------فعل كلمه ايست كه بر انجام كاری يا نسبت حالتی در زمان گذشته، حال يا آينده دلالت كند، مانند šotán "رفتم"، rawán "می روم".هر صيغه فعل كه بر شخص و زمان معينی دلالت كند از تركيب دو جزء "ماده" و "شناسه" ساخته ميشود. در بعضی از صيغه ها اجزاء ديگری چون پيشوند و پسوند نيز به ابتدا و انتهای فعل افزوده ميشود. بنابراين ساختمان فعل در زبان بلوچی را ميتوان با فرمول زير بيان نمود:پسوند فعلی + شناسه + ماده + پيشوند فعلی = فعلماده ماده جزئی از كلمه است كه معنی اصلی را در بر دارد و معمولاً در همه صيغه ها ثابت است مانند gwašt "گفت" در gwaštán گفتم، gwaštey گفتی، gwašt گفت، gwašteyn گفتيم، gwašteyt گفتيد و gwaštant گفتند. ماده يا ريشه فعل در بلوچی بر دو نوع است "ريشه حال" و "ريشه گذشته" كه با حذف علائم مصدری از مصدر حال (مكرانی) يا مصدر گذشته (رخشانی) ساخته ميشوند، بعنوان مثال gwaš ريشه حال مصدر gwašag و gwašt ريشه گذشته مصدر gwašten ميباشند پيشوند فعلی جزئيست كه به اول ماده اضافه ميشود، مانند be "ب" در begwaš بگو.پسوند فعلی ضماير پيوسته مانند eš در begwašeš "بگويشان" (به آنها بگو). شناسه حرف يا كلمه ايست كه چون به پايان ريشه فعلی افزوده شود، آنرا بصورت فعل صرف شده درآورده و دارای شخص و زمان باشد.شناسه بر دو نوع است شخصی و زمانی. "شناسه شخصی" مانند ant برای سوم شخص جمع در šotant "رفتند" و án برای اول شخص مفرد در šotán "رفتم". شناسه زمانی مانند ag در šotagant " رفته اند" كه بيانگر زمان ماضی نقلی است.شناسه شخصی + شناسه زمانی = شناسه شناسه شخصی حال شناسه شخصی حال برای اول شخص مفرد و جمع در لهجه های مختلف متفاوت است. سرحدی جنوبی همانند سراوانی و مكرانی شناسه های án و eyn را بكارميگيرد، سرحدی مركزی و شمالی شناسه اول شخص مفرد يكسانی دارند (in) و سرحدی شمالی شناسه های in و an را بكار ميگيرد. شناسه شخصی حال ( سراوانی، مكرانی، سرحدی جنوبی) اول شخص دوم شخص سوم شخص مفرد án ey (i)t جمع eyn eyt antent سراوانی Áyán áp a warent. سراوانی) آنها آب می خورند)Man a rawán. سرحدی جنوبی) من می روم) شناسه شخصی حال ( سرحدی مركزی و شمالی) اول شخص دوم شخص سوم شخص مفرد in ey (i)t جمع eynan سرحدی شمالی eytet سرحدی شمالی ant Áwán áp a warant. سرحدی) آنها آب می خورند)Ammá a rawan. سرحدی شمالی) ما می رویم) مثال: شناسه شخصی حال فارسی من می خوانم ما می خوانيم مكرانی man wánán má wáneyn سراوانی mon a wánán má a wáneyn سرحدی جنوبی man a wánán má a wáneyn سرحدی مركزی man a wánin má a wáneyn سرحدی شمالی ammá a wánan شناسه شخصی گذشتهشناسه شخصی گذشته ( سراوانی، مكرانی، سرحدی جنوبی) اول شخص دوم شخص سوم شخص مفرد án ey ----- جمع eyn eyt antent سراوانی Áhán šotant (آنها رفتند (مكرانی Áyán raptent (آنها رفتند (سراوانی شناسه شخصی گذشته ( سرحدی مركزی و شمالی) اول شخص دوم شخص سوم شخص مفرد on ey ----- جمع eyn an سرحدی شمالی eytet سرحدی شمالی ant Ammá neštan. سرحدی شمالی) ما نشستيم)Šomá goštet. سرحدی شمالی) شما گفتيد)Má nešteyn. سرحدی مركزی و جنوبی ) ما نشستيم)Šomá gwašt. سرحدی مركزی و جنوبی ) شما گفتيد)مثال: شناسه شخصی گذشته فارسی من خوابيدم ما خوابيديم مكرانی man waptán má wapteyn سراوانی mon waptán má wapteyn سرحدی جنوبی man waptán má wapteyn سرحدی مركزی man wapton má wapteyn سرحدی شمالی ammá waptan ساختمان فعل در زبان بلوچی شناسه شخصی + شناسه زمانی + ريشه فعل + پيشوند فعلی = فعلجدول ساختمان فعل در زبان بلوچی شناسه شخصی شناسه زمانی ريشه فعل پيشوند فعلی زمان شناسه شخصی حال --- بن حال (a) حال ساده شناسه شخصی حال --- بن حال be حال التزامی اول و دوم شخص جمع --- بن حال be امری اول و دوم شخص جمع --- بن حال ma فعل نهی شناسه شخصی گذشته --- بن ماضی --- ماضی ساده شناسه شخصی گذشته --- بن ماضی (a) ماضی استمراری شناسه شخصی گذشته ag بن ماضی --- ماضی نقلی شناسه شخصی گذشته ag بن ماضی (a) ماضی نقلی استمراری شناسه شخصی گذشته at(agat) بن ماضی --- ماضی بعيد شناسه شخصی گذشته ín بن ماضی be ماضی التزامی ----------------------------------------------------