A.Hameed Mauj. حمید موج ء شئر و پربند۔

[Hameed Maoj حميد موج]

ws salam mani wajahen brat  thangi
salamt bat e
jee mani wajahen barat shomy shaor salah pa cham tai awali dwen band hancho but kanant baly agan man saimi  banda  golabani ja ha  pollan bekanan shaer y wazn proshit . dem terah ham shomy salahani rah char .
wati raj e hayer lotuok

[Thangi Baloch تنگی بلوچ]

Braat Hameed Mauj
Drouahbaat,thai mennatwaraan keh thao mani chamshaank chaaret o mannet,agaan shar beh chaar et *pollaan ya keh golabaan*waznesh yak payma ant pada drachkaani poll leemouraan ya boudnaak bant chah drachkaani golabaan.

shomy kaster

[Zahida Raees Raji]

واجہ تنگی بلوچ ءُ برات حمید موج!
سلامءُ دْروت ءُ دْراہ بات اِت،
اے دستونکءِ چارگ ءُ پدااشیءِ سرءِ چمشانک ءُ آئیءِ پسو ءَ وانگ پد من دو گپ جنگ لوٹاں داں آ نوک باھند کہ شائری ءِ تہا نوکی دستے مان داتگ پریشان مہ بنت ءُ نوکیں چِزے دربہ برنت ءُ اُمیت اِنت کہ منی اے گپّءَ شُما دِلءَ نیاراِت۔
انچش کہ دستونکءِ شائریءِ بابتءَ شُما ہم زان اِت کہ داں پربندءِ تہا مطلع، مقطع، ردیف، قافیہ، بحر،وزن، پگرءُ ماریشت مان مہ بیت آ دستونک شریں دستونکے گوشگ نہ بیت۔
پدا قافیہ بندی یا پیش رِدءِ مان دَیگ ءِ ہم لاھتیں پابندی استاں۔

ماگندیں کہ اے دستونکءِ تہا واباں، نکاباں، شراباں ، سواباں،گُلاباں، ھماباں،کتاباں قافیہ بندی ءِ قانونءَ ہچ وڑ نہ پُروشگءَ اِنت۔ (من اِدا وزن ءِ سرءَ تران نہ کناں)

بلے اگاں من واجہ تنگی بلوچءِ سرءُ سوجاں بہ چاراں  ھاس ہما شئر ءِ کہ ”گُلاباں“ گوں”پُللاں“ بدل کنگ ءِ سَلاداتگ گُڑا منی ھیالءَ واجہ ءَ وتی اے سوج ءِ مول ءُ مراد کمے تِچک تر کُت اِنت گہتر اَت چیا کہ آئءِ گپ ءُ سوج ہچ وڑ رد نہ اِنت بلے دیمے مردم بلکیں اشیءَ سرپد مہ بیت۔

برات ھمید  شُما گُش اِت کہ پیش رِد” پُلاں“ کنگءَ چے وزن رَد بیت اِنت  بلے اگاں شُما وتی جندءِ شئرءَ پگرءُ معناءِ ھسابءَ  بہ چاراِت ءُ وزنءَ ہم بہ چاراِت گُڑا اولی ءُ دوئمی تھرانی وت ماں وتی ربط یا جُوڑ پُلاں کنگءَ چے تچک تر بئیگ اِنت ءُ گلاباں چے رَد۔
سوبءِ بابتءَ واجہ تنگی ءَ تچکءَ گپ جتگ ءُ منی اِدا انچو زلورت نہ اِنت۔

بلے  چیا کہ پیش ردانی ھلاسی مطلعءِ ہر دوئیں تھرانی تہ ”باں“ ءَ بَئیگءَ انت پمشکا ” گُلابانی“ جاگاءَ ” پُلانی“ پیش رِد بِل کہ راست انت  دیگ  وَ نہ بیت بلے تئ اے شئرءِ جند بہ لحاظءِ معنا ءُ بہ لحاظءِ وزن پدا چارگ لوٹیت۔
     
اگاں منی گپے شُمئے دِلءَ اتکگ چہ شُما پھیلّی لوٹاں
گوں نیکیں واھگاں
وتی راجءِ ھیر لوٹوک۔

[Hameed Maoj حميد موج]

سلام ءُ دروت منی بانکیں گُھار  سلامت بات اِت
درستاں چہ پیش تئ لک منت کہ شما مئے ناسرجمیں دستونک ءَ چم شانک دات ءُ وتی ھیال درشان کُت ۔شائری زندءِ دیوال ءِ ھما ھِشت اِنت کہ ھرچ کسءِ کجام تھرءَ آٰئیءَ اِیر بہ کنت دیوال ءِ ندارگ بدل بیت اِنت ۔من اِے بندءِ تھا چوش گُشتگ:شیرکنیں مھرانی درچک سوتکگ گمءَ   اِیشی مراد وتءَ وت زاھر اِنت بلے اِےبند ءَ پدا گوشتگ :نہ یار اِیت پدءَ بود گلاباں گوز اِیت ادا منی مراد اِیش اِنت کہ ھمءِ درچک کہ گمءَ سوتکگ اگاں گلابانی وشبوءَ چہ ھم بہ گوز ایِت آئیءِ بود آرگ مشکل اِنت  ۔مان اِیت گپ وزن ءِ وزن چہ بُرزءَ بہ زیرءِ داں جھلءَ )شراباں،گلاباں،سواباں،ھماباں۔کنت واباں۔ گوں یک دگرءَ ھمبراہ اَنت شئر ءِ ھمک بند 3 بھر ءَاِنت چوش :
1_زمانگ لگتمال 2_کنت واباں 3_گوز اِیت
2_کسہ ھاں سوچ اِیت چیر 2_نکاباں 3_ گوزاِیت
امیت کناں کہ من شما را وتی مُل مراد سرپد کُت کُتگ۔ گپ پش کپ اِیت دل گرانیِ ءِ داں کہ مردم ءِ ایب گوشگ مہ بنت مردم چہ کجا دیم روی کنت من ھما مردمانی منت ءَ گراں کہ منءَ سھی  کن اَنت ءُ گوش اَنت دردءِ گپ اِیش اِنت کہ بلوچی ادبءَ داد آسانی ءَ رس اِیت بلہ ایبانی گوشوک سک کم اَنت  ۔ وتی راج ءِ ھیر لوٹوک

[Aazat Baloch]

"Zamaanag Lagatmaal kant" Abdul Hameed Mauj e perband

  Baaz Jwaani Gaal ant Dila Lagetan... Hameed Jan Agan Shoma Eshia Wat Dapgaal Bekane o Mara Gosh Bedarene Tae Mennat Waar Ban..

Shomay Kaster
Aazat Baloch

[MIR JIHAND BALOCH]

baaaz wash berat hameed .....

[Hameed Maoj حميد موج]

menat war wajahen brat  Azat.baloch o mir jihand ke shomara amni nasarjamen gal dost bitagant
omitent ke cha wati shaor o salahan be bahr nakanet

[Aazat Baloch]

menat war wajahen brat  Azat.baloch o mir jihand ke shomara amni nasarjamen gal dost bitagant
omitent ke cha wati shaor o salahan be bahr nakanet

Sharap Daar Batet Brahondagen Braat Hameed Mauj Jan.. Waja Mauj Jan He Shomay Wati Mazandili o Masteri o Wat Laeki ent Ke Mara Nabezantan Che Shaor o Salahe Lotet.. Waja Hoda Tara Zendag Kanat O Modaam Maujani Taha Baatet...Ameen...

tae Wati Kastere Nabezante Braat AaZat Baloch

[Hameed Maoj حميد موج]

   AZAT.BALOCH   

[Zahida Raees Raji]

سلام ءُ دروت منی بانکیں گُھار  سلامت بات اِت
درستاں چہ پیش تئ لک منت کہ شما مئے ناسرجمیں دستونک ءَ چم شانک دات ءُ وتی ھیال درشان کُت ۔شائری زندءِ دیوال ءِ ھما ھِشت اِنت کہ ھرچ کسءِ کجام تھرءَ آٰئیءَ اِیر بہ کنت دیوال ءِ ندارگ بدل بیت اِنت ۔من اِے بندءِ تھا چوش گُشتگ:شیرکنیں مھرانی درچک سوتکگ گمءَ   اِیشی مراد وتءَ وت زاھر اِنت بلے اِےبند ءَ پدا گوشتگ :نہ یار اِیت پدءَ بود گلاباں گوز اِیت ادا منی مراد اِیش اِنت کہ ھمءِ درچک کہ گمءَ سوتکگ اگاں گلابانی وشبوءَ چہ ھم بہ گوز ایِت آئیءِ بود آرگ مشکل اِنت  ۔مان اِیت گپ وزن ءِ وزن چہ بُرزءَ بہ زیرءِ داں جھلءَ )شراباں،گلاباں،سواباں،ھماباں۔کنت واباں۔ گوں یک دگرءَ ھمبراہ اَنت شئر ءِ ھمک بند 3 بھر ءَاِنت چوش :
1_زمانگ لگتمال 2_کنت واباں 3_گوز اِیت
2_کسہ ھاں سوچ اِیت چیر 2_نکاباں 3_ گوزاِیت
امیت کناں کہ من شما را وتی مُل مراد سرپد کُت کُتگ۔ گپ پش کپ اِیت دل گرانیِ ءِ داں کہ مردم ءِ ایب گوشگ مہ بنت مردم چہ کجا دیم روی کنت من ھما مردمانی منت ءَ گراں کہ منءَ سھی  کن اَنت ءُ گوش اَنت دردءِ گپ اِیش اِنت کہ بلوچی ادبءَ داد آسانی ءَ رس اِیت بلہ ایبانی گوشوک سک کم اَنت  ۔ وتی راج ءِ ھیر لوٹوک

برات ھمید  سلامت بات اِت۔

نمدی ءِ پسو  ءِ منت واراں۔ شُمئے پسوءَ چِہ من اے مارگءَیاں کہ شُما ہر دوئیں چمشانک منیگ ءُ  واجہ تنگیءِ سرپد نہ بیت اِت کہ مئے مول ءُ مُراد چی اَت۔

انچوش شُما  ہم گُشت کہ اوشکیں دلبڈی کار نہ دنت ءُ دوزواہ ہما اِنت کہ تچکیں چمشانک بہ دنت۔

پمشکا من پہ  نوک  باھنداں  یک گپے تچک کنگ لوٹاں کہ اے دستونکءِ قافیہ”  واباں“ءِ ھسابءَ  پُللاں،  دستاں،نوداں،مہراں،داباں،لوٹاں ہم  بُت  کَننت چیا کہ دْرا یکیں وزن ءِ سَرءَ اُشتاتگاں۔

   waa-baa-n', 2,2

nou-daa-n'=2,2

meh,raa,n'=2,2

pul-Laa,n'=2,2

daa,baa,n'=2,2

Lou-Taa,n'=2,2

بلے شُما وتی  دستونکءِ اولی شئرءِ دوئیں تھرانی پیش رِدءَ ”باں“ مان داتگ ءُ وتی دستونک پابند  کُتگ کہ دیما انچیں قافیہ بُزوراِت کہ آئیءِ تہا اے سہیں آب اللمی مان بہ بنت۔  پمشکا اے ھسابءَ پُللاں، دستاں، نوداں، لوٹاں مان دَیگ وَ نہ بیت بلے اے  ہم گُشگ رَد اِنت کہ اے قافیہ بے وزناں یا کہ  رَداں۔

دوئمی گپ

ke-taa-baa-n'=1,2,2

gu-laa-baa,n'= 1,2,2
  sha,raa,baa,n'=1,2,2

sa-waa-baa-n'=1,2,2

ne-kaa-baa,n'=1,2,2

ha-maa,baa,n'=1,2,2

اے قافیہ آنی  وزن چہ ”واباں“ جتا اِنت۔ مطلب مطلعءِ ہر دو تھرانی وزن  قافیہءِ ھسابءَ پُرشتگ یا  فرق اِنت۔ بلے وھدے کہ بحرءِ وزن چارگ بیت گُڑا کاملیں شئرءِ دْرائیں لبز چارگ بنت۔ 

نوں  پہ وتی زانتءِ گیشیءَچہ شُما  جُست ایش اِنت کہ شُمئے اے دستونکءِ وزن چی اِنت ءُ کُجام بحر شُما کارمرز کُتگ  داں وانوک بہ زانت کہ دو جتائیں وزنءِ قافیہ کارمرزکنگءِ باوجود اے شئرانی وزن  پرچہ نہ پُرشتگ۔

پسوءِ وداریگ 

شُمئے ادّا

     

[Hameed Maoj حميد موج]

منی بانکیں گھار تئ منت کہ تو وتی گپ تچک تر منءَ سرپد کُت

منی شئرءِ وزن تو جُست کُتگ آ ایش اِنت
شئر دو چُنڈءَ اِنت
یک زمانگ لگتمال(لےلڈو لےلاڈو) انچو دومی چُند پدءَ کنت واباں گوزاِیت (لے لاڈو لاڈو)سرجمیں وزن(لےلڈو لےلاڈو،،لےلاڈو لاڈو) امیت اِنت کہ شما را من سرپد کتُ کُتگ بلکیں من رد بیت کناں پرچا کہ زندءِ سپر در برگ جاہ اِنت ردی انسان ءِ ذاتءَ ھمراہ اِنت اگاں شما گندءِ کہ جاہ ءِ من رداں گُڈا المءَ دپءَ دوست مہ دار اِت منءَ سرپد بہ کن اِت ۔
وتی راج ءِ ھیر لوٹوک

[ضیا بلوچ Zia Baloch]

vaajaheN braat Hameed Mauj , salaamat baat et !
man shumay pulleN dastooNk vant o manaa shumay hayaal o maaresht doost ham bittant.
man looTaaN keh vatii techkeN chamshaaNk-a bidiyaaN, daaN keh may shumay cha yakka degr-a Haasil kanag e sapar deyma broat !

cha dursaaN peesar maara e sarjam kangii ent keh ey dastooNk e baHr(vazn) che ent. pa eshi e zaanag-a maa avval shumay dastooNk e avvali she'r e avvali tahr-a chaareN

shumay avvalli tahr ent;

"zamaanag lagatmaal kaNt vaabaaN gwazeet"

o eshi vazn shumaa maa balochi soti raNg-a ey paym gwashtag;

"lay laDo lay laaDo, lay laaDo laaDo"

she'r e vazn dargeejag e vaasta aa'ii "taqtee (segmentation)" kanag allamii ent. o, ey taqtee' baHr e bunyaad a beet keh aa peysara zaantkaaraaN paddar kutagant !
o, baHr e zaanag e vaasta padaa avvalii she'r e avvalii tahr e aabaanii aavaazaN sarpad bayag looTeet
shaai'rii e tahaa aabaanii aavaaz do bant;

1. lukkeN aavaaz (short sound)
2. draajeN aavaaz (long sound)

1.hmok aab keh aa'ii e randi aab "motaHarrik" ( bzaaN, hamaa aab keh aa'i saraa soreenook-ee bibeet; cho keh zabar, zeer, peesh) aa'ii aavaaz "short" beet.
cho keh " kalam ", ey lbaz e avvali aab "K" ent keh eshi saraa "zabar" e soreenok ent, o, domi aab "L" ent keh eshii saraa ham "zabar" e soreenok ent.
nooN, edaa "K" e randi aab "L" e saraa soreenook (Harakat) hast, pameshka edaa "K" e aavaaz lukk ent .
2. hamok aab keh aa'ii e raNdi aab "saakin" (bzaaN, hamaa aab keh aa'ii saraa ooshtaaNk (jazm) bibeet) aa'ii aavaaz "long" beet.
cho ke labz "kalam" e tahaa cha aab "L" e raNdi aab "M" saakin ent, pameshka "LAM" e avaaz draaj (Long) shumaar beet.
ey payma ee labz e agaaN taqtee' kanag beet , guRaa chosh kanag beet;
KA/LAM . haNcho keh gindag beet keh ey labz do chuNDa bahr ent 1.Ka 2. Lam
"KA" short sound ent , o, "LAM" long sound ent ! eshi Digital Segmentation choosh beet ; 12
edaa digit "1" short sound a paddar kant o digit "2" Long Sound a
choo ke ey labz do chuNdii labz-ee eshiya raa "Disyllabic" gwashant , bzaaN do chuNdii labz, o, haNchush keh paddar boot
ey labz e avvali chuNd "short" ent o domi chuNd "long" ent ! eshii Balochi soti taqtee' (pa darvar)
"laDo" yaa "laDay" beet !
ka = la
lam = Do
kalam = laDo
..........
nooN maa chaareN keh ee rahbaNd e bunyaad a shumay dastooNk e avvalii she'r e avvali tahr e vazn che beet
za-maa-nag = 1-2-2 (la-Do-laa)
la-gat-maa = 1-2-2
l-kaNt-vaa = 1-2-2
baaN-gwa-zeet = 2-1-2

bzaaN, ey tahr e vazn chosh boot;
zamanag / lagatmaa / lkaNt vaa/ baaN gwazeet
122     / 122      / 122      / 212

charishii peysh keh man vatii gappa deyma baraaN , yak cheezi paddar kanag looTaaN , daaN keh kasii zehn a sawaalii chest ma-beet !

haNcho keh gindagaa kayt keh edaa labz "lagatmaal" e goDDii aab "Laam" taqtee' e tooka gooN raNdii labz "kaNt" a avaar kotag ,o, padaa ey aab "laam" as a mutaHarrek aab zeerag bittag, bzaaN (1), HaalaaNkeh ey aab saakin ent !
eshii jawaab esh ent keh taqtee' e tooka tahr a labzaanii bunyaad-a na balkeN AAWAAZAANI bunyaad-a chaarant o bahr bahr kanant ! o, ey hisaab-a "lagatmaal" e guDDii "laam"gooN raNdii labz "kaNt" a gooN avaar beet !
o domi gap, labz "lagtmaaL" e guDDii "laam" taqtee' e yak rahbaNd-ee e bunyaad-a "mutaHarrik" ent
rahbaNd esh ent keh ; agaaN yak labz-ee tahaa do ooshtaatageN (saakin ) aab yak-jaa aatkaNt o avvalii ooshtaatageN aab "long vowel(draaj-aavaaz)" ent goDaa domii ooshtaatageN aab taqtee' e tooka "mutaHarrek" shumaar kanag beet !

o, yak dege gapp-ee ham paddar bikanaaN keh edaa labz "kaNt" e "noon (N)" doar dayag beet parchaa keh ee noon "noon Ghunna (nasal)" e aavaaz a taqtee' e tooka e'tibaar neyst !
pameshka ey taqtee' tooka "kat" beet,  "kant" na beet ! albatta vaanag e vahd-a eshii "nasality" zaloor paddar beet !

nooN, ey tahr e se chuNd vazn e saraa ant ;

1. zamaanag 2. lagatmaa  3.lkaNt vaa

bale chido deym ey tahr cha vazn a dar kayt , parchaa keh yak long sound "baaN" edaa geeshii aawaaz-ee!
edaa chaarumi o aahirii chuNd e vazn baayad "12" bibeet naa keh "212" . parchaa keh ey bahr e digital vazn esh ent;

122/122/122/12

pa darvar-a vaajah Mubaarak Qazi e ey she'r-a bichaar et keh hamii vazn e saraa ent

"zaheeraani raazaaN dil-a jaagah ent"

eshii taqtee' choosh beet

za-hee-raa = 1-2-2
ni-raa-zaaN = 1-2-2
di-laa-jaa = 1-2-2
ga-heNt =12   

eshii sarjameN vazn choosh beet

zaheera/ ni raazaaN / dil-a jaa / gah ent
122    / 122        / 122       / 12

ey vazn e bunyaad a shumay dastooNk e ey tahr vazn e saraa ent;

shamooshaaN vat-a raa hamaabaaN gwazeet

sha-moo-shaaN = 1-2-2
va-taa-raa = 1-2-2
ha-maa-baaN = 1-2-2
gwa-zeet  = 12

shamooshaaN / vat-a raa / hamaabaaN / gwazeet
122         / 122       / 122       / 12
.....................................

umeet ent keh manii gappaaN shumaa sarpad bitt et !nooN, shumaa ra hamii bunyaad a vatii dastooNk e vazn shar kanagii ent !
agaaN ach man radii-ee bittag man pahellii looTaaN !


Allah e baahooT et !

shumay kaster :

Zia Baloch

[Hameed Maoj حميد موج]

ماتي مني

[Adabi Hakim ادبی ھکیم]

                                                                            پُلّیں حمید جان تَئی پربَند باز وَشّ اِنت سوبیں باتے
                                                                                  َمَــن مِــراں ماتـی تــئـی گُـلـیـں نـام ء
                                                                                  تـو کُـتَـگ زِنــدَ مـئے بـیـنَـگ ءِ تـامءَ 
                                                                                      تئی برات اَدَبی هَکیم

[Hameed Maoj حميد موج]

salam o druot mani wajahen brat  Adabi hakeem
shomy lak minat ke shomara may nasarjamin gaal dost bitagant.omitent ke dem tera ham mara be hal nakany cha wati neken salah omashwaratan.

tai kaster
wati raj e hayer lotuok