جان محمد دشتی ءِ ”لبزبلد “ ءَ پشکپتگیں گال۔ شھازکار ناگمان

[Zahida Raees Raji]

’’بلوچی لَبز بلد‘‘ (سرشونکار: جان مَھمد دشتی) اے وھدی بلوچی زبان ءِ سرجم تریں گالگنج اِنت ءُ ایشی ءِ تہ ءَ ھزاراں اَنچیں لَبز ھم ھوار اَنت کہ ’’سیدگنج‘‘ ءَ مان نہ اَنت۔ جَھلءَ اَنچیں گالانی لَڑیے دیگ بیتگ کہ’’بلوچی لَبزبلد‘‘ءَ ھوار بیگ ءَ پشکپتگ اَنت. امیت انت کہ اے گال چارگ ءُ تَپّاسگ بنت ءُ ھما کہ پکائیں لبز اَنت، دیمتر ءَ هوار کنگ بنت:
(اولی بَھر)
(اَلپ):
آگاں بیگ : (تِلکاں پَبّی لَیب ءَ) بیلاں روگ
آلیٹ ورگ : یکیں کش ءَ دُبَر لیٹگ(ھَر آلیٹ وارت)
اَبُّڑے بابی : بَھمانگالے (دِلتْرکّی یا ناگتیں بِیمّ ءِ وھد ءَ)
اِجّ : (نُنّکانی زبان ءَ) جُوجّک۔ گْور
اَجِیر : (اجیریں زِند)
اَژنوک : چہ نوک سر ءَ
اَلبار : مُچّ۔ باز
اَمبِیر بیگ : چَک ءَ کپگ۔ سر ءَ بیگ۔ مانشانگ
اَمزور بیگ : دَرد ءِ کم ترّگ
اَندازگ : مانبُرّگ۔ کُورّایگ
اِندگہ : ایدگر
اوسام : مزنیں چَول۔ سونامی
اِیّا : (بَھمانگالے)۔ اَجکہی یا ناباوری ءِ درشانے
ایلنڈگ : وَھل۔ چوٹ۔ آپشانیں زمین۔ جَھلگ
(روان اِنت)

[Zahida Raees Raji]

(دومی بَھر)
(ب)
باس: بُو ءُ باس
بَبّری: بُز ءِ زاتے کہ چُک ءُ شِیر باز دنت
بَدگُٹّ: ھما کہ گُٹّ ئِے وش نہ اِنت
بَرّ ءُ بَڑنگ: ھَیران ءُ وانگ
بَربَرانک: سکیں زوراکی
بْرتک ءُ بْریج: گوں روگناں پچگ
بْرمشگ: کمّو شھم کنگ
بُز رِیشّ: ھماکہ ریشّ ئِے دْراج ءُ بارگ ءُ بَڈّول اَنت
بُکّ ءُ کلِکّ: لیب لَچّہے
بَلگاہ کنگ: دمان ءَ زھر گرگ ءُ کُوکّار کنگ
بُلھَڑ: (بُلھَڑی تازی)
بُنچنڈ: زمین چَنڈ ءِ بُن
بٗوتک: نشانگ بازی ءِ ایرکتگیں نشان
بَھرِشت: کار ءِ وَنڈ۔ کنٹری بیوشن
بَھریز: پہ چیزے ءَ تلوسگ۔ (دل بَہریز کنت)
بِھزات: شَرزات
بِھیا: جاندُزّ۔ ٹَپُّر
بے پاند: کید ءُ بند ءَ آزات۔ بے ھَدّ
بے ڈاہ: اناگہ
بے سَنج: (بے سَنجیں ھَور)
بیلاں رَوگ: (تِلکاں گْوزی لیب ءَ) آگاں بیگ
بیلی: تِلکاں گْوزی ءِ تَھرے
بِینکس: پَزّور۔ (بِینکسیں کپوت)
(روان اِنت)

[Zahida Raees Raji]

(سیمی بَھر)
(پ)
پاپوش: پاد ءَ کنگی چیز چو کہ سواس، موزگ
پاک جیگ: پاکدامن
پالش: کوشانی جڑکینگی رنگ
پالوپ، پالومپ: دلوت ءِ پاد ءِ بندگ ءِ لوپ۔ پادلوپ
پان: جایگی تمباک
پاندان: پان مان کنگ ءُ ایرکنگ ءِ دَرپ
پانوار: پان وروک۔ ھما کہ پان ءِ نشہ ءَ ھیلدار اِنت
پاوان:
پَبّ: تِلکاں پَبّی لیب ءَ ھما دار کہ آئی ءَ زیرنت ءُ تِلک ءَ جننت
پَپّرتگ: گْوات گِپتگیں۔ پَزّور
پُپ سَڑی کنگ: گوں بازیں رَپٹگاں دلریش کنگ
پَٹ: (پَٹیں گْوچ: پَزّوریں گوسک)
پُٹّل: (پُٹّلیں رِند)
پَچلرزگ: گُڑگ۔ پَدّْرھگ
پُچّی دیم: بے ھیر۔ نابود
پُرّاپُرّ:پزّور۔ جٗون ءُ گلّڑ ءَ مزن
پَرّاچک: ماھیگانی بَڈّ ءِ کُنٹگ
پَرانگُر: آنگو
پِرجُکّگ: گوں دْراھیں وزن ءَ سر ءَ جُکّگ
پُرتُک: لُولکے
پِرلیسگ: یکیں گپ ءَ باز رند ءَ جنگ۔ لیزگی کنگ
پَریٹ: انگریزی پریڈ ءِ بلوچی۔ (گاٹ ءُ پَریٹ)
پَرینگُر: اینگو
پُژدر: پُشت ءِ ندارگ
پُس پَیری: پیریگ ءَ پیسر ءِ روچ
پَکّوڑا: نُھد ءِ آرت ءِ کباب
پِلپلانزو: لُولّکے؟ بالویے؟ (پکاّ نیاں)
پُلّو: پُلّ۔ دوست۔ دوستناک
پُلیل ٹاپ: سر ءِ ٹاپے
پَنچ سری: پنچ ھمینچک گیش
پَوّا: لَوّا۔ اگل ءَ تنک
پُوّا: (نُنکانی زبان ءَ) تِرّ
پُوگّا: ھُپّوک
پَہراز: پَہریگ۔ پَہرمند
پَہک رِی: شَرّی ءَ رِیّگ (چُکّ ءَ بِلّ، پَہک ری بیت)
پَہیر: ھما کہ ساڑی نہ اِنت
پیپلو آپ چَمّ: گْریواسک۔ ھما کہ رسگ ءَ گریت
پیچِن: پیچ ءُ تاب
پِیر ءُ ڈُڈّر: سک پیر
پیربا: پیریں ابا۔ پیرک ءِ توار کنگ ءِ گْوانگال
پیرما: پیریں مات۔ بلک ءِ توار کنگ ءِ گْوانگال
پیشنامگ: سرنامگ۔ دیوان ءِ بُنگپ
پیش نہاد: لِیلّام ءِ بولی
(روان اِنت)

[Zahida Raees Raji]

’’بلوچی لَبز بلد‘‘ (سرشونکار: جان مَھمد دشتی) اے وھدی بلوچی زبان ءِ سرجم تریں گالگنج اِنت ءُ ایشی ءِ تہ ءَ ھزاراں اَنچیں لَبز ھم ھوار اَنت کہ ’’سیدگنج‘‘ ءَ مان نہ اَنت۔ جَھلءَ اَنچیں گالانی لَڑیے دیگ بیتگ کہ’’بلوچی لَبزبلد‘‘ءَ ھوار بیگ ءَ پشکپتگ اَنت. امیت انت کہ اے گال چارگ ءُ تَپّاسگ بنت ءُ ھما کہ پکائیں لبز اَنت، دیمتر ءَ هوار کنگ بنت:
(چارُمی بَھر)
(ت)
تاکّار: تاکبنداں کار کنوک۔ صحافی
تاکّاری: صحافت
تاوان دِہ: تاوان دیوک
تاھُد دَرمان: درمان ءُ دارگ وارینگ ءِ وھد ءَ گشنت بزاں درمان کار کنات
تباھکاری: تباھی ، کاربیرانی
تَب زانت: ماھرنفسیات
تبزانتی: نفسیات
تَبکبندی: درجہ بندی
تَپچار: تاپ کچّ۔ ھما ازباب کہ تپ یا گرمی ءِ چارگ ءَ کارمرز بیت
تْرانکار: مذاکرات کار
تْرانکاری: مذاکرات
تَرّیں بانور: نوک سِیریں بانور۔ سَمبھتگیں جنین
تْرَبُز ورگ: سرپاد ورگ۔ ترپُونز ورگ
تُکشگ: واھگ دارگ۔ تُشکگ
تَگریچ: جُنزگ یا تَچگ ءِ ریچ۔ Tempo
تَلشپ: (تَلَشپیں سِنگ۔ سِنگ اِش تَلشپیں سرجَہ اَنت)
تَمبالُو: آپ ءِ بوتل
تُنجُم، تْرنجُم: پہ بد دُوائی گشنت (بیا ادا تُنجُم بی)
تَنِیچک: تَنکّیں پٗوش چوکہ پِیمّاز ءِ تَنیچک
تُو کنگ: لیب ءَ را اَدارُکی دارگ۔ (منا تُو اِنت)
تُو آپ ، تُو دْرنگ، تُو گار: تِلکاں پَبّی لیب ءَ تِلک ءِ جَنَگ ءِ وھد ءَ گشنت بزاں اگاں تِلک آپ ءَ بہ کپیت، جاگھے دْرنگ بہ بیت یا گار بہ بیت گُڑا لیب تُو اِنت۔
تٗولگ اَنگور: لِیلام بَلُک
تُولُو: ٹولو۔ ڈوکو
تیزپَھم: ھما کہ دمان ءَ دَربارت
تیزواد: سٗورتام
(روان اِنت)