“آزمانک” دیوال ” صبا دشتیاری”
“آزمانک” دیوال ” صبا دشتیاری”
گْونڈیں اسلم گوں وتی نازرُکیں دستاں ھما دیوال ءَ سمارگ ءَ ات کہ داں زیکیں روچ ءَ آئیءَ ندیستگ ات- دنیگا اے دیوال ءِ چُن ءُ ریکاں وت ءَ نہ کپتگ ات ءُ دوسالی اسلم ءِ نرمیں دست سماراں گوں لُڈگ ءَ ات-یا بلکیں پہ ھمے ھاترا کہ اے دیوال ھمنکر مُھر ءُ مھکم نہ ات انچو کہ ھما دیوال کہ کسان سالیں اسلم ءِ مات ءُ پت ءِ دلانی نیام ءَ چست بوتگ ات-
اسلم مُلور مُلور دیوال ءَ سیل کنگ ءَ ات-بلکین پہ اے ھاترا کہ آ دیوال ءِ دیما ھما چماّں شوھاز کنگ ءَ ات کہ مدام پرآئی ءَ بچکندگ ءَ بوتگ انت- یاھما دستاں کہ آئی ءَ گوں اشارھان مھر ءِ راھسراں رھادگ کنگ ءُ پہ سر ءُ سوج اتنت-اے گْونڈیں دستاں نہ اے دیوال لڈینت کت ءُ نہ دیوال ءِ آ کش ءَ وتی پت ءِ پرمھریں دیدوک دیست کت انت-
یک دمانے گوں ھیرانی وتی اے کش ءُ آ کش ئےِ چارت ءُ پدا پہ رنج ءُ درد لُنٹ ئےِ لونجان بوتنت-گوں ھکگ ءَ دو گرمیں گْونڈیں ارس آئی ءِ نرم ءُ نازرُکیں انارکانی سر ءَ شتور گپت انت ایشی ءَ پیش کہ آئی ءِ ھکگ چہ ھد ءَ بگوستین چہ آئی ءَ کمے دیر نشتگیں پیرک کہ چہ باز دیراں آئی ءِ جاور ءَ سیل کنگ ءَ ات، آتک ءُ وتی امبازاں زُرت ئےِ-گونڈوءِ اے پردردیں جاور ءَ آئی ءَ وتی دل ھم داشت نہ کت ءُ زھگانی وڑا اڑسک اڑسک گریوگ ءَ لگّت-دمانے ءَ رند آئی ءَ وتی ارساں کیلیں دیدگ چست کرت انت ءُ تازگیں دیوالے سیل کرت، ھمے ساھت ءَ ترانگانی لنجیں زرءَ ایرشت-
آئی ءِ لوگ ءَ کسان ءُ مزن گوں وتی کاراں مشگول اتاں-ٹہک ءُ کندگ ات- ساھتے ءَ رند آئی لوگبانک گلناز ءَ یک نیمگے توار جت ءُ گوں سُک سک ءَ ھال دیان ءَ گشت ئےِ:ریحانہ ءِ پت! لھتین مردم مئے لوگ ءَ آیگی انت-،،
“بِلے کہ بیاینت-مردم وَ مدام اد ءَ کاینت ءُ رونت-،،زاناں ساری ءَ مہمانانی آیگ ءِ وھد ءَ تو گوں من ءَ اے پیم سُک سک ءُ ھلوت کتگ؟-،،
حسن خان ءَ پہ مشکرائی وتی لوگی ءَ گشت-
“تو ھم عجبیں مردمے ءِ تو نزان ئے کہ اے ھلوت ءِ مانا چی انت-تئی تری زتک پہ وتی بچ ءِ سانگ ءَ پیداک انت تو وَ زان ئے کہ کسانی ءَ تو ریحانہ، شھمیر ءِ نام ءَ کتگ نوں نام ھدا ریحانہ ءُ شھمیر ھردوکانی وانگ سرجم بوتگ پمیشکا من ءُ زرناز ءَ ھو کتگ نی تئی سلاہ چی انت؟
“نگہبت! وھدیکہ تو ھو کتگ گڑا نی چہ من ءَ پرچا جست کن ئے پدا زرناز ءُ مارا چے پرکے ھست بِلّے کہ کیت ھُدا ئےِ بیار ایت-،،حسن ءَ پسو دات-
لھتے روچان پد زرناز گوں وتی لھتے سیاداں آتک لوگ ءَ ڈھل ءُ ڈکرانی توارچست بوت-مھلوک مُچ بوتنت ءُ پہ ھیر ءُ وشی ریحانہ ءُ شھمیر ءِ سانگ بوت-
دہ پانزدہ روچان پد زرناز ءَ لوٹ ات کہ پد ءَ برؤت بلے حسن خان ءَ گوں آئی ءَ وتی دل ءِ ھبر جنان ءَ گشت “بچار زرناز! من زاناں کہ ترا گوں ھلک ءُ کوہ ءَ مزنیں مھرے ھست ءُ مئے پیریں ھم ھمودا گور ءُ کل انت-
بلے مئے گیشتریں نزیکیں سیاد ھمد ءَ شالکوٹ ءَ آتکگ ءُ جاہمنند انت ءُ پدا شھمیر ءِ پت ءِ مرک ءَ رند تو ھم آنگو تھنائے-وتی یکیں جنکّ زینت تو گوں ھدا ءِ ھکم ءَ لوگ ءُ جاگہ کتگ ءُ آ ھم گوں وتی جود ءَ ھمد ءَ جاہمنند انت-تئی ھست ءُ نیست ھمے شھمیر انت ءُ باندا اگاں آئی ءَ نوکری یے رس ایت ھم ھمے شھر ءَ-تو نوں وت بگش کہ تئی ڈیھ ءُ وتن ءَ روگ زلوری انت؟ منی ھیال انت تو ھم لڈ ءُ بار بکن ءُ ھمد ءَ بیا،،
زرناز یکبرے وَ ھیران بوت ءُ پکرے ءَ کپت کہ حسن چے گشیت من وتی پیرینانی نشانی ءَ یل بدیاں ءُ پدا اے پیراں سری ءَ شھمیر ءِ پت ءِ قبر ءَ یلہ دیاں ءُ اد ءَ بیایان-گوں من چو نہ بیت-حسن خان ءَ ھچ پسّویے نہ دات ءُ ملک ءَ رھادگ بوت-
ادا شھمیر شالکوٹ ءَ نوکری ءَ لگّت- پدا پہ مستاگی دیگ ءَ وتی مات ءِ کرّا ملک ءَ شت ءُ پدا زرناز ءَ باریں وتی یکیں بچ ءِ کجام ھبر دل ءَ نشت کہ بنکی آتک ءُ شالکوٹ ءَ نشت-اد ءَ حسن ءِ مزنیں جاگہے ات-بلکیں اے جاگہ زرناز ءَ مات ءِ بھر ھم ھست ات کہ حسن خان ءِ پت ءِ گھار ات-
حسن ءَ پہ حق ءُ شرع ءَ وتی تری زتک ءَ آئی ءِ زمینءِ بھر دات-زرناز ءَ ملک ءَ وتی ڈگار ءِ چنڈے بھا کت ءُ ھمے ھبیلی ءَ پہ وت لوگ بست-
زرناز ءِ آیگ ءَ گوں گلناز ءَ گشئے پہ سکیں ساھتان دزگوھارے رست- وھدے چُکّ اسکولاں ءُ مستریں پہ نوکریاں شت انت گڑا پہ ساھت تیری ءُ وھد ءِ گوازینگ ءَ گلناز زرناز یک دگر ءِ شریدار اتنت ایشانی مھر ءُ گوھاری انچوش گیش بوت کہ ھمساہگاں پہ مثال ءُ درور ھر جاگہ ءَ ایشانی نام گپت-بلے چہ درستان وش تریں ساھت ھما اتنت کہ شھمیر سالونک بوت حسن خان ءَ گوں وتی کرد ءَ شھمیر اے مارگ ءَ نہ اشت کہ آئی ءَ پت نیست بلکہ سیر ءِ دعوت نامہ ءِ سر ءَ ھمے نبشتہ کنائینگ بوتگ ات کہ حسن خان ءِ بچءِ آروس انت- گلناز ءَ ھم ھمیش پیش داشت کہ آئی ءِ جنکّ ءِ ناں بلکیں بچ ءِ سیر انت ءُ شالکوٹ ءِ تھا اے یک عجبیں واقعہے ات کہ سالونک ءِ مات، بانور ءِ مات بوتگ ات ءُ بانور ءِ مات، سالونک ءِ مات ءُ تن اے ھد ءَ کہ ریحانہ، زرناز ءَ وتی لوگ ءَ جُل ءُ بشانگ ءَ کت ءُ حسن ءُ گلناز ءَ شھمیر پہ سیری منہ ءُ چار کل ءَ نادینگ ءَ آؤرت-سیر ءُ آروس ءِ اے مثال بلکیں شالکوٹ ءَ چدوساری ءَ گندگ نہ بیتگ ات-
شھمیر ءَ وتی طالبی ءِ زمانگ ءَ سیاست ءَ بھر زُرتگ ات ءُ پکر ءُ سوچ ءِ اندر ءَ راجی مارشت ءُ باھندان جاہ زُرتگ ات-آ راجی سیاست ءَ انچو دیما بوتگ ات کہ شاگرد تنظیمانی بازیں وت ماں وتی مڑوجنگ ءُ الم ءَ دزمان جنی یے کتگ ات ءُ تن اے ھدّ ءَ کہ یک جنگے ءِ تھا آئی ءِ پادتیرے ءَ ھم سُمب اتگ ات-
ریحانہ سرپدیں جنکے ات-آئی ءَ جنکانی کالج ءَ ونتگ ات ءُ گیشتر سیاست ءِ تھا ھدوناک نہ ات-مات ءَ آئی ءَ یک روایتی جنکے جوڑ کتگ ات ءُ دومی نیمگا آئی ءِ پت حسن خان ءِ انسان دوستی ءَ آئی ءِ دل ءِ تھا انسانی مھر ءُ احترام ءَ جاگہ داتگ ات-
سیر ءَ رند شھمیر ءُ ریحانہ ءِ زند پہ گیگ ءُ شری گوزگ ءَ ات شھمیر ءِ گیشتر وھد ڈن ءَ گوستگ ات ءُ لوگ ءَ آیگ ءِ وھد ءَ ریحانہ ءَ گوں اَنچیں شائستگی ءَ وشاتک کرتگ ات کہ آئی ءِ دل ءِ یک کنڈے ءَ پہ ریحانہ ءَ مھر ءُ دوستی ءِ مارشت ءَ جاہ گپتگ ات بلے آئی ءِ مردمی برتری ءِ احساس اے مھر ءَ کم نہ کتگ ات-ایشی ءِ ھواری ءَ کدی کدی آئی ءَ ریحانہ گوں اَنچیں شکی ئیں چماں چارتگ کہ ریحانہ بازیں کوشستان باوجود سرپد نہ بوتگ ھو! کدی کدی پہ چوشیں چارگ ءَ یک تُرسے آئی ءِ دل ءَ پیدا بیتگ ات-شھمیر ءِ چوشیں جاور ھما وھد ءَ بیتگ ات وھدیکہ آئی ءَ گوں وتی سنگتاں نندونیادے بہ کتیں-
ریحانہ چرے جاوراں بے سما وتی مرد ءُ وسوگ ءِ ھزمت ءِ کارگشادی ءَ گٹ ات-وسوگ ءَ چہ وتی دوھیں دیدگان گیش دوست بوتگ کہ آئی ءَ چہ وتی زینت ءَ ھم دیما تر زانتگ ات ءُ کدی کدی اگاں پہ کسانیں ھبرے ءَ شھمیر ءَ ریحانہ ھکّل داتگ گڑا پیر زال وتی نشار ءِ پلہ مرزی کنان ءَ وتی بچ بدورد کتگ ات-
چوناھا شھمیر سرکاری نوکرے ات بلے طالبانی سیاست ءِ تیلاں انچو تنچ اتگ ات کہ مدام طالبی ءِ زمانگ ءِ ترانگاں کپتگ ات-طالبانی سیاسی شروشور، کوکار ءُ جگّا ءَ مدام گون ات- آئی ءَ اے ھم ھیال نہ کتگ ات کہ آ سرکاری نوکر انت-
یکروچے کہ حسن خان ءَ آ سرپد کنگ ءِ کوشست کرت ئےِ گڑا آ زھر گپت ءُ گشت ئےِ “من ءَ اے نوکری ءِ پرواہ نیست نوکری چہ منی راجی سیاست ءَ دیما نہ انت ءُ تو… تو من ءَ پرچا چرے کار ءَ مکن کن ئے-من تئی نیتّ ءُ ارادہ ءَ شر زاناں-تو وتی راجی مردمانی پلہ مرزی کن ئے پمیشکا….
زرناز کہ اے وھد ءَ اوشتاتگ ات شھماتے شھمیر ءِ دیما پر ئےِ کشّت ءُ آئی ءِ ھبر ئےِ دپ ءَ جورکت حسن ءَ گوں زرناز ءَ گشت-گوھار!بِلّے ھرچی گشیت-ورنا انت-ھون ئےِ گرم انت- دیمترا وت سرپد بیت،،
زرناز ءَ وتی ارس سپا کنان ءَ گشت: نہ لالا! دنیگا اے ھما جاگہ ءَ نہ رس اتگ کہ گوں تو دو پہ دوئی بہ کنت- من ءَ تو شات نہ بئے-منی زند ءَ اے ترا سُبک کنگ ءِ گوہ ءَ نہ وارت،،
حسن خان ءَ دیست کہ شھمیر دنیگا زھر ءَ پُر انت کش ءَ شت ءُ وتی دست آئی ءِ کوپگ ءَ ایر کن ان ءَ گشت ئےِ :شھمیر! منی بچ تو شری ءَ زان ئے کہ سیاست ءُ زند ءِ باور ءَ منی پکر ءُ لیکہ چی انت-من ھچ ھما قوم پرستی ءَ نہ منّا کہ انسان ءَ چہ انسان ءَ جتا بکنت-یا انسان ءِ سیادی ءِ بنیاد نفرت ءُ کینگ ءَ جوڑ بکنت- شیخ سعدی ءَ گشتگ:
تو برای وصل کردن آمدی
نے برای فصل کردن آمدی
منی بچّ! تو….
ھبر دنیگا حسن ءِ دپ ءَ ات کہ شھمیر ءَ وتی کوپگ ءَ چہ پہ زھر آئی ءِ دست دیر چنڈ ات ءُ در آتک-
اے دراہیں روچ ءُ شھمیر گار اَت ءُ شپ ءِ نیم ءَ بیتواری ءَ لوگ ءَ پُترت- ریحانہ آئی ءِ ودار ءَ نندوک ات بلے آئی ءَ ھچ گپ نہ جت ءُ بیتوار ءَ وتی گنداں پُترت-
سھبءَ بے ناشتہ ءَ آفس ءَ شت-زرناز ءُ ریحانہ دوھیں پریشان اتنت-اے روچءَ ھم آ نان ءِ وھد ءَ لوگءَ نیاتک- شپ ءَ آتک گڑا زرناز واب ات-وھدے ریحانہ ءَ آ وشاتک کت گڑا مارت ئےِ کہ مرچی ءَ آئی شراب وارتگ-
ھمے روچان طالبان ھڑتال ءُ جگّا ءِ سلسلہ بنا کرتگ ات-
یکروچے گوں سھریں چماّں ءُ ٹپی ایں دست ءَ شھمیر لوگ ءَ آتک- ریحانہ ءِ جست کنگ ءَ گوں آئی ءَ پہ زھر ریحانہ ءُ آئی ءِ کُٹم ءَ زاہ دات ءُ گشت ئےِ کہ اے ھمائی ءِ راج ءِ بدیں کار انت کہ مرچی ارسی گیس ءِ شیلےءَ آئی ءِ دست ٹپی کتگ-ریحانہ، شھمیر ءِ اے رویہ ءِ باوجود ھاموش ات آئی ءَ اے نہ لوٹ ات کہ لوگ ءِ تہ ءَ مھر ءُ ایمنی ءِ جاگہ ءَ نفرت ءِ آس جمبور بہ بیت-آئی ءَ اے ھبر چہ وتی مات ءُ پت ءَ ھم چیر دات-
نوں وَ شھمیر ءَ چہ ریحانہ ءَ ھاموشی ءَ سوبے کٹ اتگ ات-آ وھدیکہ چہ جلسہ ءُ جلوساں واتر بوت ءُ آتک گڑا ریحانہ ءُ آئی ءِ راج ءِ مال بے ننگین زاہ اتنت-اے ھما دؤر ات کہ ریحانہ ءِ ماہ روچ اتنت ءُ ھما وھد ھم آتک کہ آئی ءَ بچّے آؤرت زرناز ءَ وتی مرد ءِ نام ءِ پد ءَ اے زھگ ءِ نام اسلم ایر کت-
اسلم ءِ پیدا بوگ ءَ رند گشئے شھمیر کمے روچاں رند سارت بیت ءُ کپت- نوں آ گیشتر ڈن ءَ ھم نہ شت-گوں ریحانہ ءَ گیشتر کارے نہ داشت بلے وتی بچ اسلم ءَ گوں شر لیب ئےِ کت بلکیں پہ اے ھاترا ءَ کہ اسلم مردین چک ءُ آئی وارث ات-بلے گونڈیں زھگ مھر ءِ ھما پُلّ انت کہ دودلاں پر وتا نزیک کنت- دنیگا اسلم سالے ءِ نہ ات کہ شھمیر ءِ پہ ریحانہ ءَ واب کپتگیں مھر ءَ پد ءَ جاہ جت ءُ آئی ءَ گوں ریحانہ ءَ نہ ایوکا گپّ ءُ رپ کت بلکیں پہ سیل ءُ سوداں ھم ھمراہ ئےِ کت-
لھتے ماھان رند راجی سیاست ءِ بازار یک برے پد ءَ گرم بوت ءُ جلسہ ءُ جلوساں وتی رنگ پیشدارگ شرو کت-شھمیر ءِ سنگتاں یکبرے پدا آئی ءِ زلورت کپت- پمیشکا کلوہ ءُ قاصداں تر ماں تر ات بلے اسلم ءِ مھر ءُ شھمیر ءِ پاد میھ کتگ اتنت بلے ایشی ءِ سنگت ھم سک سر اتنت- ءُ پدا شھمیر ءِ پیمن ساھگ ءُ سر مچارین راج دوست دگہ آیان کجا رس اتگ ات-پمیشکا آھان وتی دراہیں زور جت انت ءُ شھمیر نیٹ یکبرے پدا نعری نازی ءِ ھل ءُ گشان کپت-اے بری سیاست ءِ تب سک ترند ات-پرچا کہ حکومت ءَ یک اَنچیں فتنہے پاد کتگ ات کہ ھرکس مان ترتاّں کپت-لھتے پہ زانت ءُ لھتے پہ بے زانگ-دومی نیمگا “آئی ایس آئی” ءِ ایجنٹ ھم اے راج دوستانی سْرپاں گوں کپتگ اتنت پمیشکا کوکار ءُ جگا ءُ دمادم مست قلندریں بے نپ نامعقولیں ڈاہ ءُ شورے ءَ سر چست کتگ ات کہ سیت ءُ معقولیت ءِ ھچ دانکے ءَ اہمیت ءُ بستارے نیست ات-
شھمیر یکرندے پدا تمن دروگیں ریکانی دام ءِ چمگ ءَ کپت-بلے اے بری آ اے چمگ ءَ انچش کپت کہ گونڈیں اسلم ءِ پُلّیں بچکندگاں ھم آئی ءِ کینگ ءِ زراب نہ سْرامینت-
دومی نیمگا ڈاہ ءُ شور گیش بوان بوت-ھڑتال ءُ پھیہ جام ات_واہ ءُ کُوکار ات کینگ ءُ کست ءِ زھرگان یک برے کہ کلاشنکوفانی دپ پچ کتنت- گڑا گناہ گار ءُ بے گناہ ءِ پرک ءُ تپاوت پشت نہ کپت- وھدیکہ لھتے بے گناہانی لاش دستان تلام اتنت گڑا گشئے زاناں شھمیر ءِ جان ءَ را کسے ءَ آسے مان دات- آئی ءِ چمانی دیم ءَ دنیا ءِ دراہیں راستی بے مانا اتنت- بیدے ھمے تلامیں لاشانی ءُ ھمے گنوکی ءُ بے وتی ءِ دمان ءَ آئی ءَ یک فیصلہے کت-
پدا اشتاپ اشتاپ ءَ وتی لوگ ءَ سر بوت-لوگ ءَ پترگ ءِ شرط ءَ آئی ءَ وتی لوگبانک ریحانہ ءِ دست گپت ءُ کشاّن ئےِ کت ءُ آؤرت مات ءُ پت ءِ کرّا ئےِ دؤر دات-پدا تچان بیت ءُ شت-واتر بیگ ءِ وھد ءَ ریک،چُن، بلاک ءُ استائے گون اتنت-مات ءِ مکن کنگ ءِ ابید آئی ءَ ھیبلی ءِ نیامجی ءَ بُرزیں دیوالے چست کت-
حسن خان ءِ یادانی زر ءِ چولان تم کت آئی ءَ وتی امبازاں گپتگیں گونڈیں اسلم ءِ نیمگا چارت کہ واب کپتگ ات-بلے آ گوں وتی نازرکیں ناخناں نرمیں دیوال ءَ لُڑینگ ءَ ات-
ماھتاک آساپ دسمبر 1993