مروچی نمدیءُ نمدی نویسیءِ میاں استمانی روچ انت۔ چوناہا اے روچ آسٹریلیا ءِ نبشتہ کار “رچرڈ سمپکن” 2014ءَ ایر کتگءُ دنیاءِ تہا منگ بیتءُ اے روچ بزاں 1 ستمبرءَ اے روچ ھمک سال دارگ بیت۔ رچرڈ سمپکنءَ چیزئے لیٹر نبشتہ کتگءُ آ مردماں ایشیءَ را یک لیجنڈ ئے سرپد بوتگ انت آیانی ھمے ھیال بوتگ کہ اے یک لیجنڈ ئے پرئے ھاترا 90ءِ دھکءَ نبشتہ سرجمیں نمدیانی نامءَ وتی آزمانکی کتابءِ نام “آسٹریلین لیجنڈز” ایر کرتگءُ 2005ءَ اے کتاب چھاپءُ شنگ بوتگ۔اے روچ نو ھمک سال ایر کنگ بہ بیت کہ نمدی ءِ بستار انگت جہانءَ ھلاس مہ بیت ءُ نہ بوتگ ھم ھمک روچ ھزارانی ھسابءَ نمدی نبشتہ کنگ بیتءُ میلءُ ای میل کنگ بوگءَ انت۔روتاک ءُ اخبارءَ ھوار تاکءُ تاکبندانی تہا نمدیءِ ارزشت انت است انت بیا کمے ایشیءِ راجدپتر ءِ سرا چمے شانک دیاں۔

انگریزی ادبءِ تہا نمدی نویسیءِ بندات پانزدہمی کرنءَ بوتگ۔جمیز ہالءَ یورپءِ نمدی نویسیءِ ازمءِ استاد گشگ بیت

“جمیز ہالءَ یورپءَ نمدی نبیسیءِ ازمءِ بنگیجکار گشگ بیت۔اے ردءَ ولیم کوپر،گرے فاس،چارلس یمپ،جان کیٹس،شیلے ءُ لارڈ بائرن ءِ نمدی ھم دیمءَ اتکگ اَنت”(افتخار/داد،تاکدیم15درکسہی لبزانک)

۔رومءَ سسروءِ نمدی دست کپتگ انتءُ عربانی گورا ھم نمدیانی یک شریں درچے دست کپیتءُ ھبدمی کرنءَ رومءِ مردمانی کوہنیں نمدی انگریزیءَ رجانک کنگ ءُ دیم ءَ آرگ بوتگ انت اے تکءَ گیشتر گپ ءُ تران بوت کنت۔

بلوچی نمدیانی سرءُ بُن در گیجگءُ پولگ بنا کنگ بہ بیت داں اے نبشتانک سک مزن بیت بلے اے گپ باز مردم نو سرپد انت کہ تاج بی بی ءِ نمدیءَ چہ بلوچی نمدیانی سرءُ بن درگیجگ بیت کہ اے نمدی فروری 1953ءَ اومانءَ چھاپءُ شنگ بوتگ۔ایشیءَ ابید ندکارءَ کہ سید ھاشمی اکیڈمیءِ تاکبند ندکارءَ چھاپءُ شنگ بوتگ انت کہ اے نمدی 1950ءَ چھاپءُ شنگ بوتگ انت ایشانی سرا پٹءُ پول ءَ پکار انت۔ بلوچیءَ داں مروچی چار کتاب چھاپءُ شنگ بوتگ سید نمدی جنوری1993ءَ سیدہاشمی اکیڈمی کراچیءَ چھاپءُ شنگ کتگ،دومی کتاب صبادَشْتیاری ءِ نمدیانی دروت 2005ءَ سید ریفرنس کتابجاہ کراچی ءَ چھاپءُ شنگ کتگءُ سیمی کتاب میرگُل خان نصیرءِ گل خان نصیرءِ نمدی 2015ءَ گل نصیر چیئر جامعہ بلوچستان کوئٹہءَ چھاپءُ شنگ کتگ۔چارمی کتاب عابد آسکانیءِ کتاب دُریں نمدی بھارگاہ چھاپءُ شنگکارءِ نیمگءَ 2019ءَ چھاپءُ شنگ بوتگ۔

دنیاءِ تہا بازیں کتاب است انت کہ آیانی نام گوں نمدیءَ بندوک انت ءُ سک نامدار بوتگ انت۔سِیم ھیریسءِ کتابLetter to a Christian Nation،

“letter to a child never born”

کہ اے کتاب Oriana fallaciءَ نبشتہ کتگ سک نامدار انت۔ایشیءَ ابید گارشیا مارکیزءِ نامی ایں کتاب کرنلءَ کس کاگد نبشتہ نہ کنت،Letters to a Young Poet کہ اے کتاب Rainer Maria Rilkeءَ نبشتہ کتگ،مظرالسلامءِ کتاب دوپ میں پوسٹ کی ہوئی خط ءُ بلوچی ءَ منیر احمد بادینیءِ کتاب منی نمدیاں بُن دئے ءِ نامءَ چھاپءُ شنگ بوتگ۔دگہ ھم نامداریں کتاب است کہ نمدیاںءُ بندوکیں کتاب انت آیانی نام اے ردءَ زورگ بنت۔

بلوچی نمدیانی سرا منی کتابے کہ انگت پٹءُ پول برجم انت کہ آئیءِ تہا بازیں نامداریں ادیبانی نمدی انت کہ جتا جتا مہتاکءُ تاکبنداں چھاپءُ شنگ بوتگ انت ھما نمدیانی چیزئے رنگ شمارا گوں دلگوش کنگی انتءُ اے نمدیانی سرا منی بنگیجی نبشتانک انت کہ سرجم نہ انت دیمترءَ تاکبندئےءَ سرجمءَ شنگ بیت شما اودءَ آئیءَ ونت کرت کنیں۔

عطاشاد ءِ شاعری ءِ سرا بازیں مردماں ایرد گرگءِ ھمراہیءَ آئیءِ شعری کتہ کاریءَ ساڑاتگ ھمے درگتءَ بْیا نعمت اللہ گچکی ءِ نمدیءِ ٹکرے سیل کناں۔

“اے رندی اولس زیبا انت۔عطا ءِ ساہ کندن (آ وت ساہ کندن مگند انت )نمیران انت۔”

دیمترءَ کریم ءِ شرگداری ءِ سرا تران کنگءَ نمدیءَ نویست۔

“کریمءَ ہر کس ءَ بگشتین بلے سردار ءَ مگشتیں اگن کریم شعرءِ کچ و کیلءَ نہ زانت گڈا کئے زانت”

( نعمت اللہ گچکی تاکدیم46، اولس جولائی 1968)

عطاشاد ءِ ساکندءِ سرا باز گپ بوتگ کہ اے وت مزنیں سرھالے بوت کنت۔ بلوچی نمدیانی ترا انچیں تران رسیت داں لس وانوکے ایشاں بوانیت داں ابکہ بیت کہ مئے مزن نامیں زانت کارءَ آزات شاعریءُ جدیدیتءِ سرا نہ وشی درشان کتگ۔بْیا اے درگت نمدی ئے سیل کنیں۔

یلانی دیوانءِ تہا واجہ عطاءِ پھلانی حشکیں پن گشگءَ آزات شاعری ایت بلے اگہ چماں پچ بکنے او بچار ے چہ درستیں راہ و رہبنداں ہم آزات انت پن المءَ آ پُلءِ حشکیں تاک انت پھلانی حشکیں پن نہ انت شاعری اشیءَ نگشنت کہ پہ شعرءِ پربندگءَ مردم زبانءِ جندءَ گوش و پونز بکنت۔(اولس فروری 1963تاکدیم40 مراد ساحر)

مراد ساحرءَ عطاشاد ءِ آزات شاعریءِ سرا ایراد گپتگءُ کہ بلوچی شاعری وت آزات انت آئیءَ انگریز ءِ آزات شاعریءِ بے راہبندیءِ ارجان مہ کنت۔دل گریتءُ شپ ناری سرا ھم مراد ساحرءَ نگد کتگءُ گشتگ کہ اے شاعری مارا بے ادبیءُ بے راہبندی ءِ نیمگءَ بارت۔اے نمدیءَ دیمتری نبشتانک ءِ تہا ھوار کناں۔چوناہا چارگ بہ بیت مروچی ھم اے رنگیں گپ مئے لبزانتانی گورا است انت کہ جدیدیت مئے زبانءَ گوشءُ پونز کنگ ءَ انت اسلءَ اے جدید شاعریءَ نہ پہمگءِ ردءَ گپ درجنی کنگءَ انت چیزئے نوک بیت وت آئیءِ سرا مردمانی بدیں نگاہ بنت بْیا غوص بخش صابرءِ نمدیءَ چاراں کہ آئیءَ شرگداری ءِ سرا چونیں ایراد گپتگءُ حکیم بلوچءِ شرگداری ءَ چونیں چیزے لیکیتگ ءُ نمدی ءِ تہا چے نبشتہ کتگ

“واجہ عبدالحکیم ءِ نگدکاری ءَ منی سَر پر نہ بوت۔کمیں کتابَت و طباعت ءِ سببءَ و کمیں واجہ کارءِ بُرزیں حیالاں نزانیں بلوچ شہ نویس کہ قلمءَ دستءَ کنت۔چہ ایشیاءِ ادبی گنجءَ پچے یک برہ سرگوز کنت و یورپءَ رسیت بزان تانکہ نبشتانک ءَ شیلے،روسو،نطشے ، ژولان،گورکی و ہمے پیمیں درآمدانی نام میاینت سْیاہگ تام دار نہ بیت؟مزن نامیں ایشیا چہ ادبءَ ہچش ہورک و کنگال انت؟ یا اے ہم یک نادراہی ءِ کہ ہر وھد چو اسرار ءَ گوما لگتہ” (غوص بخش صابراولس،مارچ،1964)

چوناہا گپ ھما انت کہ مردمے ءِ وانگءِ شہار کم بہ بیت ءُ پہمگءِ شہارءَ کم تر بہ بیت داں آ اے رنگیں تران کنت۔بلے بْیا شرگداریءَ را یک ساچشتکاریءُ کتہ کاری ئے سرپد بوانءَ اکبر بارک زئی وتی نمدیءَ لس وانوکءِ دیمءَ کاریت

“حکیم جانءِ شرگداری منءَ سک دوست بوت واجہءَ اشیءِ سرءَ سک مہنت کُتگ شرگداری ءِ سرا چیزے نبشتہ کنگ پول سلاتءَ گوازینگ ءِ برابرنت۔شاباش انت واجہ ءِ توکلءَ کہ ائ پول سلاتءَ گوازینگ ءِ دلی کتگ بے شک بے شرگداری ءَ ادب بے ادبیءِ راھانی سرا گاماں ایر کنت شرگداری ہنچو کہ واجہءَ گشتگ ارزانیں کارے نہ انت پریشی ءَ ھون جو شینگی بیت پرچیکہ شرگداری وت یک(creative)کارے بلے مستریں گپ شرگداری ءِ جند نہ انت شرگداری ءِ ھیات بکشیں conceptionاِنت شرگداری ءِ راھبند (principles)باید انت سیلم(healthy)و راست گومیں (positive)ببنت۔اگہ نان آ ادب و زندءِ راہبری ءِ لائک نبیت۔اکبربارک زئی،مئی 1964اولس تاکدیم،37)

اے نمدیءِ وانگءَ پدا مردمے اکبرباریک زئیءِ شرگدری ءِ لیکہ ءِ درجنگءَ ارزانی ماریتءُ گشت کنت کجام شرگداریءِ دابستانءِ منوگرے بوتگ۔

بلوچی نمدیانی تہا علمءُ زانتءُ زبان زانتی ءِ تکءَ بازیں ترانے گندگءَ کیت بْیا عبدالصمد امیریءِ نمدیءَ دلگوش کنیں۔

“بلوچیءِ ورنائیں زبان دوستاں من یک ہبرے ءِ نیمگءَ دلگوش کناں آ مئے زبانءِ غیر ادبی یا کہ عامیانہ (slang)ءِ کارمرز زانت۔مئے نوکیں قلم کارانی نبشتہ گیشتر ہمے رنگا انت کہ آ نہاں ما ادبی گوشت نہ کنیں اے نبشتکانی خیال پہک ءَ انگریزی یا اردو انت وانوک رسگا اندازہ کنت کہ نبشتہ کنوک ءَ دگہ زبانے ءَ فکر جتہ و ہما گپ نقش کتگ انت گوشیکہ تحت الفظی ترجمہ انت” امیری فروری 1963اولس تاکدیم 37)

اے نمدیانی سرا ھرچ وڑا تران کنگ بہ بیت شرگداری ءِ لیکہ بہ بیت یا ادبی راجدپتر ءِ شوھاز بہ بیت ھمک سرھالءِ سرا ترا نمدی دست کپیت کہ پٹءُ پول ایشانی سرا برجم انت داں ایشاں کتابی رنگءَ دیمءَ میاراں ایشانی سرا سَر سری تران ھامگ بنت

پیرجان نعیم

یک ستمبر 23

سوردو پنجگور