*تُمپ گوں ھَشیمیں گواتگِراں*۔ بیست ءُ سیمی بھر
*تُمپ گوں ھَشیمیں گواتگِراں*
*سفرنامہ۔۔۔۔۔اسحاق رحیم*
*بیست ءُ سیمی بَھر*
مارا تُمپ ءِ کلات چارگی اَت بلے من ءَ سنگتاں گوشت کہ کلات ءَ فوج نشتگ اودا کس ءَ نزیک بئیگ نئیل اَنت۔۔۔ھَیر ما لاچار دگہ چے کُت کنیں ما چہ دیر ءَ کلات ءِ ندارگ کُت۔ کلات ءِ سربر ءَ پاکستان ءِ سبزیں بیرک بندوک اَت چہ بیرک ءَ انچوش دار ات کہ گوش ئے زاناں نوک گپتگیں کلاتے واجہاں دستیگ کُتگ۔۔۔۔۔دنیا ءِ دگہ مُلکاں چشیں کلات ءُ دمب وتی آثار قدیمہ ءِ بہر کُتگ اَنت چہ جہان ءِ کُنڈ کُنڈ ءَ مہلوک آھانی چارگ ءَ کاینت بلے بژن کہ ما وتی تاریخی چیدگاں وت ھم دیست نہ کنیں۔۔۔۔
دازن:
ما تُمپ ءِ سیل ءُ ندارگے ءَ پد چہ تُمپ ءِ بازار ءَ در کپت ءُ پہ مند ءَ روان بیتیں۔ تُمپ ءِ بازار ءِ روکپتی نیمگ ءَ دازن ءِ میتگ اِنت۔ اے میتگ ءِ نام ءَ چہ زاھر اِنت کہ اے میتگ ءَ داز بزاں پیشّ باز بوتگ پمیشکہ اے میتگ ءِ نام “دازن” ءَ نام کپتگ۔ گوش اَنت کہ زمانگاں کسے اگاں تمپ ءِ کلات ءِ سرا اوشتاتگ گڈا چہ اودا ھرکس ءَ دیست کتگ اے زمین ءَ سرجم ءَ داز بیتگ۔۔۔۔
دازن کَور ءِ سرا آبادیں میتگے ادا ھم چہ زمانگاں مردم نشتگ ءُ آباد اَنت اے وھدی دازن ءِ بازار مزن بیتگ ءُ رودراتکی نیمگ ءَ اتکگ گوں تُمپ ءِ بازار ءَ ھور اِنت۔۔۔۔۔ ادا کساس 400 لوگ ءَ برز مردم نندوک اَنت۔۔۔دازن ءِ میتگ ءَ پہ بچکاں ھائی اسکول ءُ پہ جنکاں مڈل اسکول ءَ دانکہ وانگ ھست۔۔۔۔۔اے میتگ ءِ مردماں ھم گوں لبزانک ءَ نزیکی ھست ادا زمانگے دازن لبزانکی مجلس نامیں ادارھے ھم بیتگ۔ اے ادارہ ءَ برے برے جُمّوانی شپ ءَ لبزانکی دیوان ھم کُتگ۔چہ اے میتگ ءَ امان ھمدرد کوھنیں نبشتہ کارے کہ مرچاں نشہ ءِ ارجان اِنت چہ امان ءَ ابید جمال عبدالناصر دازنی،مسلم یعقوب ءُ فدا زھیر ھم بلوچی جوانیں ساچشت کار ءُ ھمراہ اَنت۔۔۔۔لیاقت دازنی ھم ساز ءُ زیمر ءِ پِڑ ءَ ھور اِنت ءُ گشندھی کنت۔۔۔۔
دازن ءِ نندوکیں مردم رئیس،درزادگ،رند، آسکانی ءُ گچکی ٹَکّ ءِمردم اَنت۔۔۔۔۔
دازن ءِ آبادی ءِ کوھنی ءِ اندازگ ءَ ما چہ کوھنیں بلوچی بتلے ءَ جت کنیں کہ اے بتل باز نام کپتگ۔ آ بتل چوش اِنت۔
“ڈئینجاں ڈئینجاں کہ دازن ءِ جُو اِنت”
اے بتل ءِ پُژدری کِسّہ ءِ بارو ءَ گوش اَنت کہ دازنی مردے یک شپے گوں سنگتے ءِ ھمرائی ءَ شِکار ءَ شُت۔شپ کہ پُلّ اِت چِرّتاں چِری چِری کُت۔اے مرد پیسرا شپاں جنگل ءُ گیاباناں مساپر نہ بیتگ اَت پمیشکہ چہ شِکاری ءَ جُست ئے کُت ” اے چی اَنت توار کن اَت؟”
شکاری ءَ پَسّہ دات۔
“اے چِرتّ اَنت ءُ چَتّار اَنت
اے مَمّ اَنت ءُ ھپتار اَنت
ترا ور اَنت من ءَ چار اَنت
گوں اے گالانی اِشکنگ ءَ مرد بیمّ کپت گوں شکاری ءَ گوشت ئے۔ من ءَ ھر ڈول کن ئے چہ چداں بہ کَشّ۔
شکاری ءَ گوشت” من شکار ءَ اتکگ آں ءُ سرجمیں شپ ھمداناں ترا روگی اِنت تو برو”
مرد ءَ سکّ تُرسگ اَت لاچار بیت شکاری ءَ لبّ ءُ ملام پرمات ئے شکاری رازیگ بیت۔
مرد ءَ گوں شکاری ءَ دگہ دزبندی یے ھم کُت کہ من ءَ ھر ءَ سوار کن ءُ منی چمّاں بہ بند داں میتگ نہ رس ایت منی چمّ بِلّے کہ بستگ اَنت۔
شکاری ءَ مرد ءِ گوشگ ءِ پدا انچوش کُت مرد ءِ چم بست اَنت ءُ ھر ءَ سوار کُت ءُ راہ گپت۔مرد راہ ءَ ھرجاہ جُست کنان اَت ءُ شکاری آئی ءَ جاھاں گوشان اَت کہ ما کُج ءَ رستگ اِنت۔یک وھدے آ دازن ءِ جُوّ ءَ رس اِت انت آپ ءِ توار ءِ اشکنگ ءَ گوں مرد ءَ شکاری جست کُت جاہ کُجام اِنت ؟
شکاری ءَ گوشت دازن ءِ جُوّ اِنت۔
گوں اے گپّ ءِ اشکنگ ءَ مرد گل ءَ بال بیت ءُ تُرْند ترند ءَ پہ شئیر گوشان بیت۔
“ڈئینجاں ڈئینجاں کہ دازن ءِ جُوّ اِنت”
چہ اے بتل ءَ ابید مُلا فاضل ءُ مُلّا بوھیر ءِ زمانگ ءِ یک واقعاتے ءَ ھم مارا دازن ءِ نام گِندگ بیت۔ اے واقعات ءَ فقیر شاد درْپشوکیں سُھیل ءِ تہا چوش نبشتہ کنت۔
“یک رندے مُلّا فاضل گرم ءُ جَلے پہ دست آنجگے ءِ ھاتر ءَ ماں ڈیمبری کِرّے ءَ نند ایت ءُ وتی بَڈّ ءِ چادر(شدّہ ءُ بِرّ) ءَ چار تَل کنت ءُ سر ءِ توک ءَ ایر کنت۔
نہ کن ئے کہ چہ آ دیم ءَ مُلّا بوھیر ءُ آئی ءِ زامات گوں اُشترے ءَ پیداک اَنت۔ فاضل آھاں نہ گِند ایت بلے آ فاضل ءَ را گِند اَنت کہ دست آنجگے ءِ سرا نشتگ۔ نوں مُلّا بوھیر گوں وتی زامات ءَ گوش ایت کہ مرچی پہ بے واری مُلّا فاضل شرّ مئے دست ءَ کپتگ۔
زامات گوں آئی ءَ گوش ایت ناکو بیزار ئے کن۔ اے مرد فاضل اِنت تو ھرچے بُگُش ئے آ تئی جواب ءَ ترا نہ دنت من زاناں کہ آ جواب ءَ من ءَ ترّین ایت۔ پہ ھدا چار ءُ من ءَ اشی ءِ دست ءَ شِرّ ءُ مُردار مہ کنائین۔
مُلّا بوھیر وتی زامات ءِ گپّ ءَ گوش نہ دار ایت انچوشکہ مُلّا فاضل ءِ جُتکی ءَ کاینت۔ مُلّا بوھیر شاکارگے جنت ءُ آئی ءَ چوش گوش ایت۔
میر ءَ گپتگ ڈیمبری کِرّے
سربِر ءَ ایر اِنت شَدّہ ءُ بِرّے
چیرگ ءَ پیداک اِنت دگہ سِرّے
گوں ھمے گپّانی اشکنگ ءَ مُلّا فاضل چار ایت داں اے مُلّا بوھیر ءُ آئی ءِ زامات اَنت ءُ اے گپّ من ءَ بوھیر ءَ گوشت اَنت۔ انچو گوں پادآھگ ءِ شرت ءَ دیم ءَ گوں ھمایاں کنت ءُ آھانی پَسّو ءَ چوش دنت۔
شما دو اِت اولاک شُمے ھِرّے
دازن ءِ بازار ءَ بہ جنت چِرّے
پرما وتی زامات ءَ بہ دنت تِرّے
گوں ھمے پَسّو ءِ اشکنگ ءَ مُلّا بوھیر ءِ زامات گوش ایت من ترا نہ گشت کہ اشی ءَ بِلّ ءِ گون ئے مہ جن کہ اے ترا ھِچّ نہ گوش ایت ءُ بیر ءَ من ءَ ترّین ایت ءُ من ءَ شِرّ کنت۔
نوں مُلّا بوھیر وتی زامات ءَ را تسّلہ دنت ءُ گوش ایت کہ فاضل ءِ گپّاں دل ءَ میار ءُ بد مہ بر آ تئی پیریں ناکو اِنت۔
(فقیرشاد،درپشوکیں سُھیل 2002 )
(روان اِنت)