شھاب اکرم ءِ نبشانک : مبارک قاضی ءُ ازم ءِ تقاضا
مبارک قاضی ءُ ازم ءِ تقاضا
نبشتہ کار: شھاب اکرم
انوگیں دنیا ءَ لبزانکی پڑا اے گپّ اہم انت کہ کسّے ءَ کہ چیزے نبشتہ کتگ آ چے نبشتہ کتگ۔ مطلب تچک انت انوگیں لبزانک اے چیز ءَ نہ چاریت کہ کئیا نبشتہ کتگ بلکیں چے نبشتہ کتگ۔ چش ہم بوت کنت کہ یک ازگاریں مردمے نیزگاری ءِ بابت ءَ انچیں شعرے یا آزمانکے نبشتہ بکنت کہ مردم اجّکہ بہ بیت
1967 ءِ دھک ءَ فرنچ لبزانکی نگدکار رولاں بارتھ ءَ یک نبشتانکے نبشتہ کتگ ات کہ اے نبشتانک ءَ لبزانک ءِ توکا مزنیں بدلی یے آؤرت۔ آئی ءِ نبشتانک ءِ سرھال ات، ” نبشتہ کار ءِ مرگ”۔ سرجمیں نبشتانک ءِ توکا بارتھ ہمے چیز ءِ سرا زور دنت کہ اگں ما نبشتہ کار ءِ زندنامہ ءُ آئی ءِ جند ءَ گوں آئی ءِ ساچشت ءَ ھوار بکناں ءُ بواناں یا آئی ءِ سرا نبشتہ بکناں گڑا اے گوں ساچشت ءَ زورآوری یے بیت۔
جاگھے بارتھ نبشتہ کنت:
To give a text an Author is to impose a limit on that text, to furnish it with a final signified, to close the writing.”
بارتھ ہمے گشیت کہ وھدئے تو گشت نبشتہ کار اے پیم ءُ آ پیم انت پمشکہ ساچشت چش انت گڑا اشی ءِ مطلب ہمیش انت کہ ساچشت ءَ را بندیگ کنگ ءَ ات چشکہ ساچشت ءِ جند وت چندیں لبز انت ءُ لبز زبان انت ءُ زبان بیرگ ءَ آزاد انت۔ تو زبان ءَ را خیال ءِ دائرہ ءَ بندیگ کت نہ کن ئے۔
بارتھ گشیت لبز یا ( text) ءِ جند ءِ سک باز جہت یا ( Dimensions) بنت ءُ اگں تو ٹکسٹ ءَ را ایوک یک سگنیفائیڈے ( signified) ءَ گوں بندوک بکن ئے گڑا بزاں تو ٹکسٹ ءَ را کُشگائے۔
اسل ءَ مرچیگیں لبزانک وانوک ءِ بستار ءَ سک برز کنت ءُ یکّیں ساعت ءَ چش ہم نہ انت کہ نبشتہ کار ءِ بستار ءَ جھل جنت بلکیں آ نبشتہ کار ءَ آجو کنت۔ ہمے آجوئی ساچشت ءِ پراہ ءُ شاھگانی ءِ مانزمان انت۔
ہمے نبشتانک ءِ توکا بارتھ گوں اختصار ءَ نبشتہ کنت:
The birth of the reader must be at the cost of the death of the Author.”
ہمے پیما دگہ یک فرنچ نبشتہ کارے مشل فوکو وتی کتاب علم ءِ آثار ( the archeology of knowledge) ءِ توکا نبشتہ کنت کہ توئے وانوک اے امیت ءَ مدار کہ من ئے فوکو وتی ہرچ کتاب ءَ یک کرار ءُ یک ھساب بباں۔ بوت کنت من وھد ءِ ہمرائی ءَ بدل بوتاں۔ بوت کنت منی مرچیگیں گپّ باندات مٹ بہ بنت۔ اے ہم بوت کنت من باندات کہ نبشتہ بکناں ہمے نبشتہ منی زیک ءِ نبشتھانی چپ بہ بنت۔ آئی ءِ مراد گشگ ءِ ہمیش انت کہ شما وانوک چہ نبشتہ کار ءَ امیت مدار ات کہ آ ہما پیم نبشتہ بکنت کہ وانوک لوٹیت۔ آ علم ءَ را گوں فکر ءِ constant بوھگ ءَ چیلینچ کنت۔ بوت کنت من کہ شعرے مرچی ہمے موضوع ءِ سرا نبشتہ بکناں باندا مہ کناں ءُ بوت کنت من وھد ءِ ہمرائی ءَ وتی درشان ءِ فکری داب ءَ مٹ بکناں۔ فوکو باز وشیں گپّے نبشتہ کنت۔
I am no doubt not the only one who writes in order to have no face. Do not ask who I am and do not ask me to remain the same: leave it to our bureaucrats and our police to see that our papers are in order. At least spare us their morality when we write.
نبشتہ کار ءَ بایدیں گیشّینتگیں گوناپے یا رنگے مہ بیت۔ بایدیں نبشتہ کار دگابازے بہ بیت۔ ترا دست مہ دنت۔ ترا لئیب بداریت ءُ ابّکہ بکنت۔ ما نبشتہ کار ءَ را چاگردی اخلاقیات ءَ چہ آجو بکناں۔ ازم ءَ را کہ اخلاق بیت گڑا ازم ازمے نہ مانیت بس کرافٹے جوڈ بیت۔
مبارک قاضی ءِ شاعری ءِ سرا اگں کسے نبشتہ کنت گڑا بایدیں آ یکبرے مبارک قاضی ءِ نبشتہ کتگیں ٹکسٹاں بوانیت ءُ مبارک قاضی ءِ شخصیت ءَ بےخیال بکنت۔ اے پیم نگد ءِ کساس ءُ کیلو وشتر گیشّ انت۔ اگں ما قاضی ءِ پرسنل زندگی ءَ گوں آئی ءِ ازم ءَ ھور ءُ تور بکنیں گڑا اے گوں آئی ءِ ازم ءَ شرے کارے نہ بیت۔ بوت کنت قاضی ءَ کہ ہرچیزے نبشتہ کتہ آئی ءِ یک چاگردی پشدرے بہ بیت بلئے وھدئے ہمے چاگردی پشدر کہ دیما کئیت گڑا قاضی ءِ شعرانی توکا امکاناتانی در پہ مجّتی بند بیت۔ ءُ من نہ لوٹاں قاضی ءِ ازم دزگیر کنگ بہ بیت۔ من لوٹاں قاضی ءِ ازم دست مہ دنت۔ مردم پہ شوھاز دم بہ برنت بلئے ازم دست مہ دنت۔
من نگدکارے نہ آں۔ بلئے من ءَ ٹکسٹ ءِ close reading کناں ءُ مدام آئی ءِ اندری موسم ءِ بابت ءَ جیڑاں۔ من اے دوئیں دانکاں پمشکہ نبشتہ کنگایاں کہ من قاضی ءِ گورا انچیں شعر دیستگ کہ آئی ءَ گوں قاضی ءِ ہمروچیگیں زندگی ءَ ہچ کار نیست۔ اے چیز قاضی ءِ شاعری ءِ شاھگانی ءَ پَدّر کنت۔
مثال ءِ ھبر ءَ قاضی ءِ یک شعرے۔
سُھب ءَ وھدئے میتگ ءِ مُلا کہ بانگ دنت
من مرتگیں کروس ءِ وتی ترانگ ءَ کپاں۔
قاضی ءَ منی دل ءَ کروس ءَ گوں اے محبت و شوق نہ بوتگ کہ منی دوست ءُ استاد ارشاد پرواز ءَ است انت۔ برے برے من جیڑاں کہ اے شعر بایدیں ارشاد ءَ نبشتہ بُکتیں۔ بلئے قاضی ءِ وتی ازم ءِ شھار انت کہ قاضی ہما موضوع ءِ سرا ہم بےدرور نبشتہ کنت کہ قاضی ءَ گوں آ موضوع ءَ داخلی سیادی نیست۔ ہمے ازم انت۔ ہمے نبشتہ کار ءِ کمال انت۔
قاضی بلوچی لبزانک ءِ باز اہمیں شاعرے۔ قاضی ءِ کِرّا شر ءُ نزور ہر پیمیں شعر درکئیت۔ یکبرے بایدیں ہمے چیز گیشّینگ بہ بیت قاضی کجام سبک ءِ شاعر انت۔ سبکء اصفھانی، سبک خراسانی، سبک عربی یا ” سبکء بلوچی”۔ دگہ یکّ چیزے ایش انت کہ قاضی ءَ گوں اگں کسے منیر ءَ compare کنت ءُ قاضی ءِ ازم ءَ کچ ءُ کساس کنت گڑا آ باز رد کنت۔ منیر یک جتائیں موسم ءُ سبک ءِ شاعرے ءُ قاضی جتا۔ شاعری ءِ توکا ہمے تقابلی نگد یک سکّیں گرانیں کارے۔ اشی ءَ نبشتہ کار بایدیں گوں ذمہ داری ءُ علمی ھساب ءَ بکنت ءُ خیال بداریت کہ گوں ساچشت ءَ ناانصافی مہ کنت۔
گڈسرا قاضی ءِ شعرے بس نبشتہ کناں
دو چراگءِ اُف کنگ ازمے نہ ات
بہہ ھما انت روچ ءِ بالاد ءَ کشیت
قاضی ءِ ہمے شعر قاضی ءِ ازم ءِ کمال انت۔
شھاب اکرم۔