عبداللہ ثناؔء۔ نبشتہ کار: گُلزار گچکی
عبداللہ ثناؔء
گلزار گچکی
20 اگست 2020 ءِروچ اَت۔منءُ اسحاق خاموشؔ ڈپٹی کمشنر کیچ زیشانؔ سکندر ءِ داوَتءَتربتءَ سربوتگ اِتیں کہ دومی روچءَ تربت یونیورسٹیءَ برجم بوؤکیں ’’کیچ فیسٹیول‘‘ءَ بھرزوریں۔سُھبءِ اَداریازدہ(۱۱)بوتگ اَت ، ما اولاک ءَ جمّاز شھرءِشھدگءَدیم پہ بازارءَ رھاد گ اِتیں۔ اسحاق خاموشؔءَ عبداللہ ثناؔءکال کت کہ،’’ باندءَ یونیورسٹیءَ زیملی مجلسے سمبھ اینگ بیت۔ بیا بھربُزور، ماتئی وداریگیں۔ تئی ھاترکنگ بیت۔‘‘
ماگوں قدیرؔ لقمانءَ، کہ مراگشءِ پیشوک اَت، پیسلہ کتگ اَت کہ عبداللہ ثناؔء نادْراہ اِنت،اگا ں سَوت جنت نہ کنت بلے مُزّ دیگ بیت تنکہ آئیءِ کسانیں کُمکے بہ بیت۔ دومی روچ(۲۲اگست)ءَ مراگش بوت، زیمل بوت، سازبوت، آواز بوت، مئے چمّ پہ عبداللہؔ ءَراھی اِت اَنت، گوش آئیءِ الھانانی وداریگ اِت انت۔ واھگ اِشکند بوت۔عبداللہ ءَ دْراھی نہ کت۔ مراگش آسر بوت۔چہ زندءِ وشّیں روچاں یکّ روچےءِ کسّہ آسر بوت۔
پُرّیں سالے گْوست۔موسُم بدل بوت اَنت۔ کروناءِ ھیروپءَمُلک ھاری مَلّ اِت اَنت ۔ ھرچی اوشت آماچ بوت۔اِزمءُ اِزمکاریکّ ٹِکّےءَچو سنگءسیاہءَ میلانْک بوت اَنت ۔ گْوستءَ دزموش کناں ، یاتانی تاکچھاں بوجاں عبداللہؔءِ زندمان ءِ تامُرءِ چندیں نْدارگ ریوائنڈ کناں۔ جاھے ٹھکءُ بچکنداِنت۔ جاھے رنجءُ گم اِنت۔ گھے وشّنودی اِنت۔دمانے ابیتکیءِ سیاہءُ بزیں جمر چومھگونگءِ سیاھیں بیکّاں شنگ اَنتءُ مُلوریءِ تَنداں بستگ۔
منی ھیالءَ اِے ۱۹۹۸ ءِ سال اَت، ما کُلاتکؔءَ ھَمتبیں سنگت اخترؔ حامد، رحمت اللہ توصیفؔ، زاھد عابدؔ، کپٹن غالبؔءُ اِے دگرانی کُمکءَ تھیٹرءُ زیملی مراگشے ءِ بندءُبست کتگ اَت، ھمدءَ یکّےءَ سپارش کت کہ عبداللہ ثناؔء سَوت گْوشگ ءِ واھگدار اِنت، موھے دیگ بہ بیت ۔ پمّن اِے نام نوک اَت۔ من چہ عبداللہ ثناؔء ءَ ھچّ آژناگ نہ اِتوں۔ عبداللہ ءَ سَوت جت، من آئیءِ اِزمی بودِشتءِتپّاسگءِ ھچّیں جُھدے نہ کت چیا کہ ناں من زیمرزانتے نہ اوں۔بلے اِے شپی من آ اولی براں اِش کت۔
کوشکلات تُربتءِ نزّیکءَ کسانیں میتگ’’ شِز ّد َر‘‘ءَ ۱۹۷۴ ءَ ودی بوتگیں عبداللہؔ زیملی دنیا ءَ کہ گاماں ایر کنت عبداللہ ثناءؔ بیت۔وھدءُ زمانگءَ بانزُل رودین اَنت ، زوتّ منزلاں بُراَنت۔ انچیں وھدے اتک کہ عبداللہ ثناؔء بلوچی گزلءُ سَوت ءِ آزمانءَ چموکیں سُھیلے بیت۔ ھمُک میتگءُ بازاراں، شھرءُکوچّگاں ورناھیں عبداللہ ثناءؔءِ شیرکنیں سَوتءُ گزلانی توار بوت، نامداریءِ آزمانءِ ٹُلّءَ سربوت۔ ھمُک مجلسءُ دیوانءِ بْراہ اَت، بلے گُپتء بلوچ،’’ سیرء کاراَت، سیرء لاپ نہ اَت۔ ‘‘نیزگار،بزّگ کاربلے پُرمِھر، پُرکندگءُ مِھروان اَت۔
عبداللہ ثناؔء وتی اِزمی ھوشامءِ پْروشگءَ میزاں میزاں جُنزان اَت۔ برےجَھلءُ برے بُرزاَت۔ ۷ مئی ۲۰۱۶ ءَماں گنجیں گْوادرءَ صابرؔ حیاتان ءِ آروس ءِ درگتءَھِنّی بنداَت، شپءَپہ بیلاں زیملی مجلسےءِسمبھ اینگ ءِ بابتءَسَوَڑ گ بوت گُڑا عبداللہءِلوٹ کنگ بوت کہ داوَت دیگ بہ بیت تنکہ سَوتءُ گزل بہ جنت ۔ ھمے شپءَ من سکّ نزّیکءَ آ گوش داشت۔ انچوش وشّ زیمریں اِزمکارے اَت، ھمے پَیمءَ بے شانیں انسانے اَت۔من آئیءِ لائیوالھانءُچیھال، گوں وشّیں سَوتاں ، دلءِتبءَ اِش کت اَنتءُ وشّنود بوتوں۔ آئیءِ سَوتانی شیرکنی بالادءَ ٹَلّات اَنت ، آئی ءِ گزلانی سوزءُ سوزمانی جبینءَ ایرریتک اَنتءُآئی ءِ توارءِ لذّت پہ دائمی گوشاں پھمیان کت اَنت۔
ٹیکنالوجیءِ تینز گامیں رواجاں کمّتوانءُنزوریں ھرچیز پُشتءَ پَشت کپان بیت۔ انچوش عبداللہ ثناؔء اَت۔ تنگدست، بیروزگار، بے مالءُ ملکت، گوں جَنڈیں پشک، دِرتگیں چادرءُ لُمبّ اِتگیں کرگینءَ،چہ تربت شھرءَ یکّر بِنڈکّؔءَ زندءِاَزابیں روچاں گوں دمبرتگیں پاداں تیلانْک دیان اَت۔ ناں شھمیں وَردِنےءِ گنجائش ءُ کُجال ، ناں اَلکاپیں ساھگےءِ اَٹل دیگءِ دیستگیں وابءِ مانا۔ کُلّ مالءُ متاھے گْوشندھیءِ اِزم اَت۔ باجاءُگُٹّءِ سوزءُسوزمان اِت اَنت۔ لاڑوءُ ھالواِت اِنت کہ آئی ءِزندءِ لنگیں کُمیتءَ پہ زور ھَکّلگءَ اِت اِنت۔
داں کدیں؟ عبداللہ نادْراہ بوت۔ اِے روچاں کہ آ ئیءِکیمتی ئیں ساہ گوں کمّتوانیں بالادءَ نادْرائیءِ دیمءَ نْزوریں جنگےءِ دیمپان اَت، اسحاق خاموشؔءَ آئی ءِ گُلگدارکت۔ آئیءِ نہ گیگیں جاورءُ بیماری ءِ بابت ءَ راج سھیگءُسرپد کت کہ چمیشیءَ پد بلوچی میوزک پروموٹرز سوسائٹیءُ اوست ویلفیئر آرگنائیزیشنءَ لائیو کمپینے کت، پْرائی کمّوزَرّشوھاز کت، آئیءِ ھلاج کت۔
منءَگیر کیت،اِے روچ ( ۱۸ ستمبر ۲۰۱۹ )ءَ شپءِساھت ۱۰ءَ ما گُل بلوچستان ھوٹلءَ عبداللہ ثناؔءءِ کرّءَ شُتیں ۔من گوں مُلّا لیاکتؔ ولی ، مجیدؔ صالح، امجدؔ لال (اوستؔ)، زاھر حسینءُ اسحاق خاموشؔ(بی۔ ایم۔ پی۔ ایس)ءَ آئیءِ گِند ءُ گدار ءُلائیو کمپین ءِ ھاترءَآئیءِ کوٹیءَپُتِرتیں، آئیءَماراپہ وشّروھیءُ مِھرءُ مُھبت وشّ اَتک کت ۔ چہ کمپینءَ دست کپتگیں زَرّانی وسیلگءَ ھلاجءَ پد پشت کپتگیں زَرّ آئیءِ دستءَ دیگ بوت اَنت ۔آ دیم پہ تربتءَ رھادگ بوت۔
وھدءَ چوھَزاِتگیں شانتُلءَ کپّیرگءَ بال کت، د ُورشُتءُنشت ۔کساس شش (۶)ماہ گْوست، عبداللہؔءِ نادْراھیءَ پدءَ سرچِست کت۔یکّ روچے من گْوراھی ءَ ھال اھوال کت، گْوشت ئِے؛’ نوں من وشّ اوں۔ ڈاکٹرءَ گْوشتگ بسّ پھریز بہ کن، زوتّ وشّ بہ ئے۔‘‘ نہ زاناں وتا سھڑینگءَ اَت کہ چیردیگءَ اَت ؟ بلے منءَ گُمان بوت نہ زانتکار اَت کہ زندگیءِ واگ آئیءَ کُجام کورچاتءَ تاب دیان اَنت۔ آئیءِ ساہءِ سازءِ سیادیءَ چو رَمیزءَ میزاں میزاں وران اَت۔۲۵
جنوری ۲۰۲۱ ءِ ابیتکیں سُھب اَت، اوست ویلفیئر آرگنائیزیشنءِ جُھدکار وپاؔبلوچءَ ھالے شنگ کت کہ ؛’’عبداللہ ثناؔء سکّ نادْراہ اِنت،بے ھوش اِنت ،اوستؔءَ ایمبونسے ءِبندءُبست کتگ ، ھلاجءِ ھاترءَ دیم پہ کراچیءَ رھادگ کتگ۔‘‘
عبداللہؔءِ نادْراھیءِ ھالءَھمُک زیمردوست، زبانءُ بلوچ دوست تکانسر کت،پریشانءُگمیگ کت۔دومی روچ(۲۶ جنوری ۲۰۲۱)ءَ اسحاق خاموشؔءُ کامریڈ واحدؔءَآئیءِ ھالپُر سی کتءُ آئیءِ بابتءَ نوکتریں اھوال دات اَنت۔ سیمی روچ(۲۷ جنوری ۲۰۲۱)ءَ من گوں اسحاق خاموؔشءُ ظفرؔاکبرءَ عبداللہءِ ھالءِ گرگءَ سیول ھسپتال کراچیءِ وارڈءَ شُتوں۔ عبداللہؔ نزورءُلاگراَت۔ ڈَھ اتگ اَت، سیاہ گشتگ اَت بلے پُرکندگءُ بچکند اَت۔ چوناھا ھم عبداللہؔءِ دیمءِ جوڑِشت انچوش اَت کہ بچکند دائم آئیءِ لُنٹّاں رِچوک اَت۔
تھتےءِ سرءَ وپتگیں نادْرُاھیں عبداللہؔءَ گوں ما مجلس کت۔ کنداِتءُ مسکراہ ءُدلوشّی کت۔ ماسدّکی دات کہ ما آئی ءِ ھمراھیں، آئیءِھلاجءِواستہ وتی وسءُ واک ءَ جُھدکنیں۔منءَ یات بیت آئیءَپہ وشّروھی پسّہ گردینت،’’من انگت اینچک نَھکار نہ اوں۔ پیریں ڈوڈ اں کسّ دورنہ دنت۔ من انگت کارءُ ھزمت کت کنیں اگاں وشّ ءُ دْرُاہ بہ بیں ۔ ‘‘اسحاق خاموشؔءَ آئیءِ گپّءُھبر ریکارڈ کت اَنت سوشل میڈیاءِ وسیلہ ءَ مھلوکءَ را آئیءِ نوکتریں اھوال سرکت اَنت۔
اوست ویلفیئر آرگنائیزیشنءَ پہ عبداللہ ءَ مزنیں جکانسری یے کت۔ کُمک جم کنگءِ گام تْرُند کت اَنت۔ تناوھداں آئیءِ ٹسٹ رپورٹ اتک اَنت، پدّر بوت کہ آئیءِ جگرھراب بوتگ اَنت۔پیوند(ٹرانسپلانٹ) کنگ لوٹ اَنت۔ پاکستانءَپیوند کاری ءِ اِے وھدءَ دو ھسپتال اَنت۔ یکّے الشفاء اسلام آباد اِنت دومی گمبٹؔ سندھ اِنت کہ اِد ءَ پرے ھلاجءَ کساس ھشتاد لکّ(۸،۰۰۰،۰۰۰) کلدار ھرچ بیت۔
عبداللہؔءَ اِے روچی پہ مسکراہءُ ملنڈ گْوشت ؛ ’’ منءَھشتاد کوڑہءِ گنجائش نیست، ھشتاد لکّ چہ کُجا کاریں۔‘‘ جبّا خلیل تگرانیؔءَ کہ ۳۱ جنوری ۲۰۲۱ ءِ مگربءَ آئیءَ گوں میر اصغرؔرندءَ ھال اھوال کت، ما آئیءِ سروکیءَصوبائی وزیر سوشل ویلفیئرھکومت بلوچستان، میر اسدللہؔ بلوچءِ اوتاک ءَ عبداللہؔ ثناءءِ ھلاجءِ ھاترءَ مجلس کت ۔ راہءُدر پچ بوھان بوت انت۔ دو روچءَ پد(۱ فروری۲۰۲۱) ءَ میر اصغرؔ رند خلیل تگرانیؔ، ظھورؔاحمد(میراسداللہؔ بلوچ ءِ پی۔ ایس) ءَ عبداللہؔءِ ھال گپت ۔
دومی روچ (۳فروری۲۰۲۱) ءَ میر اسداللہؔ بلوچءِ جند آئیءِ چارگ ءَ ھسپتالءَ اَتک۔ ششُمی روچءَعبداللہ ؔگوں ظھؔور احمدبلوچ ، وتی دوئیں بچّ اصغر ؔثناء ءُ امتیاز ؔثناءءُ ناکو زتک سلیم گُلؔءَ گمبٹؔ ھسپتال سندھءَ اوستؔ ویلفیئر سوسائٹیءِمالی کُمکءَ رھادگ بوت اَنت ۔گمبٹؔءَھلاجءِ دْرُاھیں بندءُبست میر اسداللہ بلوچءَ بلوچستان عوامی انڈونمنٹ فنڈءِوسیلہءَکتگ اَت۔
پہ ھلاجءَزروری ئیں کاگدانی شرّکنگءِ ھاتر ءَ خلیل تگرانیؔ قدیرؔلقمانءُ ظریف زدگؔءَ باز جکانسری کت۔ا نچوش اوست ویلفیئر آرگنائیزیشنءِ کماش محمد جان دشتیؔ گوں کُمکاراں عبداللہءِ ھلاجءِ ھاترءَ مالی کُمکءِ جم کنگءِ کاراں نہ ایوک ءَ جُھدان اَت بلکن ھمُک بابتءَگو ں دلپھکیں واھگءُ جوزگاں ھمراہ اَت۔
عبداللہءِگمبٹؔءِرھادگیءِ ھالءَ مھلو ک وشّءُ شادان اَت کہ بلوچی زیملءِ وشّروھیں ءُوشّ ا لھانیں، گریبءُ لاچاریں گْوشندہ عبداللہؔ ثناءِ ھلاج بیت۔ آئیءِ زندگی دوبر چاگردءِ ڈولداریں د َمک راھی بیت۔ آ چو پیشءِ دابءَ سَوتءُ گزل الھان کنت۔ وتی لوٹوکاں شات کنت۔ آھانی گیمُرتگیں بالاداں وشّنود کنت۔
پہ جگرءِ پیوندءَ ڈونرے پکار بیت۔ الّمی اِنت کہ ڈونر چہ نادْراہءِ جندءِ ھاندان ءَکسے بہ بیت۔ عبداللہ ؔءِ جگر ءِ ٹُکّر ،آئیءِ بچّ امتیازؔ ثنا ءوتی کماشءَ جگر ءِ ٹُکّرے دیگءَ تیار اَت کہ آئیءِ سرجمیں بالادءُ زندگی ھمے بزّگیں پتءِ داتگین اِنت ۔
راج ھمراہءُ کُمکار اَت، زَرّءُھلاجءِ بند بست بوتگ اَت، ڈونر دستءِ گْورءَ اَت بلے عبداللہ ساڑی نہ اَنت۔ گِندگ نہ بیت، آئیءِ بھت واب کپت ۔ آئیءَ دْرُست دْروہ اِت اَنت۔۔۔! ءُزندگیءَ آ دْروہ اِت۔آئیءِ نزوریں بالادءَ ساہءِ ھمراھداریءُ سنگتی یلہ کت۔
آئیءَ چرے اَزابیں زندءَدمبرتگ اَت۔ بیزار بوتگ اَت ۔ چہ مُشکلیں روچاں دل تنگ بوتگ اَت۔ چہ جنجالیں چاگردءَ ناوشّ بوتگ اَت۔آ دلپرْوش بوتگ اَت چہ وپائیں ھمکارءُ ھم اِزماں۔چہ نابزانتیں رھبر ءُ رھشوناں ،چہ بے سُدّیں ھکوماتی ادارھاں کہ ناں اِزم ءِ اَرزِشت ءُ جاہ مکامءَ زان اَنت نَیکہ اِزمکار ءِکدرءُ اِزّت ءَ سھیگ اَنت ۔
۸فروری ۲۰۲۱ ءَ گوں ظھورؔبلوچءُ پسائندگاں عبداللہؔ ثناءءِ دیم پہ گمبٹؔءَ رھادگیءَ پد من جیڑاِت کہ آ وشّ ءُ د ْراہ بیت،واتر بیت ما گوں اوستؔ ءِ سنگتاں گْورائیءَ ھوریں نیادے کنیں۔ آئیءِ وشّیں سَوتاں گوش داریں۔ بِلّے آ دلءِ مَیلءَ سَوتءُ گزل الھان بہ کنت مابہ نندیںءُ گوش بہ داریں ۔
۲۰اگست ۲۰۲۰ ءِ وڑءَ مروچی۱۴فروری ۲۰۲۱ ءَ اوں منءُاسحاق خاموش ؔ آئی ءِ راھچاراِتیں۔ روچ ءَوتی سپرجت۔ مئے چمّ راھی اِت اَنت۔ باریں کُجا گوں وتی پُرسوزیں الھانءُ وشّیں زیمراں پشت کپت۔ دْراھی ئِےنہ کت۔ رند ءَ مارا ھال ءَ گپت آ ۱۳فروری۲۰۲۱ ءِسُھبءَبے بْرمشی تچکءَ شِزد َرؔ کورجو ء سر تربت ءَ شُتگ دائمی وشّ واب بوتگ۔آئیءِ سَوتانی گوش دارگءِ مئے واھگ اِشکند بوت۔ کسّہ آسر بوت۔
؎ اِے ساہءِ ساز،
اِے مھرءِ گم
اِے زندگی منی نہ اِنت