گنجیں باھو ءُ دشتیاری۔ سفرنامہ۔ اسحاق رحیم۔ دومی بھر
گنجیں باھو ءُ دشتیاری
سفرنامہ۔۔۔۔اسحاق رحیم
دومی بھر
مئے گاڑی ءِ ڈرائیور چاچا عزیز اَت چاچا ءَ ھم دیر انت بزاں چہ دہ سال ءَ بُرز اِنت من ئے زاناں۔ سکّیں گپّوئیں مردے چوناھا ٹیکسی ڈرائیور تھران ءَ بہ گر داں کراچی ءَ ھرجاہ من دیستگ گیشتر باز ھبر کن اَنت بلے چاچا عزیز ءَ دست ئے پِر اِنت وتی زمانگ ءَ مرد مشکت ءَ بیتگ پمیشکہ سر ءِ بستگیں دزمال ئے انگت عرب چال ءَ بندوک اِنت۔
بلے مرچی داد ءُ شکور گوں گاڑی ءِ سرکپگ ءَ ادبی بُنگپانی سرا نچو باوست کنگ اتاں کہ مرچی چاچا ءِ ڈالانی گَرْدگ وتی جاہ ءَ باپ زیرگ ءِ ھم وڈا نہ اتاں۔
شکور ءُ داد صاحب شفیعی کدکنی ،سھراب سپهری ، فروغ فرخزاد ءُ دگہ ایرانی لبزانکی نامانی سر ءَ باوست کنگ اتاں دومی ھمے کہ بلوچی لبزانک ءِ نبشتہکار گیشتریں علمی رھبند ءَ کار نہ کن انت ۔انچیں بنگپانی سرا گپ ءُ تران کنگ اتاں۔
بلے من سما کُت کہ شکور داد صاحب ءَ گپّ ءَ موہ نہ دئیگ اِنت۔ چوناھا شکور لبزانک ءِ وانوکیں مردمے بلے انچیں میتگے ءَ نشتگ اودا لبزانکی ءُ وانندگیں مردم سکّ کم اَنت پمیشکہ شکور ءَ اودا گوشداروک نہ رس ایت ۔البت پدا ھم یک ھسابے ءَ چہ کشّ ءُ کِرّی میتگاں گڈا ریمدان ءَ لبزانک ءِ دوست داروک ءُ وانوک چہ دگہ میتگاں گیشتر اَنت۔۔۔۔شکور کہ لبزانکی مردمے بہ گِند ایت گڈا انچوش بھار ءَ کپ ایت کہ گوک کڑب ءَ بہ گند اِیت۔ مرچی کہ داد ءِ وڈیں مردمے آئی ءَ گوشدارگ اَت گڈا پہ شکور ءَ عید ءُ مردگانی اَت۔
مئے گاڑی چہ دوبیست پنجاہ ءَ دیم لکُڑ ءِ ڈن ءَ روان اَت منی ارادہ ات کہ داد ءَ باھو ءِ زمینانی ٹِکّ ءُ نشان داں میتگاں گوشان بکناں بلے شکور ءَ لبزانکی باوست انچوش گرم کُتگ ات کہ گپّ ءِ میان ءَ دور دئیگ ءِ ھچ وڈ نیست اَت۔۔پدا ھم من داد ءَ لکّڑ پیش داران ءَ گوشت کہ
“اے زمین ءَ کہ ما گوزگیں اشی ءَ لکّڑ گوش اَنت لکڑّ انچیں مزنیں ڈنّے کہ بلوچستان ءِ مستریں ڈنّ ءُ کَپاں یکّے زانگ بیت۔ لکّڑ ءِ ڈن پہ لسّہی ءَ انچوش نام کپتگ کہ ھمک لسّہئیں چیز ءَ اے دمگ ءَ گوں لکُڑّ ءَ درور دئیگ بیتگ۔۔۔ زمانگاں کہ ادا روڈ نہ بیتگ گڈا گاڑی کہ اے ڈنّ ءَ کپتگ اَنت وتی دل ءِ تب ءَ تیز شُتگ اَنت۔ کیّا کہ گوں شِلنگ ءَ چہ باھو ءَ سر گِپت گڈا لکُڑّ ءَ کہ رس ایت گوش ایت۔
کور باھو ءِ پُشتیگ کُتگ
لکُّڑ میان ءَ پیش کُتگ
درابول من ءَ چپّ ءَ جتگ
چاچا عزیز گوں ترندی دیم پہ کبلہی روان اَت کہ ریمدان ءِ پازگاہ رس اِت۔۔۔پازگاہ ایران ءَ پولیس ءُ فوجی کیمپ ءَ گوش اَنت۔ریمدان ءِ پازگاہ ھم باز کوھن اِنت بزاں ادا گجراں چہ ملایانی انقلاب ءَ پیسر شاہ زمانگ ءَ بُنجل کُتگ۔ریمدان ءِ پازگاہ کہ روڈ ءِ دریائی نیمگ ءَ اَت چہ اے پازگاہ ءَ پُشت دریابار ریمدان ءِ میتگ اِنت۔
ریمدان باھو ءِ کوھن تریں میتگاں یکّے کہ چہ باھو ءِ کَور ءَ گوریچانی نیمگ ءَ آباد اِنت ۔۔۔اے زمین چوش کہ چہ زمانگاں آبادیں مِلک ھاکیں زمینے پمیشکہ ادا ریم ءُ بوٹگ باز رُد ایت چہ ھمے کاہ ءُ ریمانی رُدگ ءَ اے زمین ءَ “ریمدان “ گوش اَنت۔
ریمدان اے وھد ءَ پنچ میتگ اِنت چہ پازگاہ ءِ پُشت ءِ دہ ءُ پانزدہ لوگاں کہ محمد کمال ءِ بازار گوشگ بیت اے مردم گورگیج اَنت ۔۔۔۔دگہ جَہل تری چاریں میتگ ءِ مردم کلمتی کُٹم ءِ مردم اَنت ءُ وت ماں وتان اَنت۔من دوھزار ءُ دوازدہ داں سیزدہ ءَ دو سال ءِنزیک ءَ ھمے میتگ ءَ وھد گوازینتگ۔
ریمدان ءِ تقریبا 250 لوگ بنت سرکاری ھساب ءَ اے میتگ ءِ جمیعت بزاں آبادی 2500 ءِ نزیک ءَ اِنت۔ ریمدان چہ ایران ءِ دور کپتگیں میتگاں یکّے بلے اے میتگ ءَ ایرانی سال 1378 ءَ بزاں چہ مرچیگ ءَ 24 سال پیسر لین ءُ برق اتکگ ادا روڈ ءُ آپ ءَ ھم مردم تنگ نہ اَنت ۔۔۔البت اسکول پیسرا پرائمری لیول بوتگ انوں لھتیں سال اِنت کہ پہ بچکاں مڈل ءُ پہ جنکاں ھائیر بزاں داں دوازدہ کلاس ءََ وانگ ھست۔۔۔اد ءِ نندوکیں مردم زمانگاں گیشتر مالدار ءُ دھکانکار بیتگ اَنت بزاں وتی آزماں گِندیں ڈگار ئے کِشتگ اَنت ءُ چہ ھمے زمین ءَ وت ھم لاپ ئے وارتگ ءُ وتی مال ءُ دلوت ھم کاہ ءُ قدیم کتگ انت بلے انوں کساس سی سال ءَ برز انت کہ اد ءِ مردم باڈر ءَ ڈیزل ءُ تیل ءِ کار ءَ گوں بندوک اَنت اد ءِ گیشتریں مردمانی کار ھمیش اِنت۔اے میتگ ءِ مردم ادا دمگ ءَ سرجم ءَ کارءُ باری ایمنیں مردم زانگ ءُ پجارگ بنت۔
اے کار ءِ پُشت ءَ اے میتگ ءِ مردماں لاپ وارتگ ءُ بازیں سر ھم داتگ ریمدان ءِ کبرستان ءَ کساس 20 ءَ برز انچیں ورناھانی کبر اَنت کہ اشانی تہا باز گجراں ھمے کار ءِ وھد ءَ تیر جتگ ءُ کُشتگ اَنت ءُ دگہ بازینے ھمے کار ءِ تہا گجرانی جُتک بئیگ ءِ سبب ءَ ایکسیڈنٹ بیتگ ءُ مرگ ءِ ارجان بیتگ اَنت۔ریمدان ءِ جھمندیں مردم گشیتر گوں وتی کار ءُ روزگار ءَ دزگٹ انت پمیشکہ وانگ ءُ زانگ ءِ نیمگ ءَ کم دلگوش دئے اَنت یک زمانگے اے میتگ چہ نشہ ءَ پہک بیتگ بلے مرچاں بازیں ورنایے نشہ ءَ گور جتگ اَنت۔
ریمدان ءِ مرز بزاں باڈر چہ تپتان ءَ پد دومی مستریں باڈر اِنت کہ ادا پاسپورٹ ءِ سرامردم دویں ملکاں سفر کت کن اَنت ادا روچے ھزارانی ٹَنّ مال چہ ایران ءَ پاکستان ءَ کئیت ءُ بازیں سامانے چہ پاکستان ءَ ایران ءَ برگ بیت۔ بلے اے کار ءِ تہا ریمدان ءِ جھمنندیں مردم ھچ گون نہ اَنت ۔۔۔۔آ سرجم ءَ گوں ڈیزل ءُ تیل ءِ کار ءَ بندوک اَنت کہ آ غیرقانونی کارے باندات اِنت یا دیم سال بلے عاقبت ئے نیست بزاں بند بیت۔۔۔
چہ ریمدان ءَ زِربار ترْپ ھم کوھن ءُ قدیمی جاگھے اودا کوھنیں کبرستانے ھم ھست بلے اود ءَ “شاہ حسین غیبانی” ءِ زیارت وتی زمانگ ءَ سکّ نامدار بیتگ گوں اے زیارت ءَ بازیں مہلوکے ءِ ستک بندوک بیتگ اَنت ۔چہ باھو ءِ کش ءُ کرّی دمگاں علاوہ داں گوادر ءُ بازیں ستک داروکیں مردم چہ کراچی ءَ ھم اے زیارت ءِ سرا اتکگ اَنت۔
شاہ حسین غیبانی ءِ بارو ءَ گوش اَنت کہ اے بزرگیں مردے بیتگ وھدیکہ بیران بیت گڈا اشی ءِ جنازہ ھمدا ترْپ ءِ کبرستان ءَ آرگ بیت وھدے مردم جنازہ ءَ ایر کن اَنت گورانی (آسک ءِ یک زاتے) یک رُمبے کئیت ءُ اُرش کنت۔۔۔ مہلوک ھمے گوراں جُتک بنت پہ گورانی گلّینگ ءَ گپّڑے راہ ءَ رو انت پدا کہ کایاں داں شاہ حسین ءِ جنازہ ھمے جاہ ءَ زمین ءَ ایر کَشتگ ءُ غیب اِنت چہ ھمدا اے زیارت شاہ حسین غیبانی ءِ نام ءَ نامدار بیتگ۔۔۔اشی ءَ زیارت ءِ منجار “شاہ حسین گورگُڈّ” ھم گوش اَنت۔ اے زیارت ءِ گُڈّی منجار بِردی کُٹم ءِ کلُانی ءِ جھمنند فقیر بیتگ۔ اے زیارت ءِ روچ جمعہ ءِ روچ اِنت اے روچ ءَ زیارتیاں اتکگ ءُ قول کُتگ اشی ءِ سرا پس کُشتگ وتی چُکّانی سر ساتگ اَنت۔ پس ءِ کُشگ ءَ پد ھمک لوگ ءِ ونڈ ءَ یک ونڈے پہ زیارت ءُ پیر ءَ جتا کنگ بیتگ اے پدا ھمدا زیارتے کش ءَ دور دئیگ بیتگ اَنت کہ رستر ءُ مُرگاں وارتگ اَنت۔بلے مرچاں دیوبندی تبلیگی ءُ مُلّایاں مئے دمگاں مہلوک ءِ زھن ترّینتگ کس زیارتانی سرا نہ روت۔شاہ حسین ءِ غیبانی ءِ زیارت ھم مکّران ءِ دگہ بازیں زیارتانی داب ءَ بس نشانے کہ پشت کپتگ۔
چہ زیارت ءَ کمّیں گستاہ دگہ ربدے ھم ھست آئی ءِ تہا لھتیں کبر اَنت چریشاں یک کبرے گوش اَنت “شاہ حسین غازی” ئیگ اِنت آ بلے گُمبد ءِ تہا نہ اِنت ءُ زیارتے جوڈ نہ انت۔دگہ کہیرے ھم ھست کہ اے کہیر ءَ “جنازہ ءِ کہیر” گوش اَنت۔ ھمے نزیک ءَ دگہ مزنیں کبرستانے ھست کہ آئی ءِ تہا بازیں کوھنیں کبر ھم ھست اَنت گوش اَنت یک زمانگے ھمدا نزیک ءَ “سگاری” نامیں جاگھے ءَ مردمانی ھنکین ءُ بازار بیتگ گڈا ھمے ترْپ سگاری ءِ نندوکیں مردمانی کبرستان بیتگ ءُ کہیر جنازہ ءِ شودگ ءِ جاہ بیتگ پمیشکہ اے کہیر جنازہ ءِ کہیر ءِ نام ءَ زانگ بیت۔
(روان اِنت )
