بنی آدمءِ ُمرادانی منزل کدی کئیت! (وھاب مجید)
بنی آدمءِ ُمرادانی منزل کدی کئیت! (وھاب مجید)
بنی آدم ءِ بیست ءُ پنچ لکھ سال ساری سِنگءِ دورءَ بگر تاں دوازدہ ہزار سال ساری بیا کہ آہیءَ کِشت ءُ کِشاری بِندات کتگ ءُ پہ کِشت ءُ کشاریءَ یک جاہ ءِ جہ منند بیتگ ءُ چاگردی کانود اڑ داتگ اَنت ءُ پدا بیا مروچیگیں “آرٹیفیشل انٹلیجنس”ءِ دورءَ کہ بنی آدمءَ گیش ھر کار روبوٹ ءُ مشین کنگءَ اِنت۔ وتی بنگیجی ءُ چاگردی عہدءَ بگر تا روچءِ مروچی بنی آدم یکشلءَ دربرگ ءُ زانگءِ عملءَ گوزگءَ اِنت ءُ وتی لکھانی سال ٹپاسگ ءُ تجربگءَ چی بیست ءُ یکمی کرنءَ ہم نوکیں چاگردی ‘ کاروباری ءُ راجی نظامانی سرا تجربگ کنگءَ اِنت۔
بُنگیجی انسان ٹکّانی تہا بیتگ ۔ ٹّکءِ زلورت پمشکا پیش اتکگ کہ انسانانی یک ٹولیءَ چہ دومی طاقتوریں ٹولیءِ زُلم ءُ زیادتیاں چی وتءَ رکھینگ ءُ وتی جان ءُ مالءِ پناہءِ ھاترا ٹّک اڑ داتگ ءُ وتی مستر بزاں سردارءِ جوڑ کُتگ۔ دیمترا ہمے ٹّک آھانی پجار بیتگ۔ بیست ءُ یکمی کرنءِ جھانی ءُ انسانءِ ھکانی دورءَ ہم پدمنتگیں چاگرداں بازیں مردم ءِ انگت وتی پجار وتی ٹّکءِ نامءَ گوں کنت ءُ پہر بندیت۔ بلے ہمے ٹّک ءُ زاتءِ مردم ڑنمارک ءُ سوٹزرلینڑءَ لس مہلوکءِ وڑا اَنت۔ آھاں ریاستءِ نیمگءَ دُراھیں چاگردی ءُ راجی ھک ءُ ھکوک رستگ اَنت ءُ ریاستءَ آھانی جان ‘مال ءُ روزگارءِ زِمہ زرتگ ءُ دراھیں شہریانی ھک برابر اَنت پمشکا آ ہیءَ زلورت نہ اِنت کہ آ وتی ٹّک ءِ نامءِ پجار ءَ گوں وتی کاراں بکش اِیت۔ بلے دومی نیمگءَ پدمنتگیں ءُ شُدلاپیں ریاست وتی مہلوکءِ زندءِ زلورتاں پورا کُت نکنت ءُ آہیءِ جانءِ حفاظت ہم کُت نہ کنت پمشکا پدمنتگیں چاگرداں انسان کوشست کنت کہ وتی ٹّکءَ ھوار بکنت ءُ ھاس مشکلءِ وھدءَ وتی سردار ءُ ٹّکءِ مردماں چی مدت بلوٹیت پرچا کہ سیمی دنیاءِ ملکاں عموماً ریاست وتی زمہ واریاں پیلو کُت نکنت۔
وھدءِ ہمراہیءَ انسان وتی زلورتانی واستا چہ خاندان’ زات ءُ ٹکءِ پجارءَ چی درتک ءُ راجی ءُ ریاستی پجارءِ نیمءَ شت ءُ نوزدھمی ءُ بستمی کرنءَ کہ راجی ریاست جوڑ بیت اَنت گڑا زات زُریات ءُ ٹک ریاستءِ پجارءَ گوں ھوار بیت اَنت ءُ نی آھانی مستریں پجار آھانی راجی پجار اَت ۔ آھاناں وتءَ امریکی’ افریقی’ فرنچ’ اسپینش ءُ روسی گُشگءِ سرا پہر بست۔ بلے انسانی راجدپترءَ اے ہم دیست کہ ہمے راجی پجار “فاشزم”ءُ جنگجو ءُ تنگ نظریں راجدوستیءِ نیمءَ شُت ۔ چُش کہ نپولین بوناپاٹءَ بگر تا ایڑولف ہٹلرءَ درا فاشزم ءَ کروڑانی انسان وتی وڑالاں دات اَنت۔
دیمترءِ دور سوشلزم ءُ کمیونزم ہیگ اَت کہ دنیاءِ دِرتہ پچ ءُ بے وسیں مھلوکءَ وتی وشھالیءِ واب ہمے سوشلزمءِ تہا دیست۔ 1917 ءِ سوویت انقلابءَ چہ پد تیوگیں مشرقی یورپ’ ایشیا ءُ لاطینی امریکہ ءِ بازیں ملکانی تہا سوشلسٹ آشوب اتک اَنت ۔ مھلوک گل بیت کہ نی آھانی زندءِ روچ بدل بنت ءُ آھانی چُک ہم وشھالیں زندءِ گوازیننت۔ سوشلسٹ ملکانی تہا یک پارٹی سسٹم ءُ ” نشنلاہزیشن”ءِ معاشی پالیسیانی سرا عمل کنگ بیت۔ بلے اے نظام 1990 ءِ دھگءَ سوویت یونینءِ پرشت ءُ پروشءَ پد ناکامیءِ دیمپان بیت ءُ درستیں سوشلسٹ ملکانی تہا راجی’ کاروباری ءُ چاگردی بدلی سدل اتک اَنتءُ آھاں “سرمایہ دارانہ نظام ” وتی ملکانی تہا آورت۔
سوویت یونین ءُ مشرقی یورپءِ کمیونسٹ نظامانی بے سوبی امریکہ ءُ مغربی یورپءِ “لبرل جمہوری ” ءُ “فری مارکیٹ اکانومی”ءِ مزنیں کٹءِ ات۔ راستی ہمیش اِنت کہ کمیونسٹانی ون پارٹی سسٹم ‘ تحریر ءُ تقریرءِ سرا پابندی ءُ نشنلاہزیشنءِ ناکامیں راجیءُ کاروباری پالیسیاں مغربءِ لبرل جمہوریتءُ سرمایہ دارانہ نظامءِ دستءَ پروش وارتگ اَت۔
مغربی جمہوریتءِ تہا شخصی آزادیءِ سرا باز زور دیگ بی۔ انسانءِ زند گوازینگءِ ءُ وتی عاقبتءِ پیسلہ کنگ ھر بالغیں انسانءِ وتیگ اِنت ۔ آہیءِ تہا ریاست یا خاندان ءُ چاگرد دزمانجنی کت نہ کن اَنت۔ ھمے وڑا فری مارکیٹ اکانومی ءِ تہا ریاستی ادارہاں چی ابید مزنیں بزنس ٹاہیکون ءُ سیٹھانی زر نہ صرف چاگردءَ شنگ ءُ تالان ءُ “سرکولیٹ ” بنت ءُ روزگارءِ موقع پیداک بنت بلکیں آ ریاستءَ مزنیں ٹیکسءِ ہم دینت۔ ریاست ہمے ٹیکساں وتی مھلوکءِ وانگ ءُ زانگ’ جان سلامتی ءُ روزگارءِ پیداک کنگءُ ایندگہ آسراتیانی دیگءِ سرا ھرچ کنت۔ پمشکا اے “فلاحی ریاست” گُشگ بنتءُ تنے وھدی مروچیگیں عہدءِ سوب مندیں راجی ءُ کاروباری نظام “لبرل جمہوریت”ءُ “فری مارکیٹ اکانومی” زانگ بیت۔
دومی نیمءَ اے ہم راست اِنت کہ بیست ءُ یکمی کرنءِ بنگیجیءَ لبرل جمہوریت ءِ سرا بازیں سوال چست بیگءَ اَنت۔ ہمے امریکہ ءُ یورپ کہ دنیاءِ پدمنتگیں ءُ بزگیں مہلوکءِ واستہ میزریں گلزمین بزاں کہ Land of opportunity زانگ بیتگ انت ءُ بزگیں مہلوکءَ پہ وتی چکانی وشیں بانداتیءَ امریکہ ءُ یورپءِ سفر کتگ۔ بلے 9/11 ءَ چی پد اے موقع روچ پہ روچ ھلاس بوان اِنت۔
امریکہءِ گوستگیں الیکشنءَ ٹرمپءِ کٹگ’ برطانیہءِ چہ یوروپی یونینءَ درآھگ ءُ یورپءِ گیشتریں ملکاں (ماسواے جرمنی) شام ‘ عراق اوگانستانءِ وڑیں جنگ زدگیں ملکاں چی آھوکیں بدھالیں مھلوکءَ وتی ملکاں آھگءِ اجازت ندات۔ گوستگیں الیکشناں امریکہ ءُ یوروپی ملکاں مھلوکءَ ٹرمپءِ وڑیں تنگ نظر ءُ جنگجوہیں لیڑر سوبین کناہینت اَنت ۔ اے ہمے گپءِ گمازیءَ کنت کہ دنیا یک رندءِ پدا “تنگ نظر ءُ جنگجوہیں راجدوستی”ءِ نیمگءَ روان اِنت ۔ مغربءِ لبرل جمہوریت ءِ سرا بازیں سوالءِ چست بیگءَ اِنت ۔ اسپیت پوستاں وتی راجی ءُ چاگردی نظامءِ سرا پہر بستگ کہ آ انسانانی برابری ءِ سرا بیسہ کنت ءُ دنیاءِ ہر کُنڑءِ انسانءِ کہ آھانی ملکءَ شتگ آہیءَ دیمروہی ءِ موہ رسیتگ۔ بلے مروچی ہمے چاگردءَ اسپیت پوستاں چی ابید ایندگہ مھلوکءِ واستہ زمین تنگ کنگ بیگءَ اِنت۔ اے گپ نہ ایوک امریکہ ءُ یورپءِ چاگردءَ بلکیں تیوگیں دنیاءِ واستہ شریں ھبرءِ نہ اِنت پرچاکہ اے تنگ نظریءُ جنگجوہیں راجدوستی دنیاءَ یک رندءِ پدا اڑ ءُ جنجالانی آماچ کنت۔
بنی آدمءِ راجدپتر گواہ اِنت کہ فاشزم ءُ تنگ نظریں راجدوستی انسانءِ جیھڑہانی گیش ءُ گیوار کت نہ کنت بلکیں ہمے تنگ نظریءِ سسَا ءَ دنیا دو میان استمانی میڑھءِ آماچ کت۔
اگاں مردم ھورت بچاریت مروچیگیں عہد بزاں کہ بیست ءُ یکمی کرن ءِ انسان ءِ اڑ ءُ جنجال کم و گیش یک وڑ انت۔ اے دنیاءِ ہپت ءُ نیم ارب انسانانی ہستی ءُ رکھینگءِ جھیڑہ اِنت۔ چُش کہ “گلوبل وارمنگ” ءُ ریاستانی میانءَ “ایٹمی جیڑھ” درستیں جہانءِ ملکاں اثر مند کنگءَ اَنت۔ آ دیمروہی کتگیں ملک بہ بنت یا پد منتگیں مھلوک ۔ گلیشیر نزانت کہ من آپ مباں کہ تیاب دپی مھلوک تکلیف بی۔ ہمے پیما نیوکلیر بم کہ کارمرز کنگ بی گڑا ایشیءِ آس تر ءُ ھشک نزانت۔
ہمے وڑا “آرٹیفیشل انٹیلیجنس” دیمترا نہ ایوکءَ پد منتگیں ملکانی بلکیں سیریں ملکانی کاروبار ءُ چاگردءَ ہم باز اثر مند کنت۔ ایشاں چی ابید مروچی باندا کرونا واہرسءَ دنیاءِ ہر کُنڑ ءَ مھلوک مرگءِ آماچ کتگ ءُ ڑبلیو ایچ او دنیاءِ ملکاں گوں تپاکی’ ھمکاری ءُ یک ءُ دومیءِ مدت ءُ کُمکءَ گوں اے بیماریءِ پروش دیگءِ گپءَ جنگءَ اِنت پرچا کہ چین بہ بیت کہ اٹلی’ امریکہ بہ بیت کہ ایران ‘ جنوبی کوریا بہ بیت کہ پاکستان اے واہرسءَ دنیاءِ کُنڑ کُنڑ اثر مند کُتگ۔ اے ھبر ثابت کننت کہ زمین بنی آدمءِ ھواریں ءُ یکیں لوگ اِنت ۔ زمینءِ ہر کُنڑءِ سیاست’ کاروبار’ موسم’ دیمروہی’ پدمنتگی ‘ اسٹاک ایکسچینجانی بُرز ءُ جہلی ‘ ماحول ‘ دودو ربیدگ ‘ نادراھی دومی کُنڑءِ مھلوکءَ متاثر کننت۔
گلوبل وارمنگ بہ بیت کہ نیوکلیر ءِ جھیڑہ’ آرٹیفیشل انٹیلیجنسءِ چیلنج بہ بیت کہ کرونا واہرسءِ جھانی وبا۔ اے درست میان اُستمانی جھیڑہ اَنت۔ اے جنجال یک ءُ دومیءِ مدت ءُ کُمکءَ گوں گِیش ءُ گیوار کنگ بنت نا کہ یک دومیءِ ھلاپءَ کار کنگءَ۔
بیست ءُ یکمی کرن انسانیت’ انسانی ھَک ءُ جھانی کرن اِنت۔ زلوری اِنت کہ بنی آدم رنگ’ نسل’ رنگ’ زبان’زات ءُ زُریات ءُ مزہب ءَ چی ڑن در بہیت۔ اگاں ناں آ دیمترا ہم جھیڑہ ءُ جنجالانی آماچ بی ءُ تیوگیں دنیاءِ واستہ زمین تنگ بی۔ پمشکا وھد اتکگ کہ بنی آدم وتی لکھانی سالءِ راجدپترءِ سرد ءُ گرمءَ چی درس بہ گِپت۔