” ہیل پہ گُشاد “ فقیر محمد عنبر ءِ پُرارشیں جُھد
” ہیل پہ گُشاد “ فقیر محمد عنبر ءِ پُرارشیں جُھد
دیدانک : زاھدہ رئیس راجی
فقیر محمد عنبر بلوچی لبزانک ءِ سیمی دور ءِ اولی کاروان ءِ شھسواراں چِہ یکے زانگ بیت ۔ بلوچی ردانکاری ءُ لچہ کاری ءِ پڑ ءَ وَ آئی ءَ بلکیں چَہ وتی ورنائی ءَ جُھد برجا داشتگ اَت بلے ” ہیل پہ گُشاد “ آئی ءَ ھما اُمر ءَ نبشتہ کُتگ کہ جند ئِے پیر ءُ آجِز اِنت ءُ کتاب نبشتہ ءِ وھد ءَ کول ءِ ابراہیم عابدءِ آئی ءِ اُمر ھشتاد پنچ سال اِنت۔ بلے انگت شش زبانانی گونڈیں لبزبلدے ٹھینگ ءَ ساڑی اِنت۔
کتاب ءِ پیشگال ءَ فقیر محمد عنبر اے لبزبلد ءِ دیم ءَ آرگ ءِ مول ءُ مُراد ءَ پدر کنت کہ بلوچستان ءِ جاہ منندیں مردم چریشی ءَ نپے چست بہ کن انت پرچا کہ انونگیں وھد ءَ بلوچستان ءِ بُنجاہ شال ءَ دَہ زبانانی گپ جنوک جاہ منند اَنت ، کسّے پہ مُکیمی، کسّے پہ کارروزگار ، کسّے پہ باپار ، کسّے پہ وانگ ءُ زانگ اِدءَ نشتگ ءُ ایشانی وت ماں وتی رھوت ءُ سیالی سک باز انت ءُ ماروکیں مردم الم مارایت کہ باید انچیں لبزبلدے ھم بیت انت کہ اے زبانانی گال انبار ءِ ھمگونگی یا دِگریاں پدر بہ کنت ءُ وانوکاں ھمروچیگیں گال ، گالبند ءُ گالردانی سرپدی ءَبہ دَنت۔
”ہیل پہ گُشاد “ فقیر محمد عنبر ءَ پہ ھمے مول ءُ مُراد ءَ رِد ءُ بند داتگ۔ چَہ ”انسٹیٹیوٹ آف بلوچیا “ ءِ کمک ءَ سال 2019 ءِ مئی ءَ ماہ ءَ علم و ادب پبلیکیشنز ءِ نیمگ ءَ چاپ بوتگیں فقیر محمد عنبر ءِ اے کتاب پنجاہ ءُ چارتاکدیم ءِ یک گونڈے کتابُکے یا لبزبلدے ، ءُ ایشی ءِ تہ ءَ مارا بلوچی ، براھوی ، پشتو، فارسی ، اردو ءُ انگریزی زبانانی گال یاگالرد دَ ست کپ انت ۔
چوشکہ بلوچی ءِ پس یا پت ، براہوئی ءِ باوا، پشتو ءِ پلار ، فارسی ءِ مادر ، اردو ءِ ماں ءُ انگریزی ءِ مَدر دیم پہ دیم کنگ بیتگ ۔ ھمے داب ءَ اے گال ءُ گالرداں بہ چاراِت:
بلوچی = تئی نام کَے اِنت ؟
براہوئی = ناپن دیرے؟
پشتو = استانم سہ دا؟
فارسی = اسم ِ شما کَے اَست ؟
اردو = آپکا نام کیا ہے ؟
انگریزی = What is your name?
چریشی ءَ سرپدی رس ایت کہ کجام گالے یا گالردے بلوچی ءَ چے داب ءَ گوشگ بیت ءُ اے دگہ زباناں چے پیم ءَ گوشگ بیت ۔
اے کتاب ءِ تہ ءَ یک نزوری یے ایش انت کہ ھرچ گالے یا گالردے واجہ فقیر محمد عنبر ءَ ھرھساب ءَ دست کپتگ آئی ءَ ھما ھساب ءَ ترتیب یا رِد ءُ بند داتگ ءُ ایشانی رد ءُ بندی ءِ کانون یا رھبند نہ گِشینتگ ۔ اگں آئی ءَ ایشانی ردءُ بندی آبینک یا الفباءِ ھساب ءَ بہ کُت انت ، منی دل ءَ گھتر ات ، پرچا کہ وانوکاں کجام ھم گالبندے شوھازگ ءِ زلورت کپت ، آھاں سرجمیں کتاب ءِ تاک لیٹینگ ءِ زلورت نہ کپتگ اَت ۔
کتاب ءَ جاھے جاھے املائی ردی ھم است اِنت چوشکہ بلوچی ءِ پیراری ءِ انگریزی درور previousپریوییس ءِ املا رَد اِنت ءُ سُھریں پُل ءِ انگریزی ریڈ فلاور ءَ چَہ ای آر ءَ پیش ڈیش ءِ نشان جَنگ بیتگ ، انگریزی ءِ اپوسٹروفی ءِ جاہ ءَ کومہ جنگ بیتگ کہ ھردوئین ءِ بزانت ءُ جاگہ پھک ءَ جتا اَنت ۔ اگں تھنا یک جاھے ءَ اے ردی بوت انت من گوشتگ ات کہ یکشلہ ٹائیپنگ ءِ سوب ءَ میان ءَ اتکگ ءُ سرگوز کنگ بیت بلے چوشکہ یک سرجمیں تاکے ءَ apostrophe ءِ جاگہ ءَ coma اتکگ ، اے پہ زانت کُتگیں ردی یے زانگ بیت۔ءُ من اے دابیں ردیاں چَہ کتاب ءِ واھند ءَ گیش گالٹک کنوک یا ٹائیپسٹ ءِ ردی پھم آں پرچا کہ مئے بازیں گالٹک کنوک بے وانندگ یا کم وانندگ اَنت ءُ آھاں گالردانی تہ ءَ کارمرز بیوکیں ٹک ءُ نشانانی سرپدی گون نیست ءُ آ چوشیں ردی بے کساس ءَ کن اَنت ءُ من وت بازیں کتابے کہ ارت وانی ءَ منی گورءَ اتکگ آھانی تہ ءَ چوشیں ردی دیستگ اَنت ءُ کتابانی واھنداں وھدے دست نبشتانی اکس دیم داتگ ، چاراں آھاں ردی نہ کُتگ بلے ھمے گالٹک کنوکاں ردی کُتگ ۔
اگں گالٹکی ردیاں سرگوز بہ کن آں ءُ کتاب ءَ بہ چاراں ، منی ھیال ءَ اے جوانیں کتابے پہ ھمایاں کہ بلوچی ءَ گوں معنا ءُ بزانت ءَ ھیل گِرگ لوٹ انت۔ چونائی ءَ بلوچستان ءِ باز زبانی لبزبلدانی کار جوانیں رنگے ءَ پیسرءَ ھم بازینے ءَ کُتگ ءُ انونگیں وھد ءَ ھم لھتے مردم شریں رنگے ءَ کنان اَنت ، بلے ھمک لبزبلدے وتی رد ءُ بند دیوک ءِ زانت ءُ سرپدی ءِ ھم پدراھی ءَ کنت ءُ چیزے نہ چیزے نوکیں گپ ھبرے یا گالے ءِ نشان ءَ الم ءَ دنت ۔ منی دل ءَ فقیر محمد عنبر ءِ اے جُھد ھم بے مُز نہ بیت ۔
21 مارچ 2022
