بلوچی لبزانکی ندارگ چَھر
نبشتہ کار : واجہ منیر مومنؔ
چیخوف ءَ یک وھدے گْوَشتگ اَت کہ
” ازم ءِ تھا مکر رَو نہ کنت۔ مھر، راجمان ءُ میڈیسن ءِ تھا مردم دْروگ بست کنت، ازم ءِ تھا انّاں”
چیخوف ءِ اے گْوَشتن ءِ گیرآرگ ءِ سبب ایش اِنت کہ مروچاں یک جُستے، یک تکانسری یے ھرنیمگ ءَ سھرا اِنت کہ ” بلوچی لبزانکی چَھر ( منظرنامہ) چون اِنت ۔۔ اِدا چےبوَگ اِنت؟ “
چُناھا گپ ایش اِنت کہ لبزانک وتی اولی پدانک ءَ زندگی ءُ نبشتہ کار ءِ گِر ءُ دار انت ءُ دومی درجگ ءَ سْیاہگ ءُ وانوک ءِ جیڑہ جوڈ بیت۔ بلئےبلوچی لبزانکی ندارگ چَھر ءِ سرشون ءَ من ھروڑیں تکانسری یے کہ گِندگ ءُ مارگاھاں، ادا لبزانک یا ساچشت ءِ دوئیں تَبک پدّر نہ انت۔ نہ زندگی ءُ نبشتہ کار ءِ جنگ ءُ بجنگ ءِ اوتاگ ماں گیش اِتگ اَنت ءُ نئیکہ ساھگ ءُ وانوک ءِ نیام ءَ تچوکیں کورے ءَ کِشک بند کتگ۔ بلوچ اے وھد ءَ مکانی دْروشم ءَ ھماجاگہ ءَ اِنت کہ زندگی ءُ آئی ءِ نیام ءَ داوا دنیا ءِ پلگارتریں چَھرگاں چہ یکے۔ ءُ وانوک ھم چہ ساھگ ءَ اینچو نادلجم نہ اِنت کہ پُشت ئِے پِر بدنت۔۔۔ گڑا جیڑہ چی اِنت۔۔۔؟ جیڑہ ھرچی بہ بیت، بلئے لبزانکءُ ساچشت نہ اَنت۔ مستریں جنجال ایش اِنت کہ بلوچ ءِ کِرّا توامیں پگری شعبہ نِزور اَنت ءُ لبزانک وتی لس پجّار ءِ رِد ءَ چہ کُلّیں شعبہ آں نازُرک تَر اِنت۔ لبزانک ءِ ھما آجوئی ءَ ساچشتی توان بکش اِیت، آباز جاگہ ءَ آئی ءَ تاوان ھم دنت۔۔ لبزانک ءِ نام گپتیں مردمانی تھا اگں تو کساس بکن ئِے، گڑا دہ درسَد مردم بلکیں انچیں در بئیت کہ آ لبزانک ءَ آئی ءِ ساچشتی توان ءُ زیب ءِ چَھرگ ءَ گوں بزان انت ءُ نشان بہ کننت۔۔۔ اگں اے کساس بوت، تہ بجزم کہ آ لبزانک سوب مَنْد انت۔ اےفارمولا دنیا ءِ ھزگاریں لبزانکانی بابت ءَ انت۔۔ نوں بلوچی ءِ پئیمیں بزّگیں لبزانکے ءَ اگں پنچ درسَد مردم ھم انچیں بہ بنت۔۔۔ مردم ایمن بیت۔
دومی نیمگ ءَ ادا جاور اے وڑا اَنت، ھما مردم کہ آئی ءَ ھچ شعبہ ءَ جاگہ مہ رَسیت، آ کئیت ھمدا سنگرے گیپت۔ پدا کمیں وھداں رند، تو گندئِے کہ ھرکسے گوں وتی ذاتی، ٹکّیءُ راجمانی گُزراں اوشتاتگ ءُ لبزانکی ندارگ چَھر ءِ سر ءَ گِلگّ زرشان کنگااِنت۔۔۔ مئِے سادگی ءُ دل پہکی اے حدّ ءَ سراِنت کہ مئِے کِرّا ھرکس کاگدے ءِ سر ءَ بلوچ یا بلوچی نبشتہ بہ کنت، ما آئی ءَ ساچشتکار سرپد بئیں۔۔۔۔ کسے کتابی دُکانے اے ھاتر ءَ پچ کنت کہ 30 درسَد جاگہ ءَ 50 درسَد کلدار نَپ گران ءُ وتی چُکّاں والیناں، من ءُ تو آئی ءَ لبزانت سرپد بئیں۔ دگہ لھتے مردم بِلڈنگے ءِ سر ءَ بلوچی سائن بورڈے پَرےھاتر ءَ جنت کہ گرانٹ اِش بہ رسیت، ما آھاں بلوچی ءِ است ءُ نیست زانیں۔ من نزاناں اے مئِے ساچشتی ایمان ءِ نِزوری اِنت؟ لبزانکی علم ءِ کمّی اِنت؟ یا بلوچ ءُ بلوچی ءِ دوستی ھماجاہ ءَ سراِنت مئِے چمّ ءِ بستگ اَنت؟ پسّہ کجام ھم بہ بیت، بلئے تاوان بلوچی لبزانک ءُ ساچشت ءَ بوَگءَ اِنت۔ ءُ بلوچی لبزانک ءِ تاوان بلوچ راج ءُ بلوچی زبان ءِ تاوان اِنت۔
لبزانکی ندارگ چَھر مُجّ ءُ تھار دیم اِنت، بلئے سبب ساچشتی ءُ لبزانکی نہ اَنت۔ نفسْیاتی ، راجمانی ءُ معاشی اَنت۔۔۔ نوں جنجال ایش اِنت کہ ما بازیں چیزے نہ زانیں، پمیشکہ زُوت تکانسر بئیں۔ دگہ یک گپےّ مروچاں باز اِشکُنگ بیت کہ لبزانک ءِ تھا گروپ بندی اِنت۔ نوں اگں یک مردمے ءِ تمرین لبزانکی اِنت گڑا آ اے گپ ءِ اِشکُنگءَ گوں سرپد بیت کہ گُشوک لبزانکی مردمے نہ اِنت، پرچاکہ لبزانکی مردمانی دبستان بنت، گروپ یا لابی نہ بنت۔ ھرھما جاگہ ءَ کہ گروپ ءُ لابی بنت، گڑا اودا راجمانی، مھذبی، ٹکّی ءُ معاشی جیڑھانی دزمانجنی بیت۔
ساچشت ءَ را گوں لابنگ ءَ کارنیست۔ لبزانک دبستانی تھا زندگ انت۔ ءُ آ مردم کہ اے وڑیں ھبر شنگین اَنت، اصل ءَ ھما اَنت کہ لبزانک ءُ ساچشت ءِ ھچ سِنچّ اِش نیست۔ اے مھلوک لبزانک ءَ ھم چو دُکانے ءَ پہ کریہہ زورگ ءُ اِدا وتی کار ءُ بار ءَ کنگ لوٹ اِیت۔
لبزانک ءِ مردم لبز ءُ ساچشت ءِ بابت ءَ تران کنت، مردم ءِ بابت انّاں۔۔۔ ھرکسی وتی نَپ ءُ تاوان اَنت۔۔۔ ھرکسی وتی مول ءُ مراد اَنت۔ بلئے ھماکہ لبز ءُ ساچشت ءِ مردم اَنت، آ باید اِنت اینچو بزان اَنت کہ کشّ ءُ کِرّاں چےبوَگءَ اِنت۔ ءُ مئےساھگ کجام اِنت۔
سلامت بات اِت
گوں وتی زمین، زبان ءُ پجّار ءَ