بیا وتی واباں وتی پیم ءَ کِشیں “۔ اے آر داد

۔۔۔۔
باریں چی ءَ مردم چہ نگد ءَ ترس انت۔من لبزانکی نگد ءِ گپ ءَ یاں۔ نگد ءَ زاہ ءُ بد ءِ مانا ءَ زیرگ مہ بیت۔ پرچا کہ یک چیزے ءِ دو نام نہ بنت یا زاہ ءُ بد بیت یا نگد۔من ھما نگد ءِ گپ ءَ یاں کہ آئی ءِ بارو ءَ کولرج ءَ گْوشتگ ” نگد ءِچہ درستاں مستریں کار ءُ اگدہ ایش انت کہ آئی ءِ دَور ءَ ھرچی نبیسگ بیگ ءَ انت آئی ءِ جْوانیاں در بجنت ءُ دیم ءَ بیار ایت۔اَنچو نوکیں چیزے ءَ بد ءُ ھراب گوشگ ارزان انت”۔
نوں کولرج ءِ دَور ءُ باریگ ءَ جتگ ۔نوکیں زمانگے ءَ سر کشتگ۔کوْھنیں دور ءَ ساچشت ءُ ندکار ِگستا نہ ات انت بلے نونیں دور ءَ کتاب یا ساچشت ءَ چہ ندکار ءُ شاعر ءَ جتا کنگ بیت ءُ چارگ بیت۔
کتابے کہ چاپ ءُ شنگ بیت آئی ءِ سر ءَ ھر کس گپ جنت باید ندکار (شاعر ءُ ادیب ،دوئیں مانا ءَ زیرگ بہ بیت) پرے گپ ءَ دلگران مہ بیت کہ پلانی ءَ منی کتاب ءِ سر ءَ پرچا چوشیں گپ جتگ۔چو بیت کنت کہ بلکیں زھر بیتگ ءُ چوشیں گپ اش جتگ یا کتاب ءِ اندر ءِ ساچشت ءَ پوہ نہ بیتگ ، زیکیں گپے یکے ءِ چمشانکے ونتگ ات کہ منء داد ءَ یک شئیرے ءِ سر ءَ دو رند ءَ پرچا یکیں وڑ ءَ گپ نہ جتگ ۔نی آ ئی ءَ منی نبشتانک شر بہ ونتیں زانتگ ات کہ من ساختیاتی ھساب ءَ شئیر ءِ سر ءَ گپ ءَ بیتگاں کہ یک شئیرے ءَ باز رنگ ءَ چارگ ءُ مانا کنگ بیت ۔نی کہ آ اشی ءَ نہ زانت دیم ءِ مردم ءَ دلگران بیگی نہ انت۔ بلکیں کوْھنیں مردم ئے؟ نوکیں لبزانک ءُ ساچشت ءِ بارو ءَ نزانت ،پمیشکا چوشیں گپ اش جتگ؟ اے دراہ یک وانندگیں وانوکے ءَ چارگ کپ انت۔ بہ کولء حکیم فرازئیگ ءَ ساری ءَ باھند کنگی نہ انت۔شھزانتی ءُ نیکراہ دوئیں سَبر ءِ سکین ءَ دینت۔
چو باز بر ءَ بیت کہ یکے ءَ کتاب ءِ جند وت نہ ونتگ دگرے ءَ باریں چی راست ءُ دروگ کماتگ ءُ آئی ءِ دست ءَ داتگ ، آھمیش انت یک ،یک ءَ کروجان ءُ روان انت یا وتی بزگی ءُ جھل ھیالی ءَ کندگ ءُ ٹھک ءِ تہ ءَ درشانگ ءَ انت۔ بلوچی لبزانک ءَ اے رنگیں ربیت باز انت ۔ من نبشتگیں رنگ ءَ ھم چوشیں درور دات کناں کہ مردماں دگرانی گُوشگ ءِپد ءَ بازیں کسے وتی منّ ءَ (آیانی دل ءَ ) شنگینتگ ءُ ایرماد کتگ انت ۔ ھیر من آنیمگ ءَ نہ روان۔من گپ ءَ اتاں کہ نگد باید بہ بیت بلے اے چارگ کپ ایت کہ کَے نگد کنگ ءَ انت ۔پرچا کہ نگد دل ءِ گپ ءُ درشانی(تاثرات) نہ انت ۔کسے کہ نزانت دستونک بے رد(ردیف) ءَ ھم نبیسگ بیت ،چوشیں مسال ءُ درور باز انت۔ آئی ءِ اے گپ ءَ کَے منّ ایت کہ بشیر بیدار ءِ دستونک پمیشکا دستونک نہ انت کہ بے رد انت؟ ھمے رنگ ءَ اگاں کسے آزمانک ءِ سر ءَ گپ بہ جنت ءُ چو بگوش ایت پلاں نبشتگیں پمیشکا آزمانکے گْوشگ نہ بیت کہ کہ ایشی ءَ پلاٹ نیست گڑا ما آئی ءَ جست کنیں کہ تو اگاں ارسطو ءِ پلاٹ ءِ گوشتگیں گپ ءَ ئے , گُڑا آئی ءَ را دیر انت رشئین فارملسٹ ءُ ساختیاتی نگدکاراں رد کرتگ ءُ پلاٹ ءِ بارو ءَ نوکیں گپ جتگ۔نگد ءِ ربیت ءِ تہ ءَ اے گپ نیست کہ کسے بگوش ایت من گوشگ ءَ یاں۔من کہ گْوشاں آ شمارا درستاں منّگی انت۔ چو نہ بیتگ ،نہ بیت ھم ۔زانت ءُ زانش ءِ دروازگ کدی اوں بند نہ بنت نہ کہ بے درور ءُ مسال ءَ کسے ءَ رد کنگ بیت۔ نگد اے رنگیں گپّاں نہ منّ ایت کہ پلانی ءِ گپ آھری گپ انت۔ایشی ءَ را نوں ( بزاں ھمے راست انت دگہ راستی نیست )کروجگ نہ بیت۔ دنیا ءَ باریں چنچو زانت ءُ پگر ءِ موسم اتکگ ءُ پدی بیتگ انت ۔نوں آیانی مسال دیوک ھم نیست انت۔
بیا ناصر عباس نیّر ءِ مسالے دیان ءُ وتی بنگپ ءِ نیمگ ءَ کایاں۔
“کسی بھی مسئلے پر حتمی راۓ دینے سے قاصر ہوں۔حتمی راۓ وہی دیتے ہیں ، جنھیں یہ دعویٰ ہوتا ہے کہ ان پر سچائی ایک لمحے میں اپنی تما م تر جہات کے ساتھ نازل ہوتی ہے۔” (نئے نقاد کے نام خطوط۔ تاکدیم 45)۔
اے نگد ءِ گپ انت کہ آئی ءِ کار ساچشتے ءِ اندر ءَ روگ ءُ ایوک وتی دل ءِ گپ(تاثر) ءِ بدل ءَ ازم ءَ را وانگ ءُ زانگ ءَ پد وتی گپاں دیم ءَ آرگ مانائے دارایت۔ انچو دب لٹّ کنان ءَ مُلک آدرو بیت۔
اے درائیں وتسریں گپ یا چیزے ءِ مانا نہ بوگ ءِ جیڑہ ھما وھدی دیم ءَ کاینت کہ ما لبزانک ءُ آئی ءِ ربیت، تھر ءُ بھرانی بارو ءَ زانتکار مہ بئیں۔
اشرف سربازی بلوچی لچہ ءِ بنگیجی شاعراں چہ یکے بلے ھژدری نہ انت کہ آ امر ءَ مزن انت گڑا شاعر ھم مزن بہ بیت۔نی کسے کہ آئی ءِ دور ءِ یا رند ءِ مردم انت ” برکسٹن ءِ برزیں چنال” ءَ بوان ایت واہ، واہ لازم کنت ۔ برے برے من ءَ سما بیت ما شئیر ءُ لبزانک ءَ چہ گیش مردماں چہ اسر مند بہ ایں ۔باریں لچہ ءَ داد دیگ ءَ بہ ایں یا شاعر ءَ ؟
“او برکسٹن ءِ برزیں چنال
قرنانی قرن ات گوستگ انت
اسپیت ءُ سیاہ ءِ جیڑہ ءَ
بازیں تپاک ات دیستگ انت
سر
آسمان ءَ ڈُکّ اتگ
تو گوں ھدا نزیک تِرے”۔
من اشی ءِ دیم ءَ قاسم فراز ءِ لچھے ایر کناں پرچا کہ دوئیں لچہ انت۔ لچہ ءِ اے نوکیں تھر چہ مگرب ءَ پیداک انت۔ ایشی ءِ رھبند ھم ھمود ئیگ انت۔
قاسم ءِ لچہ ایش انت۔
من تئی ناپگ ءَ چہ جھل
ھارے ملّگ ءَ دیستگ
اسپے شِدگ ءَ دیستگ
ھون دیستگ ءُ اسپر
جنگ دیستگ ءُ جنگجاہ
من تئی ناپگ ءَ چہ جھل
اشرف سربازی ءِ لچہ ءِ رسانک پمیشکا بیت کہ آئی ءِ شئیر ءِ ازم(شعریات) دیمروئی پسندی ئیگ انت۔ دیمروئی پسندی شعر ءِ ازم ءِ تہ ءَ من، رد بیت۔ ازم ءُ ڈولداری ءِ بدل ءَ پگر ءُ سسّا ءَ جاگہ دیگ بیت۔ قاسم ءِ لچہ نوک رنگی ءُ ماڈرن ازم ءِ شئیرءِ ازم ءَ گوں ھمگرنچ انت۔ نوکی ،ازم ءُ ڈولداری، چہر ءُ گوناپ سازی ءِ سر ءَ زور دنت ،اے رنگیں لچھانی رسانک یک ءُ دو ءَ نہ بیت ،بلے ایشی ءِ مانا ایش نہ انت کہ چوشیں لچہ بے مانا بنت۔ نوں یک نگدکارے کہ لچہ ءِ سر ءَ گپ کنت اینچو وَ بزانت کہ زیک ءُ مرچیگیں لچہ ءِ تپاوت چی انت۔ ملک طوقی ءِ گپ ءَ گیر بیار ات کہ عطا ءِ لچھانی بارو ءَ چی گوشتگ ات ئے۔
نوں لچہ اےرنگ ءَ نہ انت کہ “سہب ءِ سمین ،منی دوست ءَ بگوش من ءَ بے ترا شپاں واب نئیت ۔من داں دیر ءَ نشتگ ءُ استار ھساب کناں”۔
نوں بلوچی لچہ باز نوک بیتگ ۔ نوں ایشی ءِ پوہ بیگ ءَ ایوک چہر ءُ اندری ساچ جیڑہ پاد نہ کنت بلکیں مارا اشی ءِ وانگ ءَ وتی ربیتی سسْا ءُ وانگ ھم بدل کنگ کپ ایت۔
بیا شاہ میر دیدگ ءِ لچھے ءِ کسانیں بھرے وانیں کہ نوکیں پدریچ ءِ شاعر چی لوٹگ ءَ انت۔ پرچا آیاں کوھنیں گم (درشانی ءُ درانگازی) کار دیگ ءَ نہ انت یا بس بیگ ءَ نہ انت۔ پرچا اے پیرینانی راہ ءُ رندانی زیرگ ءَ تیار نہ انت؟۔ اے لچہ پد نوکی (مابعد جدیدیت)ءِ درشانی انت ۔گامے چہ نوکی ءَ کنزاتگ ءُ دیم ءَ شتگ۔
منی ملوری تو گواہ بہ بے
من ءَ را ھر گمے کہ دست کپتگ
زنگ گپتگین ات انت
من شھر ءُ میتگاں اگول
ھاترانی بار گردن ءَ شوھازی یاں
داں انی ءَ اے مجلس ءَ کہ اتکگاں
شمارا ھم گْوشاں
من ءَ گمے ءِ ھاجت انت
گمے ببوتیں شرترات
کاملیں ءُ کاتلیں گمے
مرچیگیں لچہ زیکیں لچہ نہ انت کہ برز ءَ نبشتگ لچہ ، ءُ اندر ءَ شئیر وتی دروشم(ہئیت) ءَ سوتے۔لبزانک ،لبزانک بیت ۔گوستگیں مردماں وتی کار کت ءُ شت انت ۔مارا وتی راستی ءُ گواچن ءِ بنلاد وت ایر کنگ کپ ایت۔ بیدل ءِ شئیرے گْوشاں کہ باریں چنچو زمانگ پیش مرد ءَ گوشتگ ات کہ” مردم وت چہ پیسر ءَ واب انت ،اے پیرینانی کسّہ چد ءُ گیش مارا واب گیجیت”۔
غفلت عالم فزود از سرگزشت رفتگاں
ہر کجا فسانہ باشد، ہیچ کس بیدار نیست
5 جون 2023