آزمانک : کپیں ( ریشیں ) دل
آزمانکار: کریم بلوچ۔ تھل

هر نیمگ ءَ بھار ءُ بھارگاه ءِ نیکیں ءُ آباتیں ندارگ اتنت ۔ پلاں پہ نازے وتی رنگانی زیب ءَ پیش داران ءُ پل بواں ، گوں وڑ وڑیں مرگانی توارءِ زیمل ءَ ، جهانی بھشتے جوڑ کتگ ات
هر نیمگ ءَ سهدارانی چکانی وت سمائیں درک ءُ دَؤر ءُ تِرَڈگ ات۔
سهدارنی چمانی بَل ءُ رانز ، آهانی دل ءِ وشیانی پدر کنوک ءُ گوشوک ات دنیای ءَ دگہ ساچے مانرپتگ ات۔

چکانی گَل ءُ لیب ءُ گوازیاں باز زیبناک ءُ پرشون ات ۔ چکانی دلاں نہ زنگے ، نہ کست ءُ کینگے ، نہ کجام نیکراهیانی دُژمنی یـے هچ گِندگ نہ بیگ ات ۔ چکانی دوستی ءُ مهر ءَ پر وتءَ دگہ رنگ ءُ ندارگے گون ات ، گوئشے آهاں بھشتانی پریاں چہ ودی ءُ اے ڈگار ءَ پہ گَل ءُ شاده ءُ لـَیب ءَ آتـکگ انت ۔ آهانی لیب ءُ شادهاں هما تام ءُ وشی هوار ات کہ چم چہ آهانی گِندگ ءَ سیر نہ بَیگ ات۔

اے چکانی نیام ءَ دو کسان سالیں بچلک ءِ دوستی ءُ مهر ، کہ هنون آهاں رستگ ءُ نوک ورنا بیتگ اتنت پهکان ءَ هیران کتگ ات ۔ اے دوئیں ، گوں یک ءُ دگر ءَ ، چو دو جاڑین ءُ همزاتیں سنگت اتنت ۔ گوں همدگہ گِین ءُ ساه اش بھر ءَ کت ۔ پهک آهانی دوستی ءِ جادویی بند ءَ چہ هبکہ ءُ هیران اتنت۔آهانی سنگتی ءِ سرا پهکاں حسد بیتگ ات۔

ملکانی ایمنی ، بکشوکیں بھار ءُ هـَـزّام ءِ پره دَستی ، ناوشیءُ شدتانی کوهنیں گپ ءُ هبراں بیگواه کتگ ات ۔ وانگ ءُ زانگ ، بازانی راه ءَ روشن ، ءُ زند ءَ رنگ ءُ بو داتگ ات ۔ ڈکـّی پہ بازاں کوهنیں گپ ءُ هبرے بیتگ ات ۔ راجانی بچ ءُ پدریچ هور ءُ هواری ءَ نوکیں منزلانی نیمگ ءَ گام زیراں ءُ روان اتنت ۔ نـیـکـراهـیانی نا وَشیں ءُ دژمنی گپاں کم کم شموشگ بیان اتنت۔

منگاس اشوتیان ، ارمنی بچلکے ات کہ آئی ءِ پس ءُ پشتپداں عیسوی دین ءُ نیکراهی ءِ منوگر اتنت ءُ ایلماز سوسون آذربایجان ءِ ترکے ات کہ آئی ءِ مردم اسلام ءِ منوگر ءُ مـَنـّـوک اتنت ۔ اے هردوئیناں باکو ءَ چہ دور ، آذربایجان ءِ نخجوان ءَ نشتگ ءُ آبات اتنت ۔ آهانی مردم سدانی سال همساهگ و همدر بیتگ اتنت ءُ بازیں گپ ءُ هبر اش دیستگ ءُ یات اتنت ۔ گپ ءُ هبر ءَ تو بــِـلّ ، دهانی جنگ ءُ چوپ ءُ کشت ءُ کوش اش وتی چماں دیستگ ءُ آهانِی دل ءِ ساپی ءُ پَلگاری ءَ پولنگ ، زبر ءُ ریش کتگ ات ۔ اے جنگ ءُ چوپ پهک بازیں
سالے ءَ پیش بیتگ اتنت ، بلکیں کسے آهاں شموشتگ ات ، بلکین کسے آهاں هوار نہ بیتگ ءُ آهاں نہ دیستگ ات ، بلے بازینے چہ نخجوان ءِ کوهنیں مردم ، اے جنگ ءُ چوپاں هوار ، ءُ باز کس وتی سیاد ءُ آزیزیں مردمان ءَ هم ، همے جنگاں گار کتگ ءُ لاشاں ڈگار ءَ کـَلّ کتگ اتنت
ایشانی دوستی ءُ سنگتی دگہ گپے ات ءُ آهانی مردمانی پگر ءُ هیال دگہ ۔سدانی گـَشت ایلماز سوسون ءِ سیاد ءُ مردم آئیءَ گوئشت کہ گوں ارمنیاںدوستی ءُ سنگتی مکن ، گهتر انت کہ گوں وتی آذربایجانی مردماں دوستی ءُ سنگتی بکن ئے تا کہ گوں ارمنیاں ۔ ارمنیاں مئی شنیاتک انت ، همے گپ سدانی گـَشت منگاس اشوتیان ءَ هم گوئشک بیت کہ آذربایجانیانی گون ءَ
سنگتی مکن ، کہ آهاں مئی هونی وشنیاتک انت ءُ ۔۔۔ بلے اے دوئینانی سنگتی وتی جاه ءَ هنچو برجم ءُ کوهیں کلات ءِ داب ءَ ، هر وڑیں گپانی گون ءَ جـَـکـتـَـگ ءُ اوشتاتگ ات ۔ آهانی جواب مدامی داب ءَ یک ات ، کہ ما را مئی سنگتی وش ءَ بیت ، ما کس ءِ کوهنیں گپانی پُشت ءَ نہ گـَردیں۔ ۔۔۔بلے ایلماز سوسون ءِ پیریں بَلـّـُـک کہ هنون گندل ءُ نپاد ءِ باهوٹ ات، گون آئی ءِ جوابانی اشکنگ ءَ ، وتی تهل ءُ سارتیں ارسانی جمبر ءُ رگاماں
داشت ءَ نہ کت ۔ دل سیر ءَ گریت ئی ءُ پدا چپی ءَ نِشت ءُ بے موچ ءَ بیت ۔ایلماز سوسون ءَ هم وتی بلک سک دوست ات ، کدیں کدیں هیران بیتگ ات کہ پرچا آئی ءِ دلدوستیں بلک چو هشک ءُ پریشان ءُ بــِـرّ ءَ بــِـرّ نندیت وارسان شلینیت۔ یک برے نہ ، سداں گشت ایلماز سوسون وتی بلک ءَ همے نہ وش ءُ کـُچـّلیں رنگ ءُ پیم ءَ دیستگ ات ۔ وت هم هشک ءُ هیران بیتگ ات کہ منی بلک ءَ چے انت ، آئیءَ چے بیت ؟ بلے هچ داب وتی بلک ءِ رنج ءَ سرپد نہ بیتگ ات۔ جی هو رنج ۔ پر چا کہ بلک ءَ دردے نیست ات ، اگن هم دردے هست ات ، مان آئی ءِ دل ات ۔چشیں درد یا رنجانی دوا ءُ درمان نہ بیتگین انت۔
بلک دگہ برے وتی نواسگ ءَ گوئشت : ارمنی ءُ عیسوی مئی هونیگیں مردم انت ، مئی سدانی مردم اش کشتگ ءُ بے ازّت کتگ ۔ مئی ءُ ایشانی سهل بندی نہ بیتگیں گپے انت۔

ایلماز سوسون هم بلک ءَ جواب دیان ات : منی دلدوستیں بـَـلّی ،همے گپ
ءَ ارمنی هم گوئشگ انت کہ آذربایجانی ءُ مسلمان ، مئی هونی مردم انت ، مئی
پیرینانی هون اش پر انت ۔ منی بلک ! کشت ءُ هون ءِ دیما ، کشت ءُ هون داشت
نہ کنت ۔ سر ءَ سارت کنئگ لوٹـیـت ۔ آس ءُ آچش ءِ تـوسـیـنـگ ءِ راه ، وتی
هـمـسـاهگانی در دیگ ءُ سوچگ نہ انت۔

منی وشدلیں نواسگ ، هدا ترا هزار سال سبز کنات ۔ منی دل ءِ دردءُ رنجاں ، منی سهتگیں چم ءُ روکیں دل ءِ زراباں تو چہ کو زان ئے ءُ سرپد بئے!!!
– چون منی بلک تو لوٹ ئے کہ من وتی دوستیں سنگت منگاس اشوتیان ءَ بہ
کشاں کہ تئی دل سارت بہ بات یا تو لوٹ ئے کہ آهاں منءَ بہ کـُش انت ،
بلکین تئی دل سارت بہ بات ۔۔۔

گوں نواسگ ءِ اے هبراں ، تو گوئشے بلک ءِ جان ءَ آسے ماں کپت ۔ گریت
ءٛ چیهال ئِے جت: منی سَؤلیں نواسگ ، منی چمّ ءِ روک ، جهان بے ترا هچ یک
دمے مبات ، اے چونیں گپ انت کہ تو اش کن ئے ۔ منی چمانی روک ، منی هست ،
منی باندات ، منی نام توئے ۔۔۔ اے چونیں هبر انت کہ تو اش کن ئے ، تو لوٹ
ئے منءَ زندگ ءَ کـَلّ بکن بلے اے هبراں مکن ۔۔۔ ارسانی شل گوارگ ات ءُ کس
آهانی دیما داشت ءَ نہ کت۔

پـُـرّیں ساهتے بلک گریت ۔ نواسگ هرچی وس کت ءُ چہ وتی بلک ئی پهلی
لوٹ ات ، بلے هچ پہ هچ ات ۔ بلک ءِ گریوگ ءُ هڑوسکگانی توار گار بیت ، بلے
هنگت هیسکگاں ءُ چم ءِ شـَل ئی بند بیگ ءَ نہ زانت ۔نواسگ وتی پیریں بلک
ءِ کش ءَ نشتگ ات ءُ هنون وت هم گریوان ات ۔ چو روچ گوست ءُ شپ بیت ۔

شپ ءَ بلک وتی نواسگ ءَ توار کت ۔ وتی کـَش ءَ نادینت ءُ گوئشت ئِے :

کوهنیں زمانگاں ماں ، هست ات یک نیزگاریں مردے ۔ آئیءَ چہ دنیای ءِ مال هست ات پک ڈاچی ییں هـُشترے ۔ هـُـشتر زنک ءُ بر کت ءُ مرد هِــرّے ءِ واجه بیت ۔ یک روچے پر اے نیزگاریں مرد ءَ مهمانے آتک ۔ مرد ءَ مهمان ءِ اِزّت ءَ ، هـُشتر ءِ هــِـرّ ءَ کـُشت ءُ هـَلار کت ۔ اے مرد نزانت ءُ هـِرّی ماتیں ڈاچی ءِ چمانی دیمءَ سر بـُرّ اِت ۔ ماتیں کہ وتی هـِرّ ءِ
کوش ، وتی چماں گوں دیست ، چمان ءِ ارسی شَلت ءُ رچاں بیت انت ۔ اے ارس
کدیں بند نہ بیت انت ۔ کم بیت انت ، بلے بند نہ بیت انت ۔ تا کہ هشتر ءِ
ارسانی کانیگ هـُشِـت ءُ هـُشک بیت انت ۔ اے هشتر ءِ چمانی روک هم کم بیت
انت ۔ اے گپ ءَ چہ چنت سال گوست ، بلے هر بھارے ڈاچی ءِ چمانی ارس هار
گِپت انت ءُ روان ءَ بیت انت ، پرچا کہ بھارگاه ات کہ آئی ءِ هـِـرّ ءَ
آئی ءِ چمانی دیما کشت اش۔

اے گپ کوهن بیت ۔ نیزگاریں مرد هم پیر ءُ کومپ بیتگ ات ۔ یک روچے وتی
کـَـلینگ ءَ کہ هـُشتر ئی بستگ ات ، شت ۔ دیست ئی کہ هشتر گار انت۔
بلکین کسے آئی ءِ هشتر دزتگ ات ۔ هشتر ءِ پد جَنـَـگ ءَ گلائیش بیت ۔ یک
روچے وتی هشترئِے دیست کہ کسے آئیءَ بازار ءَ بھا کنگ انت، دیمءَ شُت ءُ گوئشت ئِے : اے منی هشتر انت۔ منی ھُشتر ءَ من ءَ بہ دئیت۔
سوج اش کت کہ ترا کجام کاگد ءُ نشانے هست انت کہ اے هشتر تئیگ انت۔
مرد ءَ گوئشت ، منءَ کجام ھم کاگد ءُ سندے نیست ۔ بیا کہ ما ءُ شما دادجاه ءَ روان
۔ بــِـلّ تا کہ دادجاه مئی ءُ شمئی گپ ءَ بہ گیشین ایت۔

آهان دادجاه ءَ شت انت ، دادجاه چہ مرد ءَ کاگد یا نشانیانی پول ءَ کت۔
مرد گوئشت : جی هو منی هشتر ءِ نشانی همیش انت کہ آئی ءِ دل کـَپ انت ۔ شما هُشتر ءَ هلار کن اِت ، اگں دل ئِے کپ ات ، بزاں منیگ انت ، آئی ءِ گوشتءَ هم منءَ بہ دئیت ءُ آئی ءِ بدل ءَ دگہ زندگیں ھُشترے ھم من ءَ بہ دئیت۔ بلے اگاں دل ئِے کپ مہ بیت بُزور انت ئِے۔ من ءَ دگہ ھُشتر ءِ گرگ ءِ جوازت وَ نیست۔ بلے من تیار اوں کہ یک سالے پہ همے مردماں مُپت ءَ بیگاری بکشاں ۔
شـَر جنوک ءَ چہ مردماں پول کت کہ جی هو مردءِ گپ شما مَنّ اِت۔

آهاں جواب دات : جی هو واجه ! ما را هم همے گپ بھا سر ءُ چمان انت۔

گڑان واجه شَرجنوک گوئشت کہ هـُشتر اش گـُڈات ۔ دل اش چار ات ۔ دیست اش کہ هُشتر ءِ دل پـَکـّا پرشتگ ءُ دو کـَپ انت ۔ هم هشتر ءِ گوشت ءُ هم دگہ زندگیں هشترے اے نیزگاریں مرد اش دات انت۔
آهر ءَ شرجنوک چہ نیزگاریں مرد ءَ سوج کت کہ تو چون زانت کہ اے هُشتر ءِ دل پرشتگ ؟ نیزگاریں مرد گوئشت کہ من چو رد کپتگ ءُ اے هشتر ءِ هِـرّ ءَ آئی ءِ چمانی برابر ءَ کـُشتگ ءُ هلار کتگ ، اے کار ءَ چہ رند ،اے هشتر ءِ ارس چـُرّتگ انت تا کہ هشک بیتگ انت ۔ بازیں سالے گوستگ انت، بلے آئی ءِ ارسیگیں چماں هما داب ءَ ارساں چول وراں بیتگ انت۔ منی نوک بھاریں نواسگ! هشتر وتی هـِـرّ ءِ کوش ءَ نہ شموشیت ، مردم
چون وتی هون ءُ آزیزانی‌ هون ءَ شموشت کن انت۔

========
* اے آزمانک ءِ بـُنی هیال ءَ ، منءَ منی ” اکبر“ نامیں سنگتےءَ گوئشتگ ۔
پَہ اے آزمانک ءِ سکین دیگ ءَ من همائی ءِ منت وار اوں ۔ کریم بلوچ ۔ تـَهـل ۔