Difference of Negative infinitive Between Jahlāwān and Sarāwān
جھلاوان ءُ سراوان ءِ نھینی بُنگالانی جیڑہ
Difference of Negative infinitive Between Jahlāwān and Sarāwān
نبیسکار : اکرم آمِل
اے یک مزنیں دگری یے اِنت کہ جھلاوان ءَ گوں “بُنگال” ءَ ھِچّیں نھینی سروند(Prefix)، مْیانوند(Infix) ءُ پدوند(Suffix) ے کارمرز نہ بیت۔البت گوں نامگال یا کہ کارگالاں الّم ءَ کارمرد بیت۔یک درورے کہ جھلاوان ءَ “خَنِنگ” گِندگ ءِ بنگال ءِ نھین نیست اِنت بلے ھرکدیں اے کارگالے بہ بیت گُڑا کارمرز بیت۔یا گُڑا وت یک نھین نامگال ءِ دروشم ءَ کارمرز بہ بیت گُڑا گوں ایشی ءَ پارسی “بے” یا گُڑا “نا” ءِ سروند ھمگرنچ بیت۔کارگال ءِ درورے: ای خنِوَہ(من گِند آں)، ای خَنپَرہ(من نہ گِند آں)، ای خنِنگ ئٹی اَفَّٹ(من گِندگ ءَ نہ آں)-
بزاں گوں برجائیں زمانگ ءَ کارگال ءِ تہ ءَ بدلی نہ ایت بلکیں گُڈسر ءَ “اف” کیت اِنت۔اگاں مردم ءِ جِند ءُ یک بُوت(1st Person singular) یا “مَن” بہ بیت ءُ زمانگ ساڑی ءِ بہ بیت گُڑا گوں “اَف” ءَ “ٹ” کیت چش کہ “اَفٹ”۔اگاں ایشی ءِ باز(Plural) بہ بیت بزاں “ما”، گُڑا “ن” کیت چش کہ “اَفَّن” ما نہ ایں۔
افّ+ایس= افّیس(تو نہ ئے)
اف+ایرے= افّیرے(شما نہ اِت)۔
اود اف(آ نہ اِنت)۔
گوں سیمی مردم یک ءَ ھچ وندے ھمگرنچ نہ بیت بزاں “اَف” ءِ جِند بس اِنت ءُ ایشی ءِ گْوست ھم “اَلَّو” اِنت۔
اوفک اف+اس= اوفک افَّس(آ نہ اَنت)۔
ای کُنِنگ ئٹی افّٹ(من ورگ ءَ نہ آں)، نن کُنِنگ ئٹی افّن(ما ورگ ءَ نہ ایں)، نی کُنِنگ ئٹی افّیس(تو ورگ ءَ نہ ئے)، نُم کُنِنگ ئٹی افّیرے(شما ورگ ءَ نہ اِت)، اود\او کُنِنگ ئٹی اف(آ ورگ ءَ نہ اِنت)، اوفک کُنِنگ ئٹی افَّس(آ ورگ ءَ نہ اَنت)۔
ھمے وڑ ءَ، زمانَگ اگاں گْوست ءِ بہ بیت گُڑا “اَف” ءِ جاگہ ءَ “اَلَّو” ءِ گال جتا جتائیں دروشماں کارمرد بیت پدا گون ئِے سیئیں مردمانی چیدگ کہ ماں ساڑیئیں زمانگ ءَ ھست اَنت(ٹ،ن، ایس، ایرے، اَس) کا اَنت چُش کہ :
اَلَّوْ+ٹ= اَلَّوَٹ(من نیست ات آں)
اَلَّوْ+ن= اَلّوَن(ما نیست ات ایں)
الَّوْ+ایس=الّویس(تو نیست ات ئے)
الَّوْ+ایرے= الَّویرے(شما نیست اَت اِت)
الّوْ+0=الَّو(آ نیست ات)
اَلَّو+اَس= اَلَّوَس(آ نیست ات اَنت)
بازیں(سراوان، رکشان، جھلاوان ءِ) دمگاں سیمی مردم باز ءِ “سین” گوں “ر” ءَ بدل بیت بزاں اَلَّوَس ءِ جاہ ءَ “اَلَّوْر” یا “اَلَّوَر” بیت ءُ دیمی(دومی) مردم باز ءِ “الَّویرے” ھم “الَّوْرے” بیت۔ماں کوئٹہ ءَ لانگو ٹکّ ءِ مردماناں نبیسکار ءِ جند ءَ ھمے وڑ گپ کناناں اِش کُتگ۔چوناھا اے گوں یک ٹکّے ءَ ھاس نہ اَنت کہ جھلاوان ءَ بدوزئی ٹکّ ءِ مردم ھم ھمے وڑ گْوش اَنت اِش۔
نامگال ءِ درور:
وھدے بنگال ءِ جِند نامگال ءِ وڑ ءَ کار ءَ بہ بیت گُڑا گوں ایشی ءِ نھینی دروشم ءَ “بے” یا “نا” ھمگرنچ بیت چش کہ: بےخَنِنگ آن خَنِنگ شَرّ اے۔(چہ نہ گِندگ ءَ گِند جْوانتِر اِنت)۔
انگریزی ءَ اے Gerund بیت کہ نامگالے اِنت۔
Doing something is better than sleeping.
خاچِنگ آن گِڑاس کنّنگ جْوان اے۔
Doing something is better than doing nothing.
گڑاس کنّنگ بےکنّنگ آن جْوان اے۔
او نا خَنوکو بندغ ئس اے۔(آ نادیستیں مردمے اِنت)۔
رکشان ءِ براھوئی وَ مروچاں “کَنّنگ” ءُ “نہ کنّنگ” بزاں کنَگ ءُ نہ کنگ ءِ دابے زرتگ اَنت کہ پھکیں بلوچی سانے اِنت۔
سراوان ءَ ھم یک اجبیں دابے گِندگ ءَ کیت اِنت کہ گوں “بنگال” ءَ ھم نھینی میانوند(Negation infix) ءِ جَنَگ الّمی بِیتگ۔چش کہ “کُنِنگ” ورگ، “کُنپَنِنگ” نہ ورگ، خَنِنگ(گِندگ)، خَنپَنِنگ(نہ گِندگ)، بَنِّنگ\بَرِنگ(آیَگ)، بَفَنِنگ\بَفَرِنگ(نیایَگ)، مَنِّنگ\مَرِنگ(بُوھَگ)، مَفَنِنگ\مَفَرِنگ(نہ بُوھگ) ءُ دگہ دگہ۔
چش کہ جھلاوان ءِ “بےکنّنگ آن گِڑاس کنّنگ جوان اے۔” ءِ گالرد مروچاں سراوان ءَ “ہچ کپَّنِنگ آن گِڑاس کنّنگ جوان اے۔” دْروشم ءَ کارمرز بیت۔جھلاوان ءَ “او بَنّنگ ئٹی اف۔” ءُ سروان ءَ “او بَفَنِنگ اے”۔بزاں نھینی میانوند کارگال ءِ تہ ءَ اتکگ۔یک دگہ دگری یے ھم گِندگ ءَ کَیت کہ بنگال ءَ رَند “ٹی(ئٹی)” ھم شُت۔ھَو سروان ءُ رکشان ءَ گوں بنگال ءَ کمکارگال ھوار بیت “ٹی” گار بیت۔بزاں “کُنِنگ ٹی اے۔” (ورگ ءَ اِنت) ءِ گالرد “کُنِنگ اے” دروشم ءَ کارمرز بیت۔پمشکا “بنّنگ ئٹی اف۔” ءِ گالرد “بَفَنِنگ اے” بیت۔بلے ماں جھلاوان ءَ گوں برجائیں کارگالاں الّم ءَ “ٹی” ھمگرنچ بیت کہ نبیسگ “ئٹی” اِنت پہ چے کہ بنگال ءِ گُڈّی آب(گ) ءِ سر ءَ زبرے اِنت پمشکا آئی ءِ زبر یک ھمزھے دروشم ءَ گوں “ٹی” ءَ ھوار بیت۔ھیر مئے بنگپ اے نہ اِنت۔
گْوشگ ءِ مول ءُ مراد ایش اَت کہ سراوان ءَ چہ کارگالاں ابید گوں بُنگالاں ھم نھینی مْیانوند ھوار بیت کہ اے الّم ءَ یک نوکیں چیزے اِنت کہ چہ کارگال ءَ بنگال ءِ بوھگی ءِ نیمگ ءَ اشارہ دنت۔
ھمے وڑ ءَ سراوان ءَ انگت ءَ ”بنّنگ اف” یا “بنّنگ ئٹی اف” کارمرز بیت بلے پدا ھم “بفنِنگ اے\بفرنگ اے” ایشی ءِ جاہ ءَ زُوت پچ گیت۔نھینی نامگال ھم مروچاں گندگ ءَ کا اَنت چش کہ “خَنپَروک” نادیستیں، کُنپروک(ناوَر، ھما کہ نہ وارت)۔